Israël wil mammoet op lijst bedreigde diersoorten om ivoorsmokkel tegen te gaan

Het opmerkelijke voorstel van Israël wordt besproken op de CITES-conferentie in Genève in Zwitserland. CITES is het internationale verdrag dat de handel in bedreigde planten- en diersoorten reguleert. Tot 28 augustus zijn afgevaardigden van 183 landen en ngo's bijeen om nieuwe afspraken te maken over de handel in bedreigde dier- en plantensoorten.

Onder de huidige CITES-regels is alle commerciële handel in ivoor al sinds 1989 verboden. Maar veel landen waar olifanten worden gestroopt en ivoor wordt verhandeld, houden zich niet aan de afspraak om zich in te spannen om een einde te maken aan de illegale ivoorhandel en de achteruitgang van de olifantenpopulaties.  In een land zoals Vietnam wordt bijvoorbeeld nog openlijk ivoor verhandeld, hoewel dat in strijd is met de eigen wetgeving. 

Het CITES-verdrag verbiedt het opnemen van een uitgestorven diersoort niet met zoveel woorden, maar stelt wel dat dergelijke diersoorten "normaliter niet voor opname in aanmerking zouden moeten komen".  Normaal zou Israël het voorstel indienen samen met Kenia, waar effectief bedreigde olifanten leven. Helaas miste Kenia de deadline waardoor Israël het voorstel nu alleen verdedigt.

Het voorstel van Israël past volgens paleontoloog Koen Stein in de strijd om de handel in olifantenivoor meer aan banden te leggen. "Heel vaak wordt olifantenivoor verkocht als mammoetivoor en het is niet verboden om mammoetivoor te verhandelen", legt Stein uit in "De wereld vandaag" op Radio 1. Olifantentanden verdwijnen dus soms onder de radar doordat ze aangeduid worden als mammoetivoor om zo de CITES-regels te omzeilen. 

Mammoeten zijn al meer dan 4.000 jaar geleden uitgestorven. "Die beenderen of slagtanden hebben al enige tijd in de grond gestoken", zegt Stein. "Er is dan wel een bepaalde verkleuring, maar voor iemand die geen expertise heeft, is het verschil heel moeilijk te zien. Een complete slagtand van een mammoet is veel groter, veel meer gekruld, dat is bijna een kurkentrekker. Olifanten hebben veel rechtere slagtanden, maar voor leken blijft het moeilijk om het onderscheid te maken." 

"De vraag naar ivoor, vooral in Aziatische landen, heeft in Rusland een heuse mammoet-goudkoorts teweeggebracht", legt Stein uit. "In het hoge noorden zijn er massa's opgravingen waarbij privé-ondernemingen volledige slagtanden proberen op te graven omdat ze daarmee tienduizenden of honderdduizenden dollars of euro's kunnen binnenhalen." 

Stein snapt de logica van Israël wel enigszins, maar hij denkt dat een totaalverbod op ivoor efficiënter zou zijn. "Misschien haalt het wel iets uit, maar het is een beetje absurd of belachelijk om een fossiele diersoort op de lijst van beschermde dieren te zetten. Mammoeten zijn fossielen en heel veel landen in Azië en Zuid-Amerika hebben heel strikte wetgeving over het uitvoeren van fossielen, maar bijvoorbeeld in ons land bestaat daar geen enkele wetgeving rond."

Paleontoloog Koen Stein ziet een andere mogelijke oplossing voor het probleem. "Het zou beter zijn om een internationale wetgeving rond fossielen op te stellen en een totaalverbod op ivoor, dat houdt voor mij veel meer steek. Ik snap de logica achter het voorstel wel, maar ik denk niet dat het een goeie poging is. Er bestaat een volledig legale handel in ivoor en Rusland zal het niet fijn vinden dat ze die handel proberen te dwarsbomen. Een slagtand kost tussen de 200 en 300 dollar per kilogram en een slagtand weegt makkelijk 100 kilogram." 

Beluister het gesprek met Koen Stein in "De wereld vandaag": 

Gisteren hebben in Genève nog honderd landen gestemd om de internationale handel in giraffen te reguleren en zo het grote zoogdier te beschermen. Ook giraffen zijn nu een "bedreigde diersoort".  De afgevaardigden hebben met de stemming voor het eerst erkend dat de handel van huiden, hoorns, hoeven en beenderen van de dieren een bedreiging vormt voor het voortbestaan van de soort.  Of ook de mammoeten uiteindelijk zullen opgenomen worden in de lijst met bedreigde diersoorten, valt nog af te wachten.