Reeds 3.500 Britten werden Belg: ‘De Britten zijn zwaar de mist ingegaan’

CHARLOTTE-PLUNKETT-COLE (48), Geluwe: ‘Jullie ‘work hard, play hard’, daar hou ik van’

“Sinds mei ben ik ook Belgische. Toen we deze zomer naar het VK op reis gingen, gaf ik voor het eerst mijn Belgische documenten af aan de Border Agency-agent. Ik verwachtte een opmerking over mijn tweede nationaliteit maar ze keken niet eens op, eigenlijk een bewijs dat ze geen verschil zien, en we gewoon allemaal bij Europa horen. Ik vind het echt jammer dat de Britten uit de EU vertrekken.”

Charlotte Plunkett-Cole (48) uit Geluwe noemt zich in één adem Britse, Belgische, West-Vlaamse en Europeaan. “Mag ik Flenglish spreken?”, vraagt ze met een knipoog. “Ik woon hier al 28 jaar maar lag nooit wakker van mijn nationaliteit. Pas toen een no deal-scenario realistisch werd, ben ik stappen gaan ondernemen, onder meer om mijn recht op werk hier veilig te stellen.” Plunkett-Cole werkt ’s nachts als thuisverpleegster maar is sinds 2000 ook brandweervrouw-ambulancier.

Ondanks haar perfecte integratie verbaasde de moeder van drie Brits-Belgische kinderen (22, 19 en 16 intussen) zich wel nog over de grote papiermolen die bij een nationaliteitsaanvraag komt kijken.

“Op een dag kreeg ik een telefoontje van het gemeentehuis dat de overheid nog een handgeschreven motivatiebrief van me nodig had, ‘waarom ik Belg wou worden’, terwijl ik hier al zo lang woon. Ik heb dat dan maar gedaan maar de titel op gezet: ‘Potverdekke, it’s great to be a Belgian!’, naar een gelijknamig voetbalhitje. Er moesten later ook twee wijkagenten vragen komen stellen over mijn nationaliteitsverzoek. Ik kon er mee praten in vlekkeloos Westvlams.” (lacht)

Goed eten

Waarom ik ook graag Belg ben geworden? “Jullie Belgen, dat is ‘work hard, play hard’. Daar hou ik wel van. Na het werk goed eten en gezellig samenzijn. Bellen naar de abdij van Westvleteren om trappist te bestellen, ook dat is Belg zijn. Ik hou ook van de baksteen in jullie maag. Ik verbouw nu voor de derde keer een huis. We zullen via Airbnb kamers verhuren. Het doel was ons te richten op Britten die de oorlogsmonumenten komen bezoeken, maar we vrezen de impact van een harde brexit, met een lagere pond en lastiger inreisformaliteiten, op het toerisme hier. Er zal door heffingen ook meer betaald moeten worden voor Britse producten. Voor mijn Brits-Pakistaanse vrienden in Oostende, bij wie ik mijn sausages, bacon and beans koop voor het ontbijt, wordt dat mogelijk rampzalig.”

PAUL CROMPTON (52), Eigenbrakel: ‘In het brexit-VK van vandaag zou ik niet meer kunnen wonen’

“We hoopten lang op een brexit­akkoord met wederzijdse burger­rechten, maar nu dat niet meer mogelijk lijkt, zet ik samen met mijn echtgenote de stap om ook Belg te worden. Ik hoop de ontvangst van mijn tweede paspoort te kunnen vieren op mijn verjaardag, eind september.”

Paul Crompton kwam naar België toen hij tien was. Toch dacht hij nooit een Belgisch paspoort te moeten aanvragen.

“Ik ben altijd trots geweest Brit te zijn en ben best ontgoocheld dat ik door de brexit de dubbele nationaliteit moet aannemen. Toch zal dit tweede paspoort ook wel mijn ‘Belgisch gevoel’ bevestigen. Mijn vrienden zijn Belgen en ik hou van jullie cultuur, al heb ik nog behoefte aan Britse Cadbury-chocolade.” Hij lacht, maar vervolgt ernstig: “In het brexit-VK van vandaag zou ik niet meer kunnen wonen. De eiland­mentaliteit is te hevig. Te veel mensen denken nog zoals in het gezegde: ‘Mist op het Kanaal, continent geïsoleerd!’, zoals The Times ooit zou hebben gekopt.”

