Liefdevolle aandacht, hier en nu
Hoe blijf je overeind in een wereld die dol draait? Wat te doen als je overmand wordt door machteloosheid? Machteloos ben je niet, zegt de dalai lama, want ook één mens kan een verschil maken. Als individu móét je zelfs het verschil maken, en ja, dat kan nog.
Een barst in een ijsschots op Antarctica bereikte het breekpunt, waarna een gigantische drijvende ijsberg zich afscheurde. Het is een passend beeld voor een wereld onder druk, die aan de rand staat van, wel, alles - klaar om los te komen en uit te breken. De politieke temperatuur stijgt in de wereld, de toekomst van de waarheid staat ter discussie en de schaduw van een nucleair conflict hangt over ons. We vroegen de dalai lama hoe we daarmee kunnen omgaan. Dit is zijn antwoord.
Allemaal hetzelfde
Dit is een tijd van grote onzekerheid en onrust op vele plekken op de planeet. Dat geldt ook voor de houding tegenover anderen bij het streven naar een betere wereld.
We hebben onze toekomst zelf in handen. Iedereen heeft de mogelijkheid iets positiefs bij te dragen aan de samenleving. Ook al lijkt één individu maar al te onbeduidend om de koers van de mensheid te beïnvloeden, toch zullen onze persoonlijke inspanningen bepalen welke richting het met onze samenleving uit gaat.
Waar ik ook ga, ik zie me altijd als een van zeven miljard menselijke wezens die vandaag leven. We delen een fundamentele wens: we willen allemaal een gelukkig leven leiden, en dat is ons geboorterecht. Tussen geboorte en dood moeten we elkaar behandelen als broeders en zusters, omdat we die gemeenschappelijkheid delen: een verlangen naar vrede en tevredenheid.
Jammer genoeg hebben we allerlei problemen, die we vaak zelf creëren. Waarom? Omdat we gedreven worden door emoties zoals egoïsme, woede en angst.
Een van de doeltreffendste remedies om met zulke destructieve gedachtepatronen om te gaan, is het cultiveren van een 'liefdevolle aandacht' door te denken aan de eenheid van alle zeven miljard mensen op aarde. Als we kijken naar de manieren waarop we allemaal hetzelfde zijn, zullen de schotten tussen ons kleiner worden.
Medelijden verhoogt onze kalmte en ons zelfvertrouwen, en stelt onze wonderlijke menselijke intelligentie in staat ongehinderd te werken. Empathie zit in onze genen - studies hebben aangetoond dat kinderen van vier maanden het al ervaren. Onderzoek heeft keer op keer uitgewezen dat medelijden leidt tot een succesvol en bevredigend leven. Waarom focussen we dan niet meer op het cultiveren van compassie in ons volwassen leven? Als we boos zijn, is ons oordeel eenzijdig, omdat we niet alle aspecten van de situatie in rekening brengen. Met een kalme geest bereiken we een bredere kijk op de omstandigheden waarmee we geconfronteerd worden.
Klimaatverandering
De mensheid is rijk in diversiteit, een natuurlijk gevolg van de uitgebreidheid van de wereld, van de variatie van talen en manieren van schrijven, tot onze verschillende maatschappelijke normen en gebruiken. Maar als we te veel nadruk leggen op ras, nationaliteit, geloof, inkomen of onderwijsniveau vergeten we onze vele gelijkenissen. We willen een dak boven ons hoofd en eten in onze maag; we willen ons veilig en beschermd voelen; we willen dat onze kinderen opgroeien en sterk zijn. Terwijl we onze eigen cultuur en identiteit proberen te bewaren, moeten we onthouden dat we één zijn in ons mens-zijn en dat we iedereen een warm hart moeten blijven toedragen.
In de voorbije eeuw was de neiging om problemen op te lossen met machtsmiddelen keer op keer destructief en bestendigde ze het conflict. Als we vrede willen in deze eeuw, dan moeten we de problemen via dialoog en diplomatie oplossen. Omdat onze levens zo verstrengeld zijn, zijn de belangen van de anderen ook de onze. Ik meen dat een houding die verdeeldheid in de hand werkt die belangen ondermijnt.
Onze wederzijdse afhankelijkheid heeft voordelen en valkuilen. We halen voordeel uit de wereldwijde economie en de communicatiemogelijkheden, waardoor we meteen weten wat er in de wereld gebeurt, maar worden ook geconfronteerd met problemen die ons allen bedreigen. Vooral de klimaatverandering is een uitdaging die ons meer dan ooit dwingt tot een gemeenschappelijke inspanning in het algemeen belang.
Mensen die zich hulpeloos voelen tegenover al dat onoverkomelijk leed moeten beseffen dat we nog vroeg in de 21ste eeuw zijn. Er is nog tijd om een betere, gelukkiger wereld te creëren, maar we mogen niet achteroverleunen en een mirakel verwachten. Allemaal moeten we actie ondernemen, door een zinvol leven te leiden, in dienst van onze medemensen. We moeten anderen zoveel mogelijk helpen, door ons best te doen om niemand schade te berokkenen.
Iets doen aan destructieve emoties, en liefdevolle aandacht beoefenen, is niet iets wat we moeten reserveren voor het komende leven, met de hemel of het nirwana in het achterhoofd. Het is iets wat we hier en nu moeten doen. Ik ben ervan overtuigd dat we gelukkiger mensen, gelukkiger gemeenschappen en een gelukkiger mensheid kunnen worden als we een warm hart ontwikkelen dat het beste in onszelf bovenhaalt.
© 2017. Dalai lama Tenzin Gyatso. Distributed by The New York Times Syndicate