Hij rijdt in een zaal, maar desondanks: waarom het weer superbelangrijk wordt voor Victor Campenaerts

Het uurrecord dat Bradley Wiggins in juni 2015 in Londen op zijn naam schreef, bedraagt 54,526 km/u.  Dat is een bijzonder sterk record, "neergezet door een uitzonderlijk atleet", beaamt ook specialist aerodynamica Bert Blocken (TU Eindhoven en KU Leuven). Maar er is hoop: Campenaerts staat bijzonder scherp, is heel goed voorbereid én Wiggins had "slecht weer" tijdens zijn recordrit vier jaar geleden. Dat wil zeggen: er hing een hogedrukgebied boven Londen, iets wat hem zonder twijfel parten heeft gespeeld. 

Als Campenaerts in één uur meer meters wil afleggen, zal hij alles moeten geven, en goede omstandigheden zijn uiteraard meer dan meegenomen. Daarom koos Campenaerts voor een piste op grote hoogte, op ruim 1.800 meter in Aguascalientes. Maar de Europese kampioen tijdrijden wil niets aan het toeval overlaten: zelfs het aantal toeschouwers is geregeld, want ook dat kan de recordpoging beïnvloeden. (lees door onder de Instagram-post)

De atleet moet vooral spreken met de pedalen, maar hoe hij door de lucht klieft, zal uiteindelijk de recordpoging maken of kraken. "Er zijn drie parameters belangrijk voor een lage luchtdichtheid", vertelt Bert Blocken in een gesprek met onze redactie. "Het gaat om de luchtdruk (die is het best zo laag mogelijk), de temperatuur (die is het best zo hoog mogelijk) en de relatieve vochtigheid (die is ook het best zo hoog mogelijk)." 

Als al deze parameters meezitten, geeft dat potentieel het beste aerodynamische resultaat voor een atleet, maar er is ook nog de menselijke factor: grotere hoogte betekent ijlere lucht, en dus minder zuurstof, en hoe warmer, hoe lastiger om op topniveau te presteren, zeker als daar een hoge vochtigheid bij komt. Specialisten en begeleiders moeten dus het ideale evenwicht proberen te vinden. 

In ieder geval: Campenaerts heeft zich in Namibië al op grote hoogte voorbereid, om te wennen aan de ijlere lucht, en heeft ook bewust de warmte opgezocht op training en met saunasessies, om zijn lichaam eraan te laten wennen. Die voorbereiding gaat intussen al maanden terug. Campenaerts kreeg daarvoor speciaal de handen vrij van zijn ploeg Lotto-Soudal. Zij hopen dat ze die inspanning dubbel en dik zullen terugkrijgen in publiciteit als Campenaerts het haalt. (lees door onder de video: Maarten Vangramberen in gesprek met Sporza-collega Pieter Wittstock over de recordpoging)

Hoe belangrijk al die omgevingsfactoren zijn, toont Blocken aan met een simpel voorbeeld. "Wiggins kon in 2015 het weer niet bepalen. Maar wat hij wel kon, was de temperatuur laten regelen. Voor een beter resultaat liet hij de zaal bijverwarmen van 20 naar 30 graden Celsius. Puur op basis van aerodynamica gaf hem dat een voordeel van 680 meter, maar let op, door de warmte heeft hij wellicht fysiek wat moeten inboeten." 

Ook voor Victor Campenaerts zal de temperatuur wellicht tussen de 20 en 30 graden liggen; hij zal zijn poging ondernemen om 11 uur plaatselijke tijd. Een bewuste keuze, want hij kan de velodroom niet laten verwarmen of afkoelen omdat er geen verwarmings- of koelinstallaties zijn. En er is een soort opblaasbaar dak boven dat de zonnewarmte doorlaat. Later op de dag zou het te warm kunnen worden. 

Want elke meter telt, uiteraard: "Als hij in dezelfde velodroom zou fietsen, maar pakweg 's morgens bij 20 in plaats van 30 graden, dan zou hem dat 700 meter minder ver laten bollen qua aerodynamiek." Ook hier geldt: dat is de theorie, want bij frissere temperaturen zal Campenaerts wellicht net ietsje meer kunnen.  