Een Belgisch paspoort daarentegen zal hem behoeden voor isolement. “Ik reis voor mijn job als consultant veel binnen de EU. Met een Belgisch paspoort moet ik me geen zorgen maken, terwijl je met een Brits paspoort na een harde brexit in andere lidstaten niet zonder vergunning zal mogen werken.”

Toch slaapt Crompton nog niet op beide oren, want hij maakt zich veel zorgen over de ‘extreme brexit’ die zijn geboorteland wacht. “We verwachten veel problemen, te beginnen bij bezoeken aan familie en vrienden. Die worden misschien goedkoper door het dalende pond, maar wat levert dat op als de economie instort? We boekten tickets voor een voorstelling in Londen op 12 november, maar overwegen te annuleren uit vrees voor de chaos aan de Eurotunnel door geblokkeerde trucks.

Medicijnentekort

“Ik vrees vooral dat mijn familie in het VK geconfronteerd wordt met een medicijntekort. Wist je dat bij een no deal-brexit het VK ook Euratom verlaat? Dat betekent dat er van de ene op de andere dag geen radio­actieve isotopen voor kankerbehandelingen kunnen worden geleverd, want het VK importeert ze. Er kunnen dus mensen sterven door de brexit.”

Daarom is Crompton ook blij dat hij zich dankzij het nieuwe paspoort volwaardig kan inschrijven in de Belgische sociale zekerheid. “In België betaal je misschien meer belastingen dan in het VK, maar dan heb je tenminste een goed sociaal vangnet. In het VK staat onze National Health Service (NHS) onder druk. De brexit zal dat enkel maar verergeren. Het is geen toeval dat de grootste financier van Nigel Farage (ex-leider van brexit­partij UKIP, red.) verzekeraar Arron Banks is. Hij profiteert ervan als de NHS geprivatiseerd wordt.

“Iedereen lijkt ook te zijn vergeten dat de leave-campagne begon toen de Europese Commissie in 2014 strengere regels voor belasting­ontwijking oplegde. Enkele steenrijke Britten zetten dit in gang, de Britten in de straat gaan de prijs betalen.”

JEREMY THOMAS (51), Sint-Pieters-Woluwe: ‘Brits of Belgisch? Meestal zeggen we dat we uit Brussel komen’

“Ik voel me opgelucht nu ik weet dat mijn rechten en die van onze kinderen al beschermd zijn door onze nieuwe Belgische nationaliteit”, zegt Jeremy Thomas (51), een IT-consultant uit Sint-Pieters-Woluwe die al sinds 2002 in België woont. “Meteen na de uitslag van het brexit­referendum dacht ik aan de kinderen. Ik zocht op hoeveel inschrijvingsgeld niet-EU-burgers hier moeten betalen voor universiteiten. De beslissing om ook Belg te worden was snel gemaakt. Als freelancer ben ik nu eveneens beter beschermd door de dubbele nationaliteit, want het kan moeilijker worden om als zelfstandige Brit in de EU te werken na een no deal-brexit.”

Helemaal gerust is het gezin nog niet. De aanvraag van Jeremy’s vrouw werd voor onbepaalde duur verdaagd omdat ze tijdens haar verblijf eens vier maanden geen Belgische bewonerskaart had. Nu mag ze van de gemeente de procedure pas later opnieuw beginnen. Ook maken ze zich zorgen om hun ouders. “Zij zullen na de brexit nog een aparte zorgverzekering moeten afsluiten als ze ons hier willen komen bezoeken, want als niet-EU-burger zullen ze niet langer zomaar gedekt zijn. Zo’n verzekering kan best een dure aangelegenheid worden als je van een pensioen moet leven.”

Jeremy’s oudste dochter Heather (21) studeerde gelukkig zopas af aan de Schotse universiteit van Sterling met haar Britse identiteit, maar is blij dat ze door haar tweede, Belgische paspoort nu haar zoektocht naar een baan kan verruimen. “Ik voel me nu zowel Britse als Belgische, maar verkies in België werk te zoeken, want de brexit zal slecht zijn voor het Verenigd Koninkrijk”, zegt ze. “Ik hoop nog altijd stilletjes dat het niet zal doorgaan.”

Toegang tot Europa

Ook jongste zoon Oscar (12) omarmt zijn nieuwe Belgische nationaliteit, die hij vooral ziet als een toegangs­kaartje tot de rest van Europa. “Ik wil later zorgeloos kunnen studeren en reizen in de EU”, vertelt hij, al vindt hij België ook om andere redenen cool. “In het VK leer je dat alleen jouw cultuur de beste is, België is veel opener.”

