Iedere #MeToo brengt wat meer ruimte

Het Amerikaanse magazine Time riep de mensen achter de #MeToo-beweging uit tot 'Persoon van het jaar'. Ook bij ons riep het weekblad Knack actrice en De Morgen-columniste Hilde Van Mieghem uit tot 'vrouw van het jaar'. De prijzen zijn ongetwijfeld terecht, maar prijzen worden doorgaans aan de meet uitgedeeld. Vraag is of we die meet al gehaald hebben? En zo ja, wat hebben we dan precies gehaald? Of anders gezegd: voor welke omwenteling heeft de hele MeToo-campagne nu precies gezorgd?

Een verandering vastgrijpen en benoemen terwijl je er nog zo dicht bij staat, is aartsmoeilijk, schreef de Nederlandse journaliste Loes Reijmer enkele weken geleden in een opiniestuk in de Volkskrant. Toch deed ze een niet onverdienstelijke poging. Veel thema's die voorbijkomen in krantenkolommen, aan talkshowtafels of op sociale media zijn volgens haar uitgesproken feministisch. Enkele voorbeelden? De hele heisa over de wildplasboete van een vrouw die 's nachts nergens terecht kon. Het zogenaamde 'sisverbod', het pssst roepen naar vrouwen dus, dat de stad Rotterdam afgelopen zomer wou invoeren. En de acties tegen 'manspreading', mannen die wijdbeens zitten in het openbaar vervoer.

Ze legt de link tussen die kleinere feiten en de hele MeToo-campagne. "Sommige onderwerpen lijken belangrijker dan andere, maar ze gaan in essentie over hetzelfde: nu vrouwen zijn opgestoomd in de maatschappelijke hiërarchie, eisen ze ook meer ruimte. Of dat nu gaat om het publieke debat, de straat of het treinbankje." Is dat wat er aan de hand is? Zijn vrouwen hun ruimte, op alle vlakken, aan het opeisen? Laten ze niet meer toe dat mannen hen, soms letterlijk maar ook vaak figuurlijk, in een hoekje drummen? Willen ze zich niet langer 'klein' maken en in een boogje om een man heen moeten lopen, omdat die misschien zijn handen niet zal kunnen thuishouden?

En zullen vrouwen ook stoppen met dat eeuwige 'pleasegedrag'? Of zoals actrice Clara Cleymans het verwoordt: "Het is vrouwen eigen gemaakt om ten allen tijde beleefd te zijn, waardoor ze in de loop van de geschiedenis het contact met hun intuïtie hebben verloren." Zelf hoopt ze dat de hele MeToo zal leiden tot een situatie waarbij meisjes in hun opvoeding gestimuleerd worden om hun buikgevoel te volgen. Want net dat willen pleasen, maakt hen kwetsbaar voor mannen die seksueel iets van hen willen.

Egoïstische klootzak

Schrijfster Stella Bergsma gaat nog een stap verder. De ultieme vorm van feminisme is doorgedreven egoïsme, vertelde ze onlangs in een interview met Knack. "De laatste stap is dus niet gelijk loon, maar wel dat vrouwen de ruimte krijgen om gewoon een egoïstische klootzak te kunnen zijn. Als wij onze plaats opeisen, gaan mannen wel een stapje opzijzetten hoor." Al doen ze dat wel niet altijd van harte. Getuige hiervan de tweet van advocaat Fernand Keuleneer op de verkiezing van Hilde Van Mieghem tot persoon van het jaar: "Je kunt als vrouw schitterend werk doen, maar om 'vrouw van het jaar' te worden, moet het wel nog altijd met seks te maken hebben. Zoals van oudsher." Of hoe meteen duidelijk is dat nog niet alle mannen doorhebben waar dit om draait.

Vrouwen die meer ruimte opeisen, is één ding. Maar het brengt ons geen stap dichter bij echte gelijkheid tussen mannen en vrouwen, meent historicus Henk de Smaele (UAntwerpen). "We leven in een samenleving waar het wettelijk niet mag om mannen en vrouwen verschillend te behandelen. Maar tegelijkertijd merk je dat we meer dan ooit zelf die verschillen benadrukken in het gewone leven." Dan heeft hij het over de heisa rond de genderneutrale kleding die Hema wou verkopen, en het feit dat meisjes nog veelal roze speelgoed en poppen krijgen en jongens eerder Lego en auto's. Hij verwijst ook naar de Amerikaanse comédienne Ellen DeGeneres en haar hilarische sketch over de 'Bic for her', een balpen speciaal voor vrouwen dus. Die bestaat echt.

De weerstand om dat sekseverschil los te laten, is nog altijd erg groot, meent professor De Smaele. En hij ziet het vooral bij de jongere generatie opnieuw opkomen. Zo is het weer bon ton dat een jongen een meisje een aanzoek doet, ten huwelijk vraagt. Liefst nog zo Hollywood-achtig mogelijk. Terwijl dat enkel decennia geleden nog een erg verouderd idee was.

Heen en weer klutsen

Hij weet ook vanwaar het komt. Ouders willen wel ruimdenkend zijn, maar hebben grote schrik om hun kinderen 'onaangepast' de boze wereld in te sturen. Het zit er nog altijd ingebakken. Als kinderen willen overleven, dan zijn jongens best stoer en meisje liefst vriendelijk en lief. Of zo denken ouders toch nog al te vaak.

En zo klutsen we dus wat heen en weer. Maar zolang we blind blijven voor die hele culturele achtergrond en zelf het verschil tussen mannen en vrouwen in stand houden, zal het wellicht nooit echt tot een grondige verandering komen. Alle MeToo's ten spijt.