Twijfels bij draagvlak voor Ursula von der Leyen in Europees Parlement

"Wie is dàt?" De reactie van een Belgisch Europarlementslid op het nieuws dat het er alle schijn van had dat de Europese Raad von der Leyen zou voordragen als Commissievoorzitter sprak vanmiddag boekdelen. De partijgenote van de Duitse bondskanselier Angela Merkel is niet alleen bij het grote publiek een nobele onbekende.

Om effectief benoemd te worden als voorzitter van de Europese Commissie, moet een absolute meerderheid van 376 Europarlementsleden (op een totaal van 751) haar voordracht goedkeuren. Het is echter verre van zeker dat dat zal gebeuren. Hét probleem is dat de Duitse geen Spitzenkandidat is, en dus niet door een van de politieke families uitgespeeld is als kandidaat-Commissievoorzitter. Ze nam zelfs niet deel aan de Europese verkiezingen.

Vanavond komen verschillende fracties in het Europees Parlement nog samen voor intern overleg. De EVP, de politieke familie waar von der Leyens CDU toe behoort, heeft na intern overleg beslist de voordracht van de Duitse te steunen. “De EVP is de grootste familie in het Europees Parlement, we hebben van de kiezer een duidelijk mandaat gekregen om de Europese Unie te leiden”, zegt fractievoorzitter Menfred Weber. “Het is daarom goed dat het Commissievoorzitterschap nog steeds in handen van de EVP is. De uitslag van de Europese verkiezingen moet worden gerespecteerd.”

Toch spreekt Weber, die zelf kandidaat-Commissievoorzitter was, ook van een trieste dag. De keuze van de Europese leiders komt er op neer dat geen van de Spitzenkandidaten Commissievoorzitter kan worden. “De EVP heeft voor een meer democratisch Europa gevochten, maar als we zien hoe de Raad met de procedure is omgesprongen, is het een droevige dag voor ons.”

Het is nu vooral uitkijken naar de sociaaldemocratische S&D. Die fractie is volgens een insider "ontploft". Voorzitter Iratxe Garcia Perez liet al weten dat haar groep niet wil dat het Spitzenkandidaten-proces begraven wordt. "Dit voorstel is erg ontgoochelend voor ons", zei ze. De S&D hield tot het einde vast aan haar eigen kandidaat-voorzitter Frans Timmermans. Volgens een bron binnen de fractie is de aversie tegen de Duitse groot. Maar of die groot genoeg is om de voordracht van von der Leyen te kelderen, is nog maar de vraag.

Ook bij de liberalen van Renew Europe was er aanvankelijk ontevredenheid over de keuze voor von der Leyen, maar later op de avond werd duidelijk dat ze von der Leyen toch een kans wilden geven. “Maar ze moet haar kandidatuur wel komen verdedigen, en ons overtuigen”, zegt een bron. “Ze heeft al een afspraak met ons aangevraagd.” 

Het lijkt uitgesloten dat de groenen en extreemlinks de voordracht zullen steunen, waardoor EVP, S&D en Renew Europe over een meerderheid van 443 zetels beschikken (in de veronderstelling dat al hun leden een positieve stem uitbrengen). Zonder de 153 zetels van de S&D haalt de voorgedragen Commissievoorzitter het zeker niet. Na afloop van de fractievergaderingen vanavond moet er al meer duidelijkheid zijn over het al dan niet bestaan van een draagvlak voor von der Leyen.

De fracties beslissen straks ook wie ze naar voren schuiven als kandidaat-voorzitter van het Europees Parlement. Die man of vrouw wordt morgenochtend verkozen. Voorlopig kwamen enkel de groenen, extreemlinks en de conservatieve ECR-fractie met een naam naar buiten. Anders dan werd verwacht, lieten de staatshoofden en regeringsleiders dat puzzelstukje helemaal over aan het parlement zelf.

De EVP en Renew Europe hebben geen kandidatuur ingediend, de S&D heeft de Italiaan David Sassoli genomineerd. In de eerste ronde neemt Sassoli het op tegen de Duitse Ska Keller (Groenen), de Tsjech Jan Zahradil (ECR) en de Spaanse Sira Rego (extreemlinks, GUE).