Op reis in het buitenland identificeert het gezin zich evenwel noch als Brits noch als Belgisch. “We zeggen meestal dat we uit Brussel komen, want daar voelen we ons met onze beide nationaliteiten in België het best thuis, ook om bewuster te kunnen stemmen”, zegt Jeremy. “De brexit schudde me ook politiek wakker. Ik werd in Brussel actief bij de burger­groep Pro Europa, die een nieuw referendum en het EU-lidmaatschap van het VK bepleit.”

EMMA WOODFORD (48), Bertem: ‘Positieve stap, om mijn familie te beschermen’

“Kort na het referendum van juni 2016 besliste ik Belg te worden”, vertelt de Brits-Belgische Emma Woodford. Ze woont al tien jaar in België. “Er was te veel onduidelijkheid of ik hier als Britse kon blijven. Ik vond het belangrijk dat ik mezelf Europeaan kon blijven noemen. Mijn man is Nederlander, mijn kinderen hebben de Belgische en Nederlandse nationaliteit. Belg worden was een positieve stap om mijn familie te beschermen.”

Woodford zocht bewust aansluiting met andere Britten in haar situatie. Ze richtte samen met vriendinnen de gesloten Facebook-groep Brexit and the Belgian Brits (BABBS) op, om info te delen over de brexit en de administratieve uitdagingen die de dubbele nationaliteit meebrengt.

“Belg worden is in de ene gemeente wel makkelijker dan in de andere”, vertelt ze. “Mijn eerste aanvraag, in een andere gemeente, verzandde in bureaucratie. Omdat ik in Nigeria werd geboren, eiste de gemeente een vertaling van mijn geboorteakte – opgesteld door het Britse consultaat in Abuja – door het Belgische consulaat in Nigeria! In Bertem bleek een beëdigde vertaling uit Leuven ook goed.”

Niet meer welkom

Belg worden stelde haar ook in staat om haar werk anders te organiseren. “Ik werk voor een medische ngo die in het VK geregistreerd was. Nu hebben we ook hier een vzw-statuut aangenomen.”

Woodford is ook blij dat de dubbele nationaliteit haar verblijfskeuzes later verruimt. “Het is nog onduidelijk of mijn man zich na ons pensioen zal kunnen vestigen in het VK, wat we van plan waren. Op dit moment zijn gemengde families er niet echt welkom. Maar nu ik de dubbele nationaliteit heb, kunnen we ons later bijvoorbeeld ook deels in Frankrijk vestigen.”

Ik voel me Brit én Belg én Europeaan. Mijn Britse cultuur blijft verschillend, zeker in een werkomgeving: we zijn pragmatischer en humoristischer. Maar als België morgen tegen Engeland voetbalt, supporter ik voor de Belgen. Zo boos ben ik nog om de brexit.”

SEBASTIAN ARBLASTER (43), Keerbergen: ‘De Belgische democratie is stabieler dan de Britse’

“Toen ik de brief kreeg waarin stond dat ik mijn Belgisch paspoort mocht ophalen, leek het alsof er een loden last van mijn schouders viel”, zegt Sebastian Arblaster (43), een informaticus uit Keerbergen. “Ik realiseerde me dat het brexitnieuws me dagelijks opwond. Nu mogen ze doen wat ze willen, het verstoort niet langer mijn rust. Ik ben onthecht.”

Arblaster besliste Belg te worden in aanloop naar de brexitdeadline van eind maart, toen er voor het eerst een grote kans was op een brexit zonder akkoord. “Tijdens de informatieontmoetingen met de toenmalige Britse ambassadeur (Alison Rose, red.) werd steeds duidelijker dat zelfs de Britse diplomaten hier in Brussel geen flauw idee hadden wat er na een harde brexit zou gaan gebeuren. Vooral dat ze geen garanties konden geven over het vrij personenverkeer binnen Europa was een slechte zaak. Mijn vrouw is Bulgaarse, mijn kinderen waren Brits en Bulgaars, dus was het goed dat ik me voortaan ook als Belg zou registreren om probleemloos met ze te kunnen reizen. Nu zijn mijn kinderen ook Belgisch.”

