De bordelen ‘waar alles ging zoals het hoorde’ waren de hel voor prostituees

Voordat hij in de gevangenis belandde, was bordeelhouder Jürgen Rudloff (65) een graag geziene gast in Duitse talkshows. Hij had dan ook een goed verhaal. Zijn bordelen, zo legde hij onvermoeibaar uit, moesten we zien als ‘wellnessoases voor mannen’. Het waren geen ranzige Bumsbuden of louche Schmuddelpuffs, maar Edelbordellen waar alleen eerlijke prostitutie plaats had. Geen pooiers, geen dwang, geen geweld. Elke vrouw die er rondliep, was een zelfbewuste freelancer.

Rudloff, altijd in pak, hagelwit overhemd met openstaande boord, het grijzende haar achterover gekamd, noemde zichzelf een hervormer. Hij zou in zijn bordelen experimenteren met verbetering van de arbeidsomstandigheden. Prostitutie was bij hem een doodgewone dienstverlening, waar mannen gebruik van konden maken zonder zich schuldig te hoeven voelen.

De rechter in Stuttgart dacht er anders over. Die veroordeelde Rudloff eind februari tot vijf jaar gevangenisstraf wegens medeplichtigheid aan mensenhandel en oplichting. In Rudloffs bordeelketen, Paradise genaamd, bleken leden van de Hells Angels en United Tribuns vrouwen met geweld tot prostitutie te dwingen. En Rudloff wist daarvan.

Getuigenissen van slachtoffers

De getuigenissen van de slachtoffers logen er niet om. Paradise was voor hen een hel. Als ze niet genoeg geld voor hun pooiers verdienden, werden ze geslagen – met vuisten, met een riem, met een douchekop. Als een vrouw geen dubbele shift wilde draaien omdat ze ziek was, of met het verdiende geld eigen schulden wilde afbetalen, kreeg ze ook klappen. Een van de slachtoffers vertelde dat ze door haar pooier en een aantal andere mannen naar een veld was gebracht om daar mishandeld te worden, zodat niemand haar kon horen gillen. De volgende dag moest ze weer aantreden in Paradise.

Een Hells Angel genaamd Ibrahim, een goede vriend van Rudloff, bekende dat zijn slachtoffers minstens 500 euro per dag voor hem moesten verdienen. Als ze dat bedrag niet haalden, sloeg hij hen – op het hoofd, niet op het lichaam, om zichtbare blauwe plekken te voorkomen. De vrouwen moesten zijn naam op hun lichaam laten tatoeëren, met als enige vrijheid dat ze zelf de plek mochten aanwijzen. Sommigen moesten een borstvergroting ondergaan.

Tijdens het Paradise-proces, dat 55 zittingsdagen duurde, kregen ook Rudloffs belastingadviseur en marketingman gevangenisstraffen. Die laatste was net als Rudloff geregeld op de Duitse televisie te zien geweest; in een realityshow bezocht hij als een soort Gordon Ramsay van de seksindustrie noodlijdende bordelen om adviezen te geven. Aan het einde van de laatste zitting concludeerde de rechter: “Een eerlijk bordeel van deze afmetingen is moeilijk voorstelbaar.”

Het eerste Paradise-bordeel verrees in 2008 in Stuttgart, in een voormalig pakhuis op een bedrijventerrein aan de rand van de stad dat Rudloff voor 6 miljoen euro liet verbouwen. Daarna volgden vestigingen in Saarbrücken, Frankfurt en het Oostenrijkse Graz. Paradise Saarbrücken richtte zich tevens op mannen uit Frankrijk, waar het kopen van seks sinds 2016 strafbaar is.

Inkom: 69 euro

Ze profileren zich als saunaclubs, maar zijn in feite megabordelen. Paradise Stuttgart heeft vijf etages en zou ongeveer 150 mannen per dag trekken. Van buiten ziet het eruit als een Van der Valk-hotel met een Eftelingachtige ingang die iets van Duizend-en-een-nacht moet suggereren. Binnen lopen de mannen rond in badjassen. De vrouwen die er hun diensten aanbieden, zijn zonder uitzondering naakt, op hun hoge hakken na.

