Direct naar artikelinhoud
Verkiezingen

Vlaanderen radicaliseert: Vlaams Belang wint de verkiezingen, PVDA haalt de kiesdrempel

VB-voorzitter Tom Van Grieken triomfeert.Beeld Bas Bogaerts

Het politieke landschap in Vlaanderen ziet er sinds zondag 26 mei radicaler uit. Grote overwinnaar is het Vlaams Belang, dat zijn stemmenaantal verdrievoudigt en de tweede partij van Vlaanderen wordt. Op links stapt de PVDA over de kiesdrempel.

Dat het weer een zwarte zondag kon gaan worden, was voorspeld. Dat het VB zo stevig zou terugkeren, is wel verrassend. In 2014 schuurde de partij nog rakelings langs de kiesdrempel, nu haalt ze voor de Kamer 20 procent van de Vlaamse stemmen binnen.

Die ‘radicalisering’ is overigens geen uitsluitend Vlaams fenomeen. In Frankrijk klopte het Rassemblement National van Marine Le Pen (nipt) bij de Europese verkiezingen de partij van president Emmanuel Macron, in Groot-Brittannië boekte de Brexit Party van Nigel Farage een ware triomf.

De winst van het Vlaams Belang gaat grotendeels ten koste van de partijen die de regering-Michel vormden. N-VA verliest 5 procent maar blijft de grootste formatie in Vlaanderen. Ook CD&V en Open Vld verliezen en landen op een historisch laag peil.

Aan de linkerzijde bleef de voorspelde groene golf grotendeels een slag in het water. Groen tekent net als Ecolo in Brussel en Wallonië winst op maar veel minder dan verwacht. Nieuw verlies is er voor de sp.a. De partij houdt nog 10 procent over, waarmee ze wel uiterst nipt de grootste, of minst kleine, blijft op links.

De PVDA zet wel een historisch resultaat neer. De partij mag voor het eerst Vlaamse verkozenen naar Kamer en Vlaams Parlement sturen. In de stad Antwerpen is de partij zelfs groter dan sp.a. Ook de PTB scoort stevig in Franstalig België.

Lastige regeringsvorming

De stembusresultaten maken de vorming van een nieuwe federale regering een lastig karwei. Voor de Vlaamse regering stelt er zich geen onoverkomelijk probleem. N-VA, CD&V en Open Vld hebben weliswaar verloren, maar kunnen vlot samen voort als ze willen.

De Wever van zijn kant kondigde aan “meteen” het initiatief te nemen voor de Vlaamse regeringsvorming. Als N-VA-voorzitter Bart De Wever echt minister-president wil worden, dan kunnen weinigen hem dat beletten. Uitdager Hilde Crevits (CD&V) zei alvast dat haar “rol als spits” is uitgespeeld.

Federaal is de puzzel moeilijker te leggen. “Wij zullen geen regering aanvaarden zonder Vlaamse meerderheid”, sprak De Wever alvast. Als de anderen dat gebod volgen, betekent dat dat ook federaal enkel met N-VA een regering gevormd kan worden (gesteld dat VB en PVDA buitenspel blijven).

Een regering mét N-VA ligt evenwel ook niet eenvoudig, als de wederzijdse veto’s tussen de Vlaams-nationalisten en PS en Ecolo behouden blijven. Voor een regering zonder N-VA zouden vier politieke families nodig kunnen zijn: socialisten, liberalen, christendemocraten en groenen. Een klassieke tripartite (rood-blauw-groen), paars-groen of olijfboom (oranje-rood-groen) halen geen meerderheid.

Wat met het cordon?

Blijft de kwestie van het cordon sanitaire, de uitsluiting van het VB van bestuursdeelname. Zowel bij N-VA als Open Vld gaan stemmen op om dat cordon los te laten. Namens Open Vld gooide voorzitter Gwendolyn Rutten de deur stevig in het slot: “Jamais”.

Zo ver wil Bart De Wever voorlopig niet gaan. De Wever herhaalde “geen fan” te zijn van het cordon. Hij wil als Vlaams formateur ook VB-voorzitter Tom Van Grieken uitnodigen voor een gesprek. Ook in 2014 werd het VB op de koffie uitgenodigd. Toen werd vervolgens de onmogelijkheid vastgesteld om samen te besturen.