Direct naar artikelinhoud
ReconstructieF-16-mails

Dit is de man achter de valse F-16-mails van John Crombez

Michel Dylst in oktober 2012, op de fabriekssite van Ford Genk.Beeld Photonews

Precies een jaar geleden schreef De Morgen dat sp.a-voorzitter John Crombez valse mails over de F-16’s had gebruikt om het ontslag van minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) te eisen. Wie achter de mails zat, bleef sindsdien een raadsel. Tot vandaag: het was Michel Dylst (64), een gepensioneerde Limburgse mijnwerker met een N-VA-partijkaart.

Begin mei 2018. In de brievenbus van het sp.a-hoofdkwartier op de Brusselse Grasmarkt zit een enveloppe met afdrukken van twee interne legermails over de Belgische F-16’s. Een man is die eerder komen afleveren. Aan de balie heeft hij gevraagd naar partijvoorzitter Crombez, maar omdat die er op dat moment niet is, laat hij zijn enveloppe in de brievenbus achter.

Ook Hendrik Vuye (Vuye & Wouters) ontvangt die maand twee mails over de F-16’s. Net zoals bij sp.a worden ze hem door een man bezorgd, op straat vlak bij het Huis der Parlementsleden aan de Wetstraat, waar Vuye zijn bureau heeft. Deze keer belt de man vooraf herhaaldelijk naar Vuye om een tijdstip van aflevering af te spreken. In totaal duiken er zo vier legermails op.

De vier mails blijken achteraf allemaal vals. Na een jaar onduidelijkheid weet De Morgen wie erachter zit. Het nummer van waarop Vuye gebeld is net voor de aflevering van de mails blijkt dat van Michel Dylst, een gewezen mijnwerker uit Zutendaal. Vuye bevestigt dit. Hij heeft een voicemailbericht van het nummer van Dylst bewaard. Zijn stem is daarin duidelijk te horen. Hij zegt ook zijn eigen naam. De Morgen heeft de voicemail van Dylst beluisterd en zijn nummer gedubbelcheckt.

Met grote waarschijnlijkheid is Dylst ook de man die bij sp.a is langsgeweest. Het is alvast duidelijk dat de mails van Vuye en Crombez samen horen. Ze zijn op dezelfde manier afgeleverd, de inhoud sluit op elkaar aan, de fouten erin zijn identiek.

In een warrig en moeilijk telefoongesprek met deze krant ontkent Dylst elke betrokkenheid bij de valse mails.

U hebt valse mails destijds bezorgd aan Hendrik Vuye. Dylst: “Niet waar. Ik heb aan Hendrik Vuye niks bezorgd. Nooit.” U bent ze zelf komen brengen aan het Huis van de Parlementsleden. “Nee, totaal onjuist. Ik heb er niks mee te maken.” Hoe komt het dat Vuye een voicemailbericht heeft op zijn gsm van uw nummer? “Dat is ook niet waar.” We hebben die voicemail gehoord. We hebben uw stem herkend. “Niet waar.” We hebben uw eigen nummer gezien. “Nee, nee, nee en nog eens nee.”

Crombez wil liever niet reageren. Het is duidelijk dat de hele F-16-affaire hem nog altijd nachtmerries oplevert. Ook binnen de partij is men nog lang niet vergeten hoe onvoorzichtig hij is omgesprongen met de mails. “Heel die zaak was John zijn schuld en alleen zijn schuld”, klinkt het bij meerdere socialisten. “We vragen ons nog altijd af: hoe kon dit gebeuren?”

Tunnelvisie

Woensdag 30 mei 2018: Crombez roept in allerijl de pers bij elkaar. Mails in zijn bezit zouden onomstotelijk bewijzen dat minister Vandeput wel degelijk op de hoogte is gesteld over de mogelijkheid om onze Belgische F-16’s langer in dienst te houden, iets wat hij altijd ontkend heeft. Voor Crombez is de conclusie duidelijk: Vandeput moet ontslag nemen.

