Doodsbedreigingen, in gezicht spuwen en bizar gedrag: daarom wordt Kim De Gelder geïnterneerd

Rob Perriëns, voorzitter van de kamer voor de bescherming van de maatschappij, verwees naar het verslag van de deskundigen en naar die van de gevangenisdirecteurs van Oudenaarde en Gent. "De directeur (van de gevangenis van Oudenaarde, nvdr.) maakt melding van onberekenbaar, provocatief, agressief en dreigend gedrag. In februari 2017 deden er zich twee agressie-incidenten voor waarbij u trachtte uit te halen naar de directeur en waarbij u in het gezicht van een verpleegkundige spuwde. Ten aanzien van iedereen die volgens u betrokken was bij de procedure tot internering - personeel, uw ouders, uw advocaat - uitte u herhaaldelijk expliciete doodsbedreigingen. De directeur wijst op het manifest risico op het plegen van nieuwe geweldsdelicten", aldus het vonnis.

Volgens de gevangenispsychiater in Oudenaarde had De Gelder "gespecialiseerde hulp" die ze in de gevangenis niet konden bieden. "Verder is er in het verslag sprake van bizar gedrag zoals staren, tegen uzelf praten, verwarde taal, achteruit rondlopen in uw cel, vreemde bewegingen maken, uw toilet verstoppen met papier en afval, op uw lichaam en voorhoofd schrijven, roepen en op uw celdeur bonken", motiveerde voorzitter Perriëns nog. 

De KBM verwijst ook naar het verslag van de Gentse gevangenisdirecteur. “Vooreerst is er sprake van een regelmatige terugval in negatief gedrag met een achteruitgang van uw persoonlijke hygiëne, het aannemen van een dreigende houding, verwardheid en bizarre gedragingen. Deze terugval bleek/blijkt telkens het gevolg van het niet innemen van de u voorgeschreven anti-psychotische medicatie. Regelmatig heeft u geweigerd deze medicatie vrijwillig in te nemen waardoor er in november 2015 overgegaan werd tot de toediening van gedwongen medicatie.”

In januari 2017 was er sprake van een “verontrustende verslechtering” van de psychische en fysieke toestand van De Gelder. “Uw hygiëne ging verder achteruit; u lag uren plat op de grond; uw ouders verloren het contact met u. Een hoorzitting diende onderbroken te worden omdat het niet mogelijk was met u te spreken. U was verward en wilde weggaan. Rond die periode deden zich ook de hierboven aangehaalde incidenten voor in de gevangenis te Oudenaarde en werd het verzoek tot internering ingediend. (..) In oktober 2018 deed er zich tijdelijk een (pre)psychotische fase voor waarbij u angstig was, slecht kon slapen, en met uw ouders over moorden sprak.”

Het college van deskundigen dat Kim De Gelder onderzocht, spreekt van “een zekerheidsdiagnose van schizofrenie”. Het vonnis stelt: “Er wordt door het college een groot risico weerhouden op het plegen van gelijkaardige of andere ernstige misdrijven. U heeft geen ziekte-inzicht en ook niet het inzicht dat behandeling u zou kunnen helpen. Actieve bevelshallucinaties zijn een belangrijke recidivefactor. En ondanks de antipsychotica blijft u psychotische symptomen vertonen. Het college besluit dat u lijdt aan een geestesstoornis met een duurzaam karakter die uw oordeelsvermogen of de controle over uw daden teniet doet of ernstig aantast.”

Jaak Haentjens, de advocaat van Kim De Gelder, reageerde tevreden op het vonnis. “Ik ben tevreden voor hem. Hij wordt nu overgebracht naar de psychiatrische afdeling van de gevangenis in Gent, maar de bedoeling is dat hij snel naar een Forensisch Psychiatrisch Centrum zal gaan. Daar kan hij een gepaste psychiatrische behandeling krijgen die een meerwaarde zal bieden. Hij had al tien jaar lang die behandeling moeten krijgen.” 

Het Gentse hof van assisen veroordeelde Kim De Gelder op 22 maart 2013 tot levenslang voor vier moorden en 25 moordpogingen. De jury oordeelde toen dat De Gelder toerekeningsvatbaar was en op het tijdstip van de feiten niet verkeerde in een ernstige staat van geestesstoornis.

“Het is jammer dat het zolang geduurd heeft voor men tot het inzicht kwam dat Kim De Gelder niet thuishoort in de gevangenis”, zegt Haentjens. “De diagnose is nu uitgesproken schizofrenie met een duurzaam karakter. Als hij niet medicatiegetrouw is, kunnen er agressieve handelingen uit voortvloeien die te vergelijken zijn met wat er vroeger gebeurd is. In de gevangenis is hij nu passief. Hij zit 24 uur op 24 op cel en dat is zijn enige activiteit gedurende de hele dag. Hij gaat niet naar de wandeling, ze kunnen hem niet aan het werk krijgen, hij doet niets.”

Volgens Haentjens is er weinig besef bij De Gelder van wat hij aangericht heeft. “Hij voelt dat niet aan dat hij wat hij gedaan heeft een enorme maatschappelijke beroering heeft veroorzaakt”, zegt de advocaat. “Ik weet niet of hij ooit gaat genezen. Ik vrees daarvoor. Ik denk dat hij een toestand gekomen is die moeilijk omkeerbaar zal zijn. Wanneer hij bij wonder toch zou genezen, dan gaat men de internering opheffen en krijgt hij opnieuw het statuut van veroordeelde.”

De Gelder kan vanuit dat statuut later een voorlopige invrijheidsstelling vragen. “In theorie zou hij als veroordeelde zijn invrijheidsstelling kunnen aanvragen vanaf januari 2025", zegt Haentjens.