Als kind leefde Arblaster door het werk van zijn vader op verschillende plaatsen in het VK en ook een tijd in Vlaams-Brabant, waar hij ook jaren schoolliep. Als volwassene keerde hij hier terug in 2013. Onze ‘belgitude’ is hem dus niet vreemd, maar toch voelt hij zich nu met het paspoort past bewust Belg, omdat hij ook kan stemmen.

“Ik woonde ook even in Polen en was dus te lang weg uit het VK om er nog aan verkiezingen te mogen deelnemen. Hier kon ik enkel lokaal of Europees stemmen. In mei stemde ik voor het eerst federaal en regionaal, en dat vond ik belangrijk omdat ik mee nu kan beslissen over de besteding van mijn Belgisch belastinggeld.”

Stabiele regering

België is voor veel Belgen op dit moment niet meteen een toonbeeld van een vlotte democratie, maar dat vindt Arbaster best meevallen.

“Het electoraal systeem vind ik hier bevorderlijker voor een stabiele regering, die een middenweg kan vinden, dan het VK waar de slinger door het first-past-the-post-systeem altijd te zeer rechtsom of linksom doorslaat. Het VK is ook nog altijd een veel grotere klassenmaatschappij, al blijft het voor mij ook wel wennen aan jullie christelijke, socialistische en liberale zuilen in de zorgverzekering. Ik hoop ook dat een harde brexit de economie hier niet te veel zal schaden, want ook tienduizenden Vlaamse banen kunnen op de helling komen te staan.”

FIONA SNOW (39), Antwerpen: ‘De Britten zijn zwaar de mist ingegaan’

“Ik heb mijn Britse nationaliteit altijd behouden, eerst uit gewoonte, maar later uit fierheid over mijn achtergrond en mijn paspoort. Het ‘Brits zijn’ maakt deel uit van mijn identiteit en dat wilde ik niet veranderen”, vertelt Fiona Snow (39), die sinds 2012 in Antwerpen woont. Ze werd Brits opgevoed na te zijn geboren in Duitsland uit een Britse vader en een Indonesisch-Nederlandse moeder, met wie ze zowel in Engeland, Nederland als België woonde.

Maar de brexit zorgde voor een breuk met haar identiteitsgevoel. “Ik vond de uitslag van het referendum choquerend, maar bleef er lang van overtuigd dat het niet echt zou doorgaan, of dat er voor mij toch geen gevolgen zouden zijn. Ondertussen is de situatie door de brexit absurd en gênant geworden, en is een beetje van mijn Britse fierheid verdwenen. De Britten zijn zwaar de mist ingegaan. Ze weten niet meer waar ze mee bezig zijn en verliezen ook het vertrouwen in zichzelf. Daarom heb ik nu hier een duurzaam verblijf aangevraagd, om daarna ook de Belgische nationaliteit te kunnen verwerven. Mijn vrienden beschouwen mij overigens nu al meer als Belg dan als Brit.”

‘Britishness’

Snow zegt wel dat ze zich tegelijk ook altijd Britse zal blijven voelen. “Moeilijk is dat niet. Mijn naam klinkt niet bepaald Belgisch. En ik ga in Antwerpen nog altijd even enthousiast op zoek gaan naar mijn favoriete Britse thee en andere productjes – al besef ik dat het na brexit lastiger wordt om ze te vinden. Ik zal ook mijn Britishness en dito gevoel voor openheid en humor bewaren, wat me altijd hielp om jobs te vinden. Nu werk ik voor Opera Ballet Vlaanderen, waar we hopen dat de brexit onze Britse artiesten geen parten zal spelen. Het zou vervelend worden dat er voor hen nu meer procedures komen, want in onze sector moeten contracten soms heel snel kunnen worden afgesloten.”

Snow betreurt ook persoonlijk dat de harde brexit in het VK voor een strenger migratiebeleid zorgt. “Mijn dochtertje is nu twee en ik wilde haar ook de Britse nationaliteit geven, met het oog op later. Eerst liet de Britse migratiedienst me toe tot de betalende procedure, maar dan ging het plots niet meer door, blijkbaar omdat ik zelf niet in het VK ben geboren. Mijn ouders wonen intussen ook in Kaapstad, Zuid-Afrika. Ik maak me zorgen over hun pensioen, dat ze vanuit het VK laten doorstorten. Omdat het Britse pond fel in waarde is gezakt, daalde hun koopkracht al met een kwart.”