Experts counteren: ‘Borsten preventief amputeren redt wél levens’

“Insinueren dat vrouwen in het verleden voor niets hun borsten hebben laten wegnemen, is weerzinwekkend”, zegt oncoloog Jacques De Grève van het UZ Brussel. Hij reageert op een studie over borstkanker aan het Erasmus MC, het universitair medisch centrum in Rotterdam. Daarin stellen Nederlandse onderzoekers dat vrouwen met het beruchte borstkankergen BRCA 2 (BReast CAncer, red.) een even grote kans hebben om die kanker te overleven als ze hun beide borsten behouden en dus niet laten weghalen. 

In totaal werden daarvoor 2.835 vrouwen met de twee genfouten BRCA1 (1.696 vrouwen) en BRCA2 (1.139 vrouwen) tien jaar lang opgevolgd. De studie concludeert dat er geen verschil is in overlevingskansen bij BRCA 2. Het gaat respectievelijk om 100% (vrouwen die preventief hun borsten lieten verwijderen) en 98% (vrouwen die geen ingreep kregen, maar voor een intensieve opvolging kozen). Preventief opereren is dus “niet nodig” en halfjaarlijkse controles zoals een MRI-scan en/of een mammografie volstaan. “Als er dan toch een knobbeltje wordt ontdekt, is dat doorgaans in een vroeg stadium waardoor behandeling nog goed mogelijk is en de overlevingskans gelukkig nog altijd heel hoog ligt”, klinkt het nog.

Angelina Jolie

Experts moedigen (jonge) vrouwen in wier familie de erfelijke borstkankervariant voorkomt, nochtans aan om een heelkundige ingreep uit te voeren. Ook in ons land was er de laatste jaren een sterke evolutie naar het preventief wegnemen en reconstrueren van borsten, zagen plastische chirurgen. 

Het Riziv betaalde in 2012 352 borstamputaties zonder bewezen kwaadaardig letsel terug. Dat cijfer steeg in 2013 naar 429. Toen actrice Angelina Jolie – toen 37 – dat jaar bekendmaakte dat ze ook haar borsten had laten amputeren nadat haar moeder meer dan tien jaar hevig strijd had gevoerd tegen borstkanker, klom dat tot 647 in 2014 en 721 gevallen in 2015. In 2016 werden 696 borstamputaties terugbetaald. In 2017 en 2018 vonden zelfs meer dan 800 borstamputaties plaats.

Grote impact

“Vrouwen die mutatiedraagster zijn, weten wel degelijk waarom ze voor mastectomie kiezen”, zegt professor Wiebren Tjalma, medisch coördinator van de borstkliniek aan het UZA. “Het is hun beslissing. Ze hebben de impact van een borstkankerbehandeling gezien bij hun oma, mama, zus of tante. Ze willen niet wachten tot er bij hen een tumor wordt ontdekt die behandeld moet worden. Een vrouw die haar borsten preventief laat weghalen, voelt zich vaak geruster.”

Dat probeert professor Jacques De Grève ook aan zijn patiëntes uit te leggen. “Vooral bij BRCA1-draagsters geven we eerder de raad om voor amputatie te kiezen, al blijft het vooral de keuze van de vrouw natuurlijk. Die borstkanker is gemiddeld genomen agressiever, komt voor op jongere leeftijd en is zelden geneesbaar wanneer hij te laat wordt ontdekt. Zonder een preventieve amputatie krijgt 70 tot 80% in beide groepen (BRCA1/2) ooit borstkanker. Deze studie zal onze aanbevelingen dus zeker niet veranderen. Bovendien werden de vrouwen uit het onderzoek ‘amper’ tien jaar opgevolgd. Een leven duurt veel langer, vrouwen kunnen ook op latere leeftijd nog borstkanker krijgen.”

250 levens per jaar

Bij Pink Ribbon, de organisatie die strijdt tegen borstkanker, vinden ze het te voorbarig om uitspraken te doen. “Als er consensus is dat amputatie niet nodig blijkt, is dat goed nieuws, maar deze studie moet eerst bevestigd worden.”

Hoeveel Belgische vrouwen drager zijn van het BRCA-gen, is niet duidelijk. Daarom blijft professor De Grève pleiten voor een onbeperkte toegang tot een terugbetaalde preventieve genetische test vanaf de leeftijd van 18 jaar. “Als de helft van de vrouwen jonger dan 24 zich laat onderzoeken, kunnen jaarlijks 250 doden door genetische borstkanker voorkomen worden.”