België is op dat moment al drie jaar op zoek naar een vervanger voor zijn F-16’s, in de veronderstelling dat die stilaan versleten raken. Het gaat om een aankoop van meer dan 3 miljard euro. Om te bepalen welke vliegtuigbouwer dit ‘contract van de eeuw’ binnenhaalt, loopt er een aanbesteding. Nog twee toestellen zijn in de running: de F-35 en de Eurofighter.

De aanbesteding staat echter onder druk. In maart 2018 heeft de sp.a, met behulp van een klokkenluider, interne legermails en een nota met berekeningen over de F-16’s gelekt. Voor de partij tonen die documenten aan dat de legertop de aankoop manipuleert. Een aantal officieren zou al een jaar op de hoogte zijn van de mogelijkheid om de F-16’s langer te laten vliegen, maar heeft dat bewust verzwegen. Vandeput reageert dat hij hier niets van afweet en bestelt meteen twee audits. In april pleiten die hem en de officieren vrij. Er is geen complot: de gelekte info geeft een onvolledig beeld, luidt het.

Toch blijft Crombez ervan overtuigd dat de zaak stinkt. Op 30 mei gooit hij, daags voor een vertrouwensstemming over Vandeput, twee nieuwe mails op tafel. Voor Crombez vormen die mails de sluitsteen van zijn bewijsvoering tegen Vandeput. In de eerste mail uit april 2017 laat een onbekende kolonel aan de kabinetschef van Vandeput, met de minister in cc, weten dat onze F-16’s “minimum 4.000 vlieguren” meer aankunnen dan gedacht. In de tweede mail uit september 2017, met dezelfde geadresseerden, schrijft een onbekende militair dat het “perfect mogelijk is om de F-16’s te upgraden” en in dienst te houden.

Steven Vandeput (N-VA) bij een Belgische F-16 op de luchtmachtbasis van Malbork, Polen.Beeld BELGA

“Vandeput heeft die berichten gekregen”, fulmineert Crombez op zijn persconferentie. “Het is genoeg geweest.” Vandeput reageert verbaasd en verbolgen. “Ze zien ze vliegen bij sp.a. Het gaat hier om gefabriceerd materiaal.”

Na uitgebreid bronnenonderzoek komt De Morgen een paar dagen later tot hetzelfde besluit. De kans is bijzonder groot dat de twee nieuwe mails waar Crombez mee zwaait vervalsingen zijn, meldt deze krant. Nauwkeurige lezing van de mails resulteert in een tiental aanwijzingen dat het niet om authentieke berichten kan gaan. Zo worden militaire rangen verkeerd afgekort, vliegtuigtermen door elkaar gehaald en persoonsnamen consequent fout gespeld. De mails zijn verstuurd naar het publieke mailadres van Vandeput in plaats van zijn werkadres. Er staat een watermerk over dat het leger niet gebruikt.

Alles samen ligt de foutenlast gewoon te hoog. De mails komen niet van het leger, maar van een fantast of iemand die moedwillig valse mails heeft verspreid om de oppositie te beschadigen. Crombez moet diep door het stof. Hij kan niet anders dan toegeven dat hij niet zeker is van de herkomst van de twee mails. Ze zijn hem bezorgd door een anonieme bron.

Groene auto’s

Michel Dylst dus. Een nobele onbekende in Vlaanderen, maar een beroemdheid in Limburg. Althans in het mijnwerkersmilieu.

Dylst heeft twintig jaar gewerkt in de mijn van Zolder, tot aan de sluitingsdag in september 1992. Als hoofdtoezichthouder werpt hij zich in die periode op als de spreekbuis van de kompels. Vanaf midden jaren 80 verzet Dylst zich tegen de sluiting van de Limburgse mijnen. Met Thyl Gheyselinck, de crisismanager aangesteld door de regering om de sluiting te overzien, komt het meermaals tot een aanvaring. Intimidatie en fysiek confrontatie worden sowieso niet geschuwd. In Brussel, Hasselt en Houthalen vechten mijnwerkers en rijkswachters veldslagen uit op straat, met Dylst op kop.

