29 doden op een paar uur tijd, sprake van racistisch manifest: wat weten we nu over de twee schietpartijen in de VS?
Op een paar uur tijd doodden twee schutters, onafhankelijk van elkaar, op twee verschillende plaatsen in de Verenigde Staten 29 mensen en maakten ze meer dan 50 gewonden. Wat weten we intussen over die massaschietpartijen? Wat waren de motieven van de respectieve daders? En kan dit nu iets veranderen in de VS?
1. Twee massaschietpartijen in de VS kort na elkaar: hoezo?
De eerste aanslag vond plaats in El Paso, een stad in de staat Texas, pal aan de Mexicaanse grens. In een Walmart-supermarkt schoot een man 20 mensen dood, tientallen anderen raakten gewond. De schutter werd opgepakt.
Amper enkele uren later begon een man in Dayton, in de staat Ohio, te schieten in een drukke buurt met veel bars, nachtclubs en restaurants. Hij doodde daarbij 9 mensen, 27 anderen raakten gewond. De politie wist hem bijzonder snel uit te schakelen, voor hij nog meer slachtoffers kon maken.
De politie gaf zelf bewakingsbeelden vrij van hoe de schutter in Dayton werd uitgeschakeld:
Twee massaschietpartijen in de VS in een paar uur tijd dus, goed voor 29 doden en meer dan 50 gewonden. De aanslag in El Paso wordt behandeld als een geval van "binnenlands terrorisme".
2. Wie waren de schutters?
De schutter in El Paso heet Patrick Crusius. Hij is 21 jaar oud en afkomstig uit Allen, een voorstad van Dallas, Texas. "Hij stond in de humaniora bekend als antisociaal en teruggetrokken, een rare vogel", vertelt VS-correspondent Björn Soenens in "De ochtend" op Radio 1. Volgens medeleerlingen was hij "nerdy" en vooral geïnteresseerd in computers.
De 24-jarige Connor Betts was de schutter in Ohio. Hij woonde in Bellbrook, niet ver van de stad Dayton, waar hij 9 mensen neerschoot. Een van de slachtoffers zou zijn zus Megan (22) zijn. Volgens Soenens stond Betts bekend als een wapenfreak en had hij onder meer, legaal, een machinegeweer in zijn bezit.
3. Wat waren hun motieven?
De motieven van Connor Betts, de schutter in Dayton, zijn nog onduidelijk. Hij leek in elk geval te zijn voorbereid, want hij was zwaarbewapend en droeg naar verluidt ook een kogelvrij vest.
Bij Patrick Crusius, de man die in El Paso 20 mensen vermoordde, zijn er ernstige vermoedens dat voor zijn aanslag racistische motieven meespeelden. "Wellicht heeft hij 19 minuten voor hij begon te schieten een online manifest gepost op de website 8chan, een website met veel extremistische teksten", legt Soenens uit. "Daarin noemt hij het antwoord op de immigratiecrisis het uitschakelen van de latino's."
In het manifest spreekt Crusius de vrees uit dat de mensen die nu de meerderheid uitmaken in de VS de minderheid zullen worden. "Dat is ook een demografische realiteit", legt Soenens uit. "Nu al worden er meer latinokinderen geboren in de VS dan blanke kinderen."
De man roept onder meer op tot een basisinkomen voor iedereen, "want robots en illegale migranten zullen ons werk afpakken". "Daar spreekt de diepe angst uit dat er een klasse mensen dreigt te ontstaan die door de groeiende ongelijkheid zijn baan zal verliezen en niets in de plaats zal krijgen."
4. Hoe reageert de Amerikaanse politiek?
President Donald Trump heeft het geweld veroordeeld. Dat deed hij zowel op Twitter als in een korte reactie voor de pers. "Haat heeft geen plek in ons land", zei hij. "We gaan dit aanpakken. Het moet stoppen, het duurt al jaren." Volgens Trump waren de daders "mentaal ziek".
Democratische presidentskandidaten als Beto O'Rourke en Pete Buttigieg wijzen Trump en zijn volgers onomwonden met de vinger. Joe Biden en Amy Klobuchar vallen de wapenlobby aan.
Een goed overzicht van alle politieke reacties vindt u hier.
5. Is er verandering aan de wapenwetten op komst?
"Eigenlijk vallen er elke dag 30 doden door wapengeweld in de VS, geen haan die ernaar kraait", zucht Soenens. "Pas bij die massaschietpartijen wordt er opgemerkt dat er iets aan de hand is, met de mentale gezondheidszorg, met de wapenwetten, met het racisme, met het blanke nationalisme, met extremisme tout court. Amerika heeft een vet probleem. Het lijkt een beetje alsof Amerika in oorlog is met zichzelf."
Hij is niet bijster hoopvol dat er in de VS ook effectief iets significant aan de wapenwetten zal veranderen. "Er liggen wetten klaar om "background checks" (de controles van mensen die wapens willen kopen, red.) uit te breiden tot 10 dagen, maar dan moeten die door de Senaat en die wordt gedomineerd door Republikeinen." De Republikeinen zijn doorgaans niet geneigd te tornen aan het recht en de vrijheid van de Amerikanen om wapens te kopen.
"Iedereen dacht dat het zou veranderen na de moord op kinderen in het schooltje in Newtown, intussen 7 jaar geleden (daar schoot een man 26 mensen dood, onder wie 20 kinderen, red.). 'Als we het nu niet doen, laten we de maatschappij in de steek', klonk het toen. De president was bijna aan het huilen op tv. Welnu, er is niets gebeurd."
Hoe cynisch ook, Soenens zegt dat het gewoon wachten is op het volgende bloedbad, "zolang de wapenwetten slap blijven, zolang er zoveel wapens in omloop zijn". "Er zijn meer wapens dan mensen in de VS, daar zit het echte probleem."
Beluister hier het gesprek met Björn Soenens in "De ochtend" op Radio 1:
6. Wat met de extremistische website 8chan, die ook hier betrokken partij lijkt?
8chan, de site waarop extremistische geschriften welig tieren, ligt na de aanslag in El Paso opnieuw fors onder vuur. Eerder zette de terrorist van Christchurch, Nieuw-Zeeland, er een link naar Facebook op, waarop zijn aanslag live werd gestreamd. Ook nu zou schutter Patrick Crusius er zijn racistische manifest op geplaatst hebben.
Intussen heeft Cloudflare, het bedrijf dat de technologie levert waarmee 8chan zich kan beschermen tegen cyberaanvallen, laten weten dat het zijn dienstverlening aan de site heeft stopgezet. 8chan meldt zelf de komende 24 tot 48 uur problemen te zullen ondervinden.
Bekijk hieronder het verslag uit "Het journaal."
