STIKSTOF wil zuurstof geven aan Sint-Katelijne
Een Brussel waar jongeren niet als paria's worden weggejaagd. Meer wil Stikstof niet - het coolste Nederlandstalige hiphopcollectief van de hoofdstad. Zij pleiten voor een jeugd- vriendelijker beleid op Sint-Katelijne. No sleep till Saint-Cath!
Sinds vorig jaar staan ze er, de terrassen op het Sint-Katelijneplein in hartje Brussel. Een zegen voor de horeca, een vloek voor de jongeren die hun plein geofferd zagen worden aan de commercie. Sindsdien is de storm van protest niet gaan liggen. Steeds meer jongeren laten hun ongenoegen luid blijken, ook vanavond weer. Achter hun standpunten schaart ook Stikstof zich, dat op zijn nieuwe mixtape /02 klinkt als Brussel oogt: rauw en grauw, spannend en grimmig. Maar ook met een drang naar surrealisme. Subtiel wordt daarbij uitgehaald naar het wanbeleid in Brussel. Luister bijvoorbeeld maar naar het dreigende 'Hangar'.
Bij de makers van de culthit 'Doberman' is vooral Brusselse schepen Marion Lemesre (MR) de gebeten hond. "Zij vindt dat het plein voor de kerk een soort niemandsland is geworden, waar mensen rondhangen en zich staan te bezatten", fulmineert Gorik 'Gomar' Van Oudheusden. "Extreem antifascistische linkse jongeren. Zo worden we genoemd door Lemesre. In dat geval mogen wij haar net zo goed een kutpolitiekster noemen. Want zij heeft geen voeling met wat er echt gebeurt in haar stad. Ik ben niet tegen commercialisering, maar au fond wordt de publieke ruimte nu geslachtofferd. Een publiek plein is een plein waar jij en ik mogen zijn. Dat mag niemand - ook de horeca niet - zich zomaar toe-eigenen. En toch worden de trottoirs vandaag zo goed als volledig ingepalmd, en de zitbanken worden weggenomen in het voordeel van uitbaters. Dat gaat te ver. Daar moet nu een einde aan komen."
Ze hebben zich verenigd in Free54 - lees als 'Cinq-Quat', een woordspeling op de Franse naam Sainte-Catherine.
"Het plein is verkocht", lees je in een verklaring van Free54, "wie betaalt mag gebruiken." Volgens Free54 maakt het stadsbestuur de privatisering niet alleen mogelijk, ze ondersteunt ze ook actief. "Ik geloof echt dat er met enveloppes onder tafel wordt geschoven", meent Van Oudheusden. "Maar dat kan niet eeuwig duren. Een dialoog met de stad of met de horeca is kennelijk niet mogelijk, maar dit blijven we niet pikken. Ik stuur niet aan op Parijse rellen, we willen gewoon een mooie ontmoetingsplaats."
Ze vergelijken 54 met een ontmoetingsplek als het Taksimplein in Istanbul. "Of een open air-jeugdhuis", zegt Van Oudheusden, die naast rapper ook jeugdhuisondersteuner in Brussel is. "Zo'n jeugdhuis bestond tot voor anderhalf jaar trouwens niet eens in Brussel. En nu lijkt het opnieuw te moeten verdwijnen. Elke vrijdag staan agenten de jongeren in het oog te houden, alsof ze een stuk vuil zijn. Schrijnend is dat."
Beatmaker Paulo 'Astrofisiks' Rietjens pikt in: "De autoloze straten vind ik nog erger. Stilaan wen je daar zelfs aan de gewapende militairen in het straatbeeld, zoals ze in Palestina ook niet meer opschrikken van soldaten. Brussel is een war zone geworden. Probeer er maar eens met vijftien man rustig bij elkaar te staan. Lang duurt het niet voor je geviseerd wordt."
De reden waarom beide hiphoppers zo strijdlustig klinken over "hun plein", is omdat ze elkaar zonder Sint-Katelijne allicht nooit hadden leren kennen. "Je moet het plein vergelijken met een stamcafé", vindt Van Oudheusden. "Niemand spreekt met elkaar af, maar als je ernaar afzakt, weet je dat er ongetwijfeld mensen zullen zijn die je kent. Stikstof is daar op een heel natuurlijke manier zo gegroeid, net zoals andere collectieven. Zelfs doodgewone vriendschapsbanden ontstonden er dagelijks. Het plein ligt pal in het centrum, wat handig is voor wie in de binnenstad woont - de meeste mensen hebben geen tuin. Ikzelf heb dan weer een vrij hectische jeugd beleefd in een sociale wijk. Een plein als Sint-Katelijne is een toevluchtsoord voor die jongeren."
Van Oudheusden weet waarover hij spreekt. Hij ziet hoe de jongeren van drie Nederlandstalige middelbare scholen, en één Franstalige in de binnenstad aan hun lot worden overgelaten. "Toeristen willen ze gratis met het openbaar vervoer laten rijden, las ik in de krant. Maar de Brusselse jeugd willen ze liefst thuis opsluiten. Hoe rechtvaardig is dat?"
De geestdrift waarmee ze hun territorium verdedigen, lijkt oprecht. Stikstof haalt in zijn muziek dan ook voortdurend inspiratie uit Brussel en de harde realiteit die de hoofdstad in zich meedraagt. In de hele binnenstad vind je trouwens hun logo's kriskras verspreid in het straatbeeld. Toch blijft Stikstof een vreemde eend in de bijt, in de Brusselse muziekscene. Zo traden ze al vaker op voor een Franstalig publiek dan voor fans in de moerstaal.
"Wij stellen ons daar eigenlijk nooit vragen bij", schokschoudert Rietjens. "We wilden gewoon zoveel mogelijk spelen. Voor ons maakt het niet uit voor welke taalgemeenschap we optreden. Als mensen maar luisteren."
Vanavond vindt Free54 plaats op het Sint-Katelijneplein; /02 wordt verdeeld door V2. Stikstof speelt op 17/7 op Dour en maakt in mei zijn opwachting in Pop-o-rama. Hun radioprogramma Frontal wordt elke donderdag om 22u00 uitgezonden op Bruzz.