Als hij maar niet wereldvreemd wordt

Dromen veranderen. Ooit liepen jonge knaapjes voor het eerst opgewonden het voetbalveld op omdat ze net zo'n traptechniek wilden als hun grote voorbeeld. Ze wilden net zo hard de bal uit hun eigen goal houden als de keeper die ze bewonderden. "Ondertussen is het doel dat jonge sporters zichzelf voorhouden verschoven. Ze zien hoe sportsterren grote sier maken en willen zich ook wat van die glitter en glamour aanmeten. In plaats van een sportieve doelstelling voorop te stellen", vertelt Rudy Heylen, die sporters begeleidt als mental coach. "In sommige sporten verschuift de cultuur zelfs naar een egocultuur", voegt Heylen toe. "Wie de mogelijkheid heeft om zijn glamourgehalte tentoon te spreiden, zal dat doen. Soms ook door ongepast gedrag te vertonen."

Zoals Jonathan Legear ook deed. Een voetballer. Toevallig? Misschien. Het gedrag van voetballers wordt door de media vaak sneller opgepikt dan het gedrag van de doorsnee volleybalspeler. Al valt het in dit geval te betwijfelen dat het ongeluk toegedekt was gebleven als Legear een andere sport had beoefend. Toch is het niet zo toevallig dat voetballers nu en dan de pers halen met hun uitspattingen. Voetbal is een sport die voor jongeren uit elke sociale klasse toegankelijk is. Bovendien hoeven ze het daarna niet eens tot in een topclub te schoppen om veel geld aan het spelletje te verdienen. Met de gevolgen van dien.

"De jonge voetballers leven op een kunstmatig eiland, waar ze succesvol zijn, geld verdienen en door mensen worden behandeld alsof ze God zijn", merkt sportpsycholoog Johan Desmadryl op. "Je moet hen dus aanleren dat het leven niet zo in elkaar zit. Dat als ze zich bijvoorbeeld in het verkeer begeven, ze wel meedraaien in de gewone wereld en ze zich dus moeten houden aan de regels die daarin gelden. Je moet de sporters dus sociaal vaardig maken."

Spaghetti op het veld

Voetbalclubs installeerden daarom al sociale cellen en laten jonge talenten regelmatig individueel begeleiden. Onder andere Vincent Kompany en Romelu Lukaku werden opgevolgd door een persoonlijke begeleider. Andere clubs melden dan weer bij de contractbesprekingen dat hun spelers zich verantwoordelijk moeten gedragen, Of spannen hen in voor een gezamenlijk sociaal project, om te tonen dat de wereld groter is dan het voetbalveld.

"Zo'n begeleiding, zeker als ze indiviueel is, is moeilijk vol te houden. Er zijn ook maar zoveel uren in een dag", stelt mental coach Heylen. "Niet iedereen wil trouwens naast de sportieve trainingen ook begeleid worden. Zij dit dat wel zien zitten, zijn meestal de sporters die dat het minste nodig hebben."

Dat merkt ook sportpsycholoog Desmadryl. Tijdens stages laat hij de jonge sporters altijd zelf koken en in een tent slapen. "Dan zie je meteen wie dat aankan. Het zijn niet altijd de sporters met het meeste talent die de wereld het beste kennen."

Daarom is het volgens Desmadryl belangrijk om sporters er op jonge leeftijd voor te behoeden wereldvreemd te worden. "Zodra ze volwassen zijn, veel geld en een entourage hebben, zijn sporters minder vatbaar voor gedragsveranderingen."

Al is wat bijles soms ook dan nog welkom. Desmadryl ontmoette bijvoorbeeld al een speler die dacht dat spaghetti op het veld groeide. "Eigenlijk is het vooral belangrijk dat sporters zo lang mogelijk naar school gaan. Maar ook hun ouders moeten hen helpen", meent Desmadryl. "Zij denken soms dat ze hun kinderen een plezier doen door alles voor hen te regelen, maar ze maken hen net hulpeloos."

Opvoeding

De meeste sportpsychologen en -begeleiders hameren op de nood van een goede - financiële - opvoeding van topsporters. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want begin er maar aan als je zoon plots meer verdient dan jij in je hele carrière al bij elkaar spaarde. "Zeker in het voetbal zijn er soms spelers die op hun vijftiende al meer verdienen dan hun ouders", zegt Kris Perquy, mental coach van de nationale jeugdploegen van de voetbalbond. "Niet alle ouders kennen het voetbalmilieu, waardoor ze niet altijd weten of de raadgevers die zich aandienen te vertrouwen zijn."

Toch is het volgens Perquy nodig dat ze hun kinderen wijzen op de risico's van veel geld verdienen. "Voetballers hebben nu eenmaal vaak vrije tijd. Zeker als ze jong zijn, veel geld hebben en omgaan met de verkeerde vrienden laten ze zich dan al eens meeslepen. Dat dat risico bestaat, is ondertussen bewezen met voldoende voorbeelden", besluit Perquy.