De sociale strijd zit in zijn bloed. Zijn vader, Désiré Dylst, bijgenaamd Archief Charbon, was in de jaren 60 de aanjager tijdens de stakingen in de vroege fase van de mijnsluitingen. Bij zijn overlijden in 2001 wordt Dylst senior in deze krant omschreven als iemand “die nooit een geheim maakte van zijn extreemrechtse sympathieën en bekend stond als een getalenteerd volksmenner, provocateur, infiltrant van progressieve organisaties en informant van de veiligheidsdiensten”.

Na de sluiting van de mijnen blijft Michel Dylst zich de benen van onder het lijf lopen. Hij wordt de voorman van het Europees Studiekomitee voor de Herwaardering en Chemische Valorisatie van de Steenkolen. Een organisatie opgericht door zijn vader waarin gewezen mijnwerkers en technisch geschoolde medestanders zich verenigen. Ze denken er samen na over de verdere uitbating van de Limburgse steenkoolreserves. Niet iedereen is echter overtuigd van de argumenten die de groep aanhaalt. De drang om de mijnen open te houden lijkt belangrijker dan de wetenschappelijke onderbouwing en het praktisch haalbare.

Argwaan is er ook wanneer Michel Dylst in 2013 onverwacht opduikt met een plan om auto’s te gaan bouwen. Het is op dat moment duidelijk dat de Ford-fabriek in Genk zal moeten sluiten. Een tot dan toe onbekende groep investeerders onder de naam Minerva Group Europe – een verwijzing naar het luxueuze Belgische automerk Minerva – biedt zich aan om de productie op de fabriekssite over te nemen. Er zou liefst 800 miljoen euro klaarliggen voor de bouw van milieuvriendelijke auto’s op aardgas en elektriciteit. In latere berichtgeving is zelfs sprake van 3,2 miljard euro en 1.700 potentiële jobs.

Maar Minerva Group Europe gaat gehuld in een dikke mist. Wie de investeerders zijn, is een raadsel. Evenmin is geweten waar het geld vandaan komt. Wel treedt één man op als trekker van het project: Dylst. Hij mag zijn plannen uit de doeken doen voor de commissie die de regering aanstelt voor de toekomst van de Ford-site, maar veel helderheid brengt dat niet. Niemand neemt Dylst ernstig. Alle toenmalige betrokkenen doen Minerva Group Europe af als totaal ongeloofwaardig. Burgemeester van Genk Wim Dries (CD&V) herinnert zich de affaire als “veel gebakken lucht”. Finaal sterft het project een stille dood.

Sapere Aude

Blijft de vraag waarom een gepensioneerde mijnwerker mails gaat ronddelen in Brussel over F-16’s. Sinds kort blijkt Dylst betrokken in een nieuwe denktank: Sapere Aude, een geheimzinnig verbond dat zich onder meer bezighoudt met militaire aangelegenheden. Rond mei 2018 worden meerdere partijen, waaronder sp.a en Vuye & Wouters, gemaild door Eddy Melis (61). Hij is een oud-mijnwerker, een trouwe compagnon de route van Dylst en de zelfverklaarde woordvoerder van Sapere Aude.

Melis biedt allerlei informatie aan over de F-16’s. Meestal is die zo goed als waardeloos: het gaat om losse brokken informatie die van het internet worden geplukt. De toon is steeds samenzweerderig: de vervanging van de F-16’s wordt gemanipuleerd, waarschuwt hij. Volgens Melis staat Sapere Aude in contact met een aantal hooggeplaatste militairen.

Ook Melis wil langs de telefoon niet veel kwijt.

U en Michel Dylst weten meer van die valse F-16-mails dan jullie beweren. Melis: (stilte) “Weet ik niks van.” Jullie hebben niet naar Hendrik Vuye gebeld om de valse mails te bezorgen? “Nee. Ik heb wel mails verstuurd naar Hendrik Vuye in dit dossier.” En wat heeft Michel Dylst gedaan? “Dat weet ik niet. Dat moet je hem vragen.” Jullie spraken niet met elkaar af? “Wij zaten in hetzelfde studiecomité.” Is het niet beter om eerlijk te zijn? “Ik ben altijd eerlijk.” (...) Mijnheer Dylst heeft met zijn nummer gebeld om af te spreken voor de aflevering. “Ik ken Dylst al van 1976. Wij zijn samen in de mijn begonnen.”

