Hendrik Willemyns (Arsenal) over nieuw project "Birdsong": "In de muziek moet je risico's nemen, weer gevaarlijk zijn" 

Vijf jaar na "Dance! Dance! Dance!", het eerste filmconcert van Arsenal dat veel lof kreeg, stelt muzikant Hendrik Willemyns "Birdsong" voor.  Opnieuw een meeslepende en sfeervolle live cocktail van film en muziek, waar deze keer ook een mooi uitgegeven poëziebundel bijhoort. 

De film "Birdsong", die Willemyns zelf regisseerde, vertelt het verhaal van een jonge poetsvrouw in Tokio die droomt van een carrière in de muziek. Via een talentenjacht op televisie belandt ze in een nachtmerrie van prostitutie. Willemyns speelt live de soundtrack bij de filmvertoning. Paulien Matheus (ex-winnares "The voice van Vlaanderen") zingt en brengt enkele gedichten uit het boek "Room of imaginary creatures".  Daarvoor vroeg Willemyns aan bevriende artiesten (o.a. Grant Hart, Chika Unigwe, ...) om een gedicht te schrijven vanuit het standpunt van een prostituee. Hun inzichten inspireerden hem voor het scenario en voor songs. 

Bekijk hier de trailer van "Birdsong": 

De kiem van dit gelaagde project lag al bij "Paper trails", de Canvas-reeks uit 2010 over zes boeken uit de wereldliteratuur die Willemyns  maakte op de locaties waar de boeken zich afspelen. "Dat is een van de leukste dingen die ik ooit gedaan had. En ik dacht: ik wil nog zoiets maken, laat ik iets maken over muziek, daar ken ik toch iets van." 

"Ik ben dan beginnen brainstormen met muzikant-schrijver Johnny Whitney (van The Blood Brothers). We schreven kortverhalen over fictieve muzikanten.  "Dance! Dance! Dance!" is het gevolg van zo’n kortverhaal. En “Birdsong” is ook een van die kortverhalen: iemand kiest voor muziek en belandt in de prostitutie. Het is ook een beetje gebaseerd op het boek van Chika Unigwe, “On Black Sisters' Street”, over hoe meisjes in Nigeria keuzes maken waardoor ze in Antwerpen in de prostitutie belanden." 

Toch kwam het project "Birdsong" niet zo vlot tot stand als het misschien lijkt. "Na "Dance! Dance! Dance!" zat ik in een periode van zelfreflectie, noemt het gerust een midlifecrisis. Ik had geen plan, ik viel in een donker gat. Ik had 5 platen gemaakt met Arsenal.  De groep bestond 15 jaar, ik was ook 15 jaar samen met mijn vrouw. Ik was op een leeftijd gekomen waarop je niet meer weet: wie ben ik, wat moet ik doen, wat komt hierna? Ik stelde alles in vraag."

Maar Willemyns zocht en vond opnieuw inspiratie. "Dat is me gelukt door heel hard na te denken en het probleem heel erg te analyseren. Als je jong bent, moet je gewoon naar je lichaam luisteren en voelen. Als je ouder bent, moet je je hersenen gebruiken." En na dit project zal hij niet in dezelfde val trappen, weet hij, want er zijn al plannen voor een nieuwe reeks voor Canvas. 

(lees verder onder het beeld uit "Birdsong") 

Voor de aanpak van dit multimediale project liet Willemyns, die een fervente lezer is, zich inspireren door de roman "2666" van de Chileense schrijver Roberto Bolaño. "Hij vertelt een 5-tal verhalen die rond 1 kern draaien en dat heeft mij gefascineerd om op een andere manier te werken.  Ik dacht: ik ga werken rond een thema, ik weet niet specifiek welk, maar door die dingen te maken gaat het duidelijk worden waarover ik het heb. Zo werd dat die film, die boeken, die muziek, het draaide allemaal rond een donkere kern, Het is een zwart gat, ik kan er niet echt inkijken, maar ik voel wel wat erin zit. Het gaat over seks, in zijn breedste vorm, over hoe muziek en poëzie ook seks zijn, maar niet op een platte manier. Ik heb het over dansen, over dingen die met elkaar communiceren zoals zwaartekracht." 

De film heeft opnieuw een bevreemdend, magisch-realistisch tintje (denk: vliegende kwallen, een vrouw die plots een hondenkop heeft, ... ).  "Ik wilde het over seks hebben, maar ik had geen zin om het seksuele echt seksueel te maken, animatie was een leukere manier om dat in de film te verwerken. Japan is een sprookjesachtig land, dat een rijke geschiedenis van fantastische verhalen heeft. In de romans van Haruki Murakami gebeuren ook dingen waarvan je denkt: hoe kan dat? Het antwoord is : het is Japan, daar kan dat. Dat is dat realistisch-fantastische. Ik hou daar van, dat zat al in “Dance! Dance! Dance!” en nu ook opnieuw in deze film." 