Campenaerts heeft uiteraard het voordeel van de ijlere lucht: "Als hij even hard op de pedalen zou duwen, maar op een piste ginds 1.000 meter lager, dan zou hij ongeveer 2 kilometer moeten inboeten", berekende Blocken.

Door de hoogte is de luchtdruk in Aguascalientes sowieso een pak lager, maar los daarvan kan het weer op de dag zelf (hogedrukgebied of lagedrukgebied) nog een bijkomende rol spelen. Wiggins had pech, maar Campenaerts kan misschien wat meeval hebben. Ook hier telt elke meter. Campenaerts zou op de grote dag een luchtdruk van 820 millibar kunnen hebben. "Wordt dat 10 millibar minder of meer, dan scheelt dat telkens 200 meter in zijn voor- of nadeel." Maar naar verluidt is de luchtdruk vandaag perfect. 

Campenaerts kon overigens amper schuiven: het was óf 16 óf 17 april. Maar hoe dan ook: uit statistieken van de voorbije jaren blijkt dat de luchtdruk in Aguascalientes steevast het laagst ligt in de maanden april en mei. 

Ter vergelijking: bij Wiggins in Londen was de luchtdruk ruim 1.030 millibar of hectopascal. Dat scheelt dus een heel pak. Ruwweg kan je zeggen dat 100 millibar minder 2 kilometer aerodynamisch voordeel oplevert, met de bedenking uiteraard dat ijlere lucht minder zuurstof bevat, en topprestaties dus moeilijker maakt.  

Op vraag van Kevin De Weert, performance manager bij Lotto-Soudal, fungeert Blocken als raadgever bij de recordpoging, al reist hij zelf niet naar Mexico. Blocken denkt dat Campenaerts het wel zal halen. "Ik denk dat hij rond de 55 kilometer zal uitkomen." Campenaerts zelf denkt dat Wiggins misschien wel een beter atleet is, maar dat hij het kan halen bij goede omstandigheden. 

En er is meer: wat denkt Blocken als aerodynamicaspecialist van de houding die beide heren aannemen op de fiets? Volgens hem is Campenaerts hierbij licht in het voordeel: "Er is niet veel verschil, maar Victor zit misschien net iets beter." Veel hangt af van hoe breed de schouders blijven staan op de fiets: Campenaerts kan volgens Blocken net iets beter de schouders intrekken, zoals een Rohan Dennis dat ook kan, zonder te veel zijn longen te sluiten daarbij: "Wiggins moest het meer hebben van zijn motor dan van pure aerodynamica." 

Het aantal watt dat Wiggins een uurlang duwde in 2015 is niet bekend, al gaan wetenschappers uit van zo'n 440 watt gemiddeld. Wat Campenaerts zal duwen, zullen we ook niet weten. Maar met juiste omstandigheden kan hij wellicht met minder de klus klaren. (lees door onder de foto)

Dat team-Campenaerts niks aan het toeval wil overlaten, blijkt nog uit het volgende. "Als op voorhand veel mensen al in de velodroom zouden komen zitten, dan brengt dat extra warmte, vocht en CO2 met zich", zegt Blocken.

In Mexico is er amper een ventilatie-installatie, en veel volk zou Campenaerts dus eventueel parten kunnen spelen. "Veel volk kan een heel eigenaardig effect hebben. In de Amsterdam ArenA hebben we al gezien dat bij 50.000 toeschouwers en met het dak dicht, de temperatuur kan gaan stijgen met 4 graden. Door de veel hogere CO2-concentraties zou Victors concentratie negatief kunnen worden beïnvloed."

Daarom mogen er maar weinig mensen binnen in Aguascalientes: 60 man, alles inbegrepen. Anderzijds: hoeveel zou Campenaerts sneller kunnen rijden bij een grote, schreeuwende menigte die hem vooruitstuwt? Dat valt in pure wetenschap niet te berekenen.  

U kunt de recordpoging van Victor Campernaerts vanavond live volgen op Canvas, vanaf half 6. 

Bekijk hier hoe Campenaerts de piste in Mexico al eens uittestte: