Nieuw offensief dreigt in Oekraïne

Een verontrustend teken was de aanslag die afgelopen weekeinde in Charkov werd gepleegd op een mars ter herdenking van de slachtoffers die vorig jaar vielen tijdens de opstand tegen het bewind van de inmiddels naar Rusland gevluchte president Viktor Janoekovitsj. Bij de aanslag vielen drie doden. Volgens de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe was die het werk van saboteurs die instructies zouden hebben gekregen vanuit Rusland.

De afgelopen maanden zijn er verscheidene aanslagen gepleegd in Charkov, een goeddeels Russisch-sprekende stad vlak bij de grens met Rusland. Die zijn vermoedelijk het werk van pro-Russische activisten die vorig jaar de stad al op het randje van een burgeroorlog brachten. Zij probeerden toen de macht over te nemen in de stad, maar anders dan in Donetsk en Loegansk slaagden de Oekraïense autoriteiten erin de opstand in de kiem te smoren.

Nieuw-Rusland

Ook in de havenstad Odessa, eveneens een stad met een grote Russische gemeenschap, zijn de afgelopen weken aanslagen gepleegd, vooralsnog zonder doden of gewonden. Odessa is stevig in handen van de Oekraïense autoriteiten, maar in de Russische gemeenschap broeit het nog steeds. Vorig jaar mei kwamen in de stad veertig pro-Russische activisten om toen pro-Oekraïense betogers hun hoofdkwartier aanvielen.

Het is onduidelijk of de aanslagen deel uitmaken van een nieuwe poging een opstand uit te lokken in Charkov en Odessa. De rebellen hebben er nooit een geheim van gemaakt dat zij de twee miljoenensteden graag aan hun 'Nieuw-Rusland' zouden willen toevoegen - pas dan zou het rebellengebied ook economisch een stevige grondslag krijgen. Maar het zou een enorme escalatie van de oorlog in Oekraïne betekenen en ongetwijfeld tot gigantische destructie leiden. Kiev zal zich met hand en tand verzetten tegen iedere poging van de rebellen ook deze steden in handen te krijgen.

Volstrekt incompetent

Voorlopig lijken de ambities van de rebellen minder ver te reiken, maar in ieder geval hebben ze weinig animo zich aan het akkoord van Minsk te houden. Met de zegen van de Russische president Poetin namen ze na het ingaan van het staakt-het-vuren de strategische stad Debaltseve in en nu lijken ze zich op te maken voor een aanval op de havenstad Marioepol. Daar zwaaiden ze in mei vorig jaar even de scepter, totdat ze door arbeiders van de staalfabrieken uit de stad verdreven werden.

Kiev en de rebellen spraken dit weekeinde nog af dat ze zouden beginnen met het terugtrekken van hun zware artillerie en raketlanceerinstallaties, zoals in Minsk was afgesproken. Maar de Oekraïense autoriteiten weigerden gisteren hun zware wapens weg te halen, zolang de rebellen hun beschietingen niet staken. De rebellen bestoken vooral de Oekraïense stellingen bij Sjirokine, een dorp op 15 kilometer ten oosten van Marioepol. Daarbij kwamen gisteren twee Oekraïense militairen om.

De slag om Debaltseve heeft het moreel van de Oekraïners danig aangetast. Commandanten van de vrijwilligerskorpsen die aan Oekraïense kant meevechten, klagen dat de legerleiding volstrekt incompetent is: waarom heeft Kiev de troepen in de van drie kanten omsloten stad niet eerder het bevel gegeven zich terug te trekken? Het gevolg is dat Kiev mogelijk wel 250 man heeft verloren, evenals een grote hoeveelheid wapens. Bij gebrek aan vertrouwen in de legerleiding zijn de leiders van de vrijwilligersbataljons nu bezig een soort van parallelle generale staf op te richten.

De Duitse regering sprak gisteren haar bezorgdheid uit over het uitblijven van een staakt-het-vuren en riep Moskou op de rebellen onder druk te zetten hun offensief te staken, maar het is de vraag of het Kremlin zich daartoe geroepen voelt. In Moskou gingen afgelopen weekeinde tienduizenden ultranationalisten, onder wie kozakken en de Poetin-gezinde bikersclub 'Nachtwolven', de straat op om hun steun te betuigen aan de pro-Russische opstand in Oekraïne.