(lees verder onder het beeld uit "Birdsong")

Willemyns vertrok van een kritische analyse van de muzieksector.  "Een streamingwebsite zoals Spotify is een vloek die verpakt is als een zegen. Je ziet muziekwinkels verdwijnen. Dat is nooit een goed teken. De hele wereld is in verandering." Toch bleef hij niet pessimistisch en ging hij zijn ideeën verder ontwikkelen zodat er ook opnieuw schoonheid kon ontstaan. "Het is begonnen als een negatief idee, maar nadien ben ik het gaan omvormen. Het is nu eenmaal zo, dingen veranderen.  Waar gaat die wereld waar ik zoveel aan te danken heb naartoe, dat is eigenlijk wel interessant. Maar om dat te begrijpen moet je ook weten waar we vandaan komen en dan ga je terug naar de wereldoorlogen, het concept Europa. Het is pas door erover na te denken dat je een ander perspectief kunt zien of innemen, en dat moet je doen wanneer je mijn leeftijd hebt." 

Dit hele project is dan ook een zoektocht voor Willemyns. "Het onbewuste opzet is de (donkere) kracht van muziek, het terug kracht geven aan muziek. Dat was een speels idee waar ook "Dance! Dance! Dance! al rond draaide. Na WO II had je die enorme kracht van de popmuziek.  De Beatles explodeerden samen met de Boom-generatie, maar die tsunami van toen is nu aan het sterven."

"In Japan is de cultuur van het westen binnengedrongen, onder meer via muziek. Die kracht heeft muziek niet meer. Ook voor ons, de tweede generatie na  die vloedgolf was die keuze voor Joy Division, Sepultura, Slayer, Duran Duran een belangrijke keuze. Dat bepaalde veel, je wist op wie je ging stemmen, het bepaalde je kledingkeuze.  Maar ik ben zeker dat muziek gaat blijven bestaan, mensen gaan altijd willen dansen, maar die echte kracht, dat zie ik nu niet meer." 

Met tv-formats zoals "The voice van Vlaanderen" of het feit dat artiesten in talkshows slechts 1 minuut van hun song mogen spelen, heeft Willemyns het wel erg moeilijk, al beseft hij dat jongere artiesten soms niet anders kunnen. Ook Paulien Mathues die meewerkt aan "Birdsong" kon haar eerste stappen in de muziek zetten door haar deelname aan "The voice van Vlaanderen". 

"Zo'n format profiteert van dromers, die zijn heel makkelijk leeg te zuigen. De juryleden zijn de vampieren met dienst. Het draait rond de juryleden, het aanstormend talent wordt eraan opgeofferd.  Maar die dromers gaan er altijd zijn en je kunt hen in alle vallen lokken, zeker jonge mensen."

"Paulien Mathues (die in 2013 op haar 18e "The voice van Vlaanderen" won, nvdr) past daarom perfect in mijn verhaal van dromers die worden gedropt. Ze dacht dat ze vertrokken was, maar ze was vertrokken naar nergens.  Ik heb haar gebeld en gevraagd: hoe is het met je carrière? Ze zei: er is geen carrière, er is niks. Ik zei:  ik heb daar een film over gemaakt, zin om mee te doen? Ze was heel enthousiast, ze heeft een prachtige stem en is een echte performer. Bij Arsenal hebben we haar zien openbloeien. Ze is een ster." 

Hoe je dan wel je weg moet vinden in de muziekwereld of hoe je je moet gedragen, daar heeft Willemyns ook zelf nog altijd geen sluitend antwoord op. "Alles evolueert, je kunt daarover klagen, maar je moet er niet over klagen. Je moet risico's nemen, je moet weer gevaarlijk zijn. Alles is zo geformatteerd dat het geen gevaar meer uitstraalt. Ik heb, toen ik klein was, ooit een plaat van AC/DC gekregen, maar ik verstopte ze onder mijn bed want mijn moeder zou hysterisch zijn als ze dat zag. "Highway to hell", ik zou zeker naar de hel gaan. Muziek kon zo gevaarlijk zijn. Ik kan me niet voorstellen dat er nu nog ouders zijn die schrik hebben van de muziek van hun kinderen." 

Zelf is hij pas sinds kort tot het inzicht gekomen dat muziek haar waarde nooit helemaal zal verliezen, geeft hij toe. "Ik heb veel dystopieën (verhalen over een denkbeeldige samenleving met alleen maar negatieve eigenschappen, nvdr) gelezen, onder meer "Wij" van Zamjatin en "1984" van Orwell over een wereld waarin we nummers zijn, waarin muziek niet bestaat. Dus toen het slecht begon te gaan in de muziekbusiness vreesde ik dat muziek helemaal zou verdwijnen, maar nu weet ik: muziek gaat nooit echt verdwijnen, maar is wel heel hard aan het veranderen."