Is Dylst een fantast die zich op zijn oude dag graag interessant wil maken? Het valt niet uit te sluiten gezien zijn aparte persoonlijke geschiedenis. Tegelijk is hij als officieuze spreekbuis van de oud-mijnwerkers goed thuis in de Limburgse politieke microkosmos. Vlaanderen is klein en Limburg al helemaal: navraag van deze krant leert dat talloze politici er Dylst kennen.

Ook de partijpolitiek zelf is Dylst niet vreemd. Bij de Vlaamse verkiezingen van 1995 stelt hij zich kandidaat voor de CVP van Theo Kelchtermans. Vanop de zesde plaats op de lijst haalt hij meer dan achtduizend voorkeurstemmen, net niet genoeg om een parlementszetel te bemachtigen. Later belandt hij bij de Volksunie en vervolgens de N-VA. In zijn thuisgemeente Zutendaal was hij tot deze week bestuurslid van de lokale afdeling. In de loop van 2018 valt zijn naam even als mogelijke kandidaat voor de provinciale verkiezingen. Uiteindelijk komt daar niets van in huis. Nu is Dylst een gewoon partijlid.

Sp.a-voorzitter John Crombez.Beeld Bob Van Mol

Binnen N-VA zit men erg verveeld met het feit dat Dylst een N-VA-partijkaart op zak heeft. Het lijkt daardoor alsof hij op basis van politieke motieven heeft gehandeld. “Ik ken Dylst, dat klopt. Maar er is geen sprake van een samenzwering binnen mijn partij. Absoluut niet”, reageert Vandeput, intussen burgemeester van Hasselt. “Ik keur het verspreiden van valse mails met klem af. Zoiets kan niet. Tegelijk was het de verantwoordelijkheid van Crombez om de herkomst van die mails grondig te controleren.”

Elders binnen N-VA wordt een weinig verheffend portret geschilderd van Dylst. Een nationale topper zegt: “Het is een fantast. Iemand die recepties afschuimt om politici aan te klampen en zich bij hen interessant te maken met uit de lucht gegrepen verhaaltjes.” Een N-VA-parlementslid noemt hem “geschift”. “Die man heeft te lang in de mijngangen gelopen”, klinkt het.

“Ik heb altijd het gevoel gehad dat iemand de fractie Vuye & Wouters bewust wou beschadigen”, reageert Vuye. “Gelukkig zijn wij nooit in de val getrapt. Dat belet niet dat ik klaarheid wil. De vraag blijft voor mij: cui bono, voor wie kwam dit goed uit?”

Om de cirkel helemaal vierkant te maken: Dylst blijkt van twee walletjes te eten. Ook bij sp.a Limburg is hij bekend. Hij werkt er al een poos achter de schermen rond investeringsfondsen. “Hij kent daar veel van”, zegt een socialist. Eind 2018 biedt hij zich zelfs bij de partij aan als kandidaat voor de verkiezingen van 26 mei. In januari bespreekt hij zijn kandidatuur tijdens een etentje met Alain Yzermans, voorzitter van sp.a Limburg, maar die besluit uiteindelijk te passen. “Blijkbaar goed dat we nee gezegd hebben”, reageert de Limburgs sp.a-kopvrouw Meryame Kitir wanneer ze hoort dat Dylst de bezorger van de valse mails is.

Niet dat Dylst zich iets lijkt aan te trekken van het hele mailschandaal – Melis evenmin. Aan de telefoon antwoordt die laatste op de vraag of hij John Crombez kent doodgemoedereerd: “Ik en Michel Dylst waren dit jaar op de 1 meiviering van sp.a in Gent. We hebben daar gepraat met John Crombez.” Over de F-16's? “Nee, over de mijnbetogingen.”