Hoe haalbaar is het plan van Macron om de Notre-Dame in 5 jaar herop te bouwen? "Eigenlijk onmogelijk" en "titanenwerk" 

Als het van de Franse president Emmanuel Macron afhangt, zal de verwoestende brand in de Notre-Dame over vijf jaar alleen nog maar een trieste herinnering zijn. Want volgens hem zal de kathedraal tegen dan "mooier dan ooit tevoren heropgebouwd zijn". Dat zei hij gisteren in een televisietoespraak. Maar kan dat? En geloven de Fransen erin? Architect en restauratiedeskundige Rutger Steenmeijer en Frankrijkkenner voor VRT Steven Decraene wikken en wegen het plan.

"Het plan van Macron is zeer ambitieus", zegt Rutger Steenmeijer. Hij is zelf architect en restauratiedeskundige. Zo werkte hij nog mee aan de restauratie van de Sint-Pauluskerk in Antwerpen en is hij op dit moment bezig met de restauratie van de Sint-Jacobskerk en de Kathedraal, ook allebei in Antwerpen. 

Méér nog. "Naar restauratiemaatstaven denk ik dat het eigenlijk onmogelijk is. Als het een nieuw project zou zijn, is het misschien wel realiseerbaar. Maar voor een restauratie moet je toch een behoorlijk plan hebben en vooral de nodige ambachten in huis hebben om dat te realiseren."

"De Fransen wíllen het geloven", benadrukt Steven Decraene in "De Ochtend". "Het is natuurlijk zeer ambitieus, maar het is een zaak van nationale trots geworden. Dus heel wat krantencommentatoren zeggen: "We moeten het land herenigen, dit is heel belangrijk."

"Tegelijk zie je bij heel wat kunsthistorici en architecten argwaan. Vijf jaar is heel snel en het hangt ervan af welk soort kathedraal je wil. Wil je de kathedraal in al haar glorie herstellen? Dan is dat moeilijk. Een dakgebinte uit eik maken, zal bijvoorbeeld veel tijd vragen. Wil je daarentegen heel snel werken en bijvoorbeeld een betonnen constructie voor die middenbeuk gebruiken, dan kan het veel sneller."

"Voor veel mensen is dit iets typisch Macroniaans. De belofte van vijf jaar wordt niet toevallig over zijn presidentschap getild. Het spreekt tot de verbeelding, alleen zal men echt aan de slag moeten voor de praktische uitvoering. En soms is het zo in Frankrijk: grote beloften, veel woorden, maar in de uitvoering blijft het dan soms steken. Het zal hoe dan ook een titanenwerk worden", besluit hij.

Volgens Steenmeijer is het nu eerst zaak om het schadebeeld volledig in kaart te brengen. "Maar daarvoor is het nu nog te vroeg. Ik denk dat het eerst nog wekenlang puin ruimen wordt, en het is puin waar je zeer voorzichtig mee moet omgaan. Je moet nagaan of daar geen voorwerpen inzitten die van waarde kunnen zijn voor de reconstructie. "Bij de heropbouw van het Atheneum van Antwerpen hebben we zo vastgesteld dat de parketvloer van de grote feestzaal nog vrijwel intact was, hoewel het dak daar toch een hele week heeft liggen uitbranden." In het geval van de Notre-Dame denkt hij bijvoorbeeld meteen aan fragmenten van de glas-in-loodramen. 

Daarnaast is ook vochtbestrijding nu cruciaal. "Men heeft ontzettend veel bluswater laten neerkomen op de gewelven. Dat zijn duizenden kubieke meters water die nu aan het doorsijpelen zijn en die op termijn heel veel schade kunnen veroorzaken." Een voorbeeld? "In de Sint-Pauluskerk was er na 20 jaar zwamaantasting en hebben we de hele vloer moeten verwijderen omdat de ondergrond doorgrond was van water. De hele vloer was verzakt, met putten tot 12 centimeter."

"En pas nadat er een volledig beeld is van de schade, kan je een plan de campagne opzetten."

Naar welke plannen grijp je als restaurateur terug? En volg je die dan ook? "Het zal een gulden middenweg zijn", zegt Steenmeijer. "Ik kan me voorstellen dat er van de vieringtoren, die nu volledig vernield is, ergens wel bouwplannen bestaan. Op basis van die tekeningen moet het mogelijk zijn om die perfect te reconstrueren. Maar voor andere elementen, zoals de 13e-eeuwse dakconstructies, is dat niet alleen niet realiseerbaar, maar doe je dat niet. Je kan de houtverbindingen nog zo perfect namaken, er zijn aspecten die je nooit kan reconstrueren. Denk maar aan de houtsecties, de verweringsgraad van de balken en hun ouderdomswaarde." 

In dat geval pleit Steenmeijer ervoor om een hele nieuwe dakconstructie te maken. "Maar wél met de reconstructie van het hele volume. Dat wil zeggen: de daken zoals ze waren, de leibedekking erop, de goten. Dat is perfect haalbaar en is bij verschillende branden bij ons ook gebeurd."

Veel van die renovaties gebeuren nog op de ambachtelijke, oude manier. "De leibedekking bijvoorbeeld. Dat gebeurt nu op dezelfde manier als honderden jaren geleden. Daar is niets aan veranderd. Hetzelfde geldt voor het leggen van loden bekledingen in goten, afvoerbuizen ..."

"Ik denk het wel, ja", lacht Steenmeijer kort. 

Bekijk hieronder onze collega Steven Decraene vanuit Parijs: