Stonehenge bij zonsondergang op een bewolkte dag in november.
Jeffrey Pfau/Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

Werd Stonehenge gebouwd met behulp van varkensvet?

Mogelijk werd er varkensvet gebruikt om de sleden in te vetten waarmee de zware, grote stenen vervoerd werden die gebruikt werden om Stonehenge te bouwen, het megalitische monument in het Engelse graafschap Wiltshire. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van potscherven door Britse archeologen. 

Men neemt al lang aan dat de residu's van vet op potscherven die gevonden zijn in Durrinton Walls, nabij Stonehenge, te maken hebben met het voeden van de honderden mensen die vanuit Groot-Brittannië naar de site kwamen om te helpen met de opbouw van het monument. Ze werden beschouwd als aanwijzingen voor grootschalige feestgelagen bij de constructie van Stonehenge rond 2500 v.C.

Dat is uiteraard een mogelijkheid, maar uit een nieuwe analyse van archeologen van de Newcastle University blijkt dat de fragmenten in kwestie afkomstig zijn van recipiënten die de vorm en de grootte van emmers zouden gehad hebben, en niet van schalen voor het bereiden of opdienen van maaltijden. Dat betekent dat de emmers gebruikt kunnen zijn voor het verzamelen en opslaan van talg, een vorm van dierlijk vet. 

"Ik was geïnteresseerd in de uitzonderlijk goede bewaring en de grote hoeveelheden van de lipiden - of residu's van vetten - die we uit het aardewerk konden recupereren. Ik wilde meer weten over waarom we deze grote hoeveelheden varkensvet terugvinden in aardewerk, als de dierlijke beenderen die opgegraven zijn op de site, aantonen dat veel varkens aan het spit geroosterd werden in plaats van in stukken gehakt, zoals je zou verwachten als ze klaargemaakt werden in de potten", zei doctor Lisa-Marie Shillito in een persmededeling van Newcastle University. Shillito is hoogleraar in Landscape Archaeology aan de universiteit en de auteur van de nieuwe studie.

De zuidelijke wal van de ommuurde neolitische site Durrington Walls in de buurt van Stonehenge. Op de achtergrond is de westelijke wal te zien.
Ethan Doyle White/Wikimedia Commons/CC BY-SA 4.0

De 'ingevette-slede'-theorie

Het wordt nu algemeen aanvaard dat de enorme megalieten - grote rotsblokken uit één stuk - waaruit Stonehenge bestaat, door menselijke spierkracht werden vervoerd. 

Uit recente experimenten blijkt dat 20 mensen de stenen - die tot twee meter hoog zijn en tot twee ton wegen - zouden kunnen voortbewogen hebben door de stenen op een slede te plaatsen of over boomstammen te laten glijden. 

Het aardewerk van Durrington Walls behoort tot de best bestudeerde ter wereld wat organische residu's betreft. Meer dan 300 potscherven zijn geanalyseerd, als onderdeel van bredere studies naar het gebruik in Groot-Brittannië van 'grooved ware', een soort van neolitisch aardewerk dat ontstaan is en gebruikt werd in de Britse Eilanden. Recenter werd het aardewerk ook nog bestudeerd in het kader van het 'Feeding Stonehenge'-project, waaraan Shillito ook meewerkte.

Een scherf van het zogenoemde 'groove ware' aardewerk.
The Portable Antiquities Scheme/ The Trustees of the British Museum/Wikilmedia Commobns/CC BY-SA 2.0

Interpretatie

De analyse van residu's van geabsorbeerd vet is een beproefde techniek om aan te tonen welke verschillende types van aardewerk gebruikt werden voor welke voedingswaren. Maar doctor Shillito stelt dat er meer aandacht moet besteed worden aan hoe deze informatie geïnterpreteerd wordt. 

""Er zijn nog vele onbeantwoorde vragen in verband met de constructie van Stonehenge", zei ze. "Tot nu toe werd er algemeen aangenomen dat de sporen van dierlijk vet dat geabsorbeerd werd door deze stukken aardewerk, verband hielden met de bereiding en het opeten van voedsel, en dat heeft de eerste interpretaties in die richting gestuurd. Maar mogelijk was er ook iets anders aan de hand, en deze residu's kunnen fascinerende bewijsstukken zijn voor de 'ingevette slede'-theorie zijn.

"Archeologische interpretaties van residu's in aardewerk kunnen ons soms slechts een deel van het totaalbeeld geven. Als we de zaken beter willen begrijpen, moeten we nadenken over de bredere context van wat we nog weten, en de zaken vanuit verschillende invalshoeken benaderen om andere mogelijkheden te identificeren." 

De studie van Shillito is gepubliceerd in Antiquity. Dit artikel is gebaseerd op een persmededeling van Newcastle University.

Stonehenge in 1877, voor de restauratie.

Meest gelezen