Elena Vavilova leefde 20 jaar als Russische spionne in Amerika, zelfs haar kinderen wisten niet wie ze echt was

Vavilova was al getrouwd met haar man Andrei Bezrukov toen het koppel in de jaren 80 gerekruteerd werd door de Russische KGB. Daarop begon hun avontuur dat meer dan twintig jaar zou duren.

Na hun training in Rusland kregen Elena Vavilova en haar man een nieuwe identiteit: Elena zou voortaan Tracy heten, Andrei nam de identiteit aan van Donald Heathfield. Tracy en Donald waren beiden geboren en getogen in het Franstalige deel van Canada, vandaar hun vreemde accent. Verder spraken ze wel feilloos Engels, dat leerden ze immers tijdens hun training.

Die training zag er overigens niet zo uit als de films je graag doen geloven, schrijft Vavilova. Geen psychologische kwellingen, eenzame opsluitingen of andere barbaarse praktijken. De Russische spionne bekent wel dat ze ook enkele vechttrainingen moest volgen. Denk daarbij aan karate, en de manier waarop je een wapen hanteert. “Dat was vooral belangrijk om je zelfvertrouwen een boost te geven”, aldus Vavilova. “Je moest jezelf leren beschermen in noodsituaties.” 

Verder bestond haar training vooral uit uitgebreide taaltrainingen, codeersessies en lessen over het westerse leven. Kortom, het lessenpakket moest ervoor zorgen dat de spionnen feilloos inburgerden. Alsof ze altijd in het land van bestemming gewoond hadden.

En zo geschiedde bij Elena en haar man. Eind jaren 80 vertrokken Elena en Andrei apart naar Canada, eenmaal daar leerden Tracy en Donald elkaar (opnieuw) kennen, hadden ze enkele dates waarop het koppel trouwde - voor een tweede keer weliswaar, maar dat wist niemand. Nooit zouden de twee nog Russisch met elkaar hebben gesproken. Laat dat het bewijs zijn dat ze hun tweede identiteit serieus namen.

Uiteindelijk kreeg het stel twee kinderen: Alex en Tim. Zelfs zij geloofden dat hun ouders ‘normale’ Canadezen waren. En dat waren ze eigenlijk ook: het koppel oefende een ‘normaal’ beroep uit en had ‘normale’ hobby’s. “Vergelijk het spionnenleven niet met leven als James Bond. Eigenlijk is het vrij saai”, aldus de voormalige spionne.

Wat de twee dan precies deden als spion? Informatie verzamelen en aan Rusland bezorgen. Dat deden ze via gecodeerde boodschappen. Wat er precies in die boodschappen stond, verraadt Vavilova niet in haar boek.

Uiteindelijk verhuisde het gezin nog naar Boston waar Tracy aan de slag ging als huizenmakelaar. Maar in 2010 viel het doek en werden zowel Tracy als Donald gearresteerd door de FBI. De Amerikaanse federale politiedienst had immers ontdekt dat er een netwerk van Russische spionnen actief was waaronder Vavilova en haar man, maar ook Sergei Skripal en Anna Chapman, de Russische spionne die Edward Snowden moest verleiden. Uiteindelijk werden de vier terug naar Rusland gedeporteerd, in ruil voor de deportatie van enkele Amerikaanse spionnen.