Voor de entreeprijs van 69 euro hebben de mannen toegang tot het buffet, de sauna, de whirlpool en het stoombad. Als ze seks willen, kost dat 50 euro per halfuur. De prostituees, die niet in dienst van de seksclub zijn, betalen ook 69 euro entree, plus een belasting van 25 euro. Als ze willen blijven slapen op een slaapzaal in het bordeel betalen ze 25 euro extra.

Het lijkt een superslimme formule: op grote schaal seks aanbieden tegen zo weinig mogelijk kosten. Maar zo’n formule kan alleen slagen als er genoeg mooie jonge vrouwen voorhanden zijn. En daar zat hem nu juist het probleem. Gelukkig had Rudloff een aantal goede vrienden die voor hem klaarstonden.

“Het grote geld wordt in veel Duitse bordelen verdiend aan vrouwen die er niet vrijwillig werken en meestal uit het buitenland komen”, zegt Helmut Sporer, hoofdinspecteur van de politie in Augsburg en een man met meer dan een kwarteeuw ervaring in de opsporing van mensenhandel. “Er zijn maar weinig vrouwen die daar vrijwillig willen werken, gewoon omdat het geen goede baan is. Bordeelhouders proberen regelmatig de indruk te wekken dat hun bordelen ‘schoon’ zijn, dat ze zich aan de wetten houden en dat ze samenwerking met mensenhandelaren streng afwijzen. De realiteit ziet er natuurlijk vaak heel anders uit. 

“De vrouwen worden lang niet altijd met fysiek geweld gedwongen, meestal gaat het om psychologische druk, intimidatie, heel vaak om de loverboymethode (waarbij de pooier doet alsof er sprake is van een liefdesrelatie, red.), of een mix van alle varianten. Soms verkeert de vrouw simpelweg in financiële nood. Experts bij de politie weten precies hoe het systeem in de megabordelen functioneert en hebben heel vaak verdenkingen dat bordelen met mensenhandelaren samenwerken om zo veel mogelijk ‘geschikte’ vrouwen aan hun klanten te kunnen presenteren. Maar tussen een verdenking en een veroordeling ligt een lange, moeilijke weg.”

Grootscheepse operatie

De lange, moeilijke weg naar de veroordeling van Rudloff begon in Sporers werkgebied: Augsburg. Al in 2008 arresteerde zijn team een Augsburgse pooier die een 18-jarig meisje in Paradise in Stuttgart uitbuitte. Rudloff ontkwam toen nog aan strafvervolging.

Vijf jaar later deed de politie onderzoek naar gedwongen prostitutie in het Augsburgse bordeel Kleopatra. Daaruit bleek dat de managers ook in Paradise actief waren. “De focus van het onderzoek kwam steeds meer op Paradise te liggen”, vertelt Sporer.

Na een paar maanden droeg de Augsburgse politie het dossier over aan de politie in Stuttgart – waar ze niet van half werk houden. Tijdens een grootscheepse operatie waaraan bijna duizend agenten meewerkten, viel de politie de vier bordelen van Rudloff gelijktijdig binnen. Kantoren, privéhuizen en auto’s van bordeelmanagers en investeerders in zes Duitse deelstaten, Oostenrijk, Bosnië en Roemenië werden doorzocht en administratie, telefoons en computers werden in beslag genomen. Het resultaat was een reeks veroordelingen voor mensenhandel. In september 2017 had de politie genoeg bewijs om de grote baas zelf te arresteren.

Naar aanleiding van de Rudloff-zaak laaide afgelopen zomer een discussie op over de vraag of de Duitse liberale prostitutiewetgeving wel zo gunstig is. In Duitsland is het sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog legaal om geld te verdienen met prostitutie, maar het was wel lange tijd sittenwidrig (in strijd met de goede zeden). Dat hield in dat prostitutie niet werd beschouwd als gewoon werk. Prostituees konden bijvoorbeeld geen arbeidsovereenkomst afsluiten en hadden geen rechten als mannen weigerden te betalen.

Een nieuwe wet veranderde dat in 2002. Prostitutie was niet langer sittenwidrig en in theorie waren arbeidsovereenkomsten en rechtszaken tegen wanbetalende klanten nu wel mogelijk. Prostituees moesten voortaan ook belasting betalen.

Het idee achter de wetgeving was dat prostitutie voortaan een normaal beroep zou zijn dat mondige sekswerkers zelfstandig uitoefenen, zonder tussenkomst van pooiers. De wet was het paradepaardje van de linkse politiek. Er zijn foto’s waarop politici lachend het champagneglas heffen met een Berlijnse bordeelhouder om de invoering van de wet te vieren.

Trekpleister voor sekstoeristen

Maar vrij snel bleek dat er weinig te vieren viel. Na 2002 groeide de Duitse seksindustrie explosief en dat bracht ernstige problematiek met zich mee. “De nieuwe wetgeving gaf pooiers ongebruikelijke vrijheden”, vertelt de Duitse oud-hoofdcommissaris van politie Manfred Paulus. Hij is een expert op het gebied van mensenhandel met verschillende boeken over dit thema op zijn naam. “Voor 2002 was het verboden iemand aan te zetten tot prostitutie. Dat verbod werd geschrapt. Sterker nog, bordeelhouders kregen het uitdrukkelijke recht om instructies te geven aan de vrouwen die voor hen werkten. Die vrijheden hebben ertoe geleid dat talloze Oost-Europese mensenhandelaren en bendes naar Duitsland zijn gekomen. En wij zijn vervolgens het bordeel van Europa geworden.”

Wat meespeelde, was dat niet lang na de invoering van de wet een reeks Oost-Europese landen toetraden tot de Europese Unie en dat mensenhandelaren uit die landen handig gebruikmaakten van de open grenzen. Het liberale Duitsland was een ideale bestemming. Met fenomenen als het megabordeel en het flatrate-bordeel (een inmiddels verboden type seksclub waar mannen voor een vaste prijs zoveel seks kunnen hebben als ze willen) werd Duitsland een trekpleister voor sekstoeristen.

Het precieze aantal prostituees in de Duitse seksindustrie is onbekend. Hydra, een Duitse belangenbehartigingsorganisatie voor prostituees, schat het aantal op 400.000. Helmut Sporer komt uit op 250.000 tot 300.000. Volgens hem komt ongeveer 90 procent uit het buitenland en zijn ze veelal in handen van mensenhandelaren.

Die problematiek is niet aan de Duitse politiek voorbijgegaan. Om prostituees beter te beschermen, werd in 2017 een nieuwe wet ingevoerd. Duitse prostituees moeten zich sindsdien registreren, er is een ‘condoomplicht’, bordeelhouders moeten een vergunning aanvragen en bordelen moeten aan bepaalde eisen voldoen, zoals de aanwezigheid van alarmknoppen.

Belangenverenigingen van prostituees waren niet blij met de wet. Vooral de registratieplicht riep weerstand op, want vrouwen in de prostitutie willen liever anoniem blijven. Ook de Duitse politie was niet onder de indruk. “Het oorspronkelijke doel, meer transparantie in de seksbranche en meer bescherming voor de vrouwen, is niet bereikt”, zegt Sporer. “Een verhoging van de leeftijd naar 21 had bijvoorbeeld de vrouwen echt kunnen helpen. Maar nu treffen we in de bordelen, net als eerst, vaak 18-jarige Oost-Europese vrouwen aan die zich kinderlijk gedragen en geen Duits spreken.”

Twintig klanten per dag

Hoe het er in die bordelen aan toegaat, weet Sandra Norak (29) als geen ander. Ze werd vijf jaar lang in verschillende seksclubs tot prostitutie gedwongen door een man die ze online had ontmoet toen ze 16 was. Zij had problemen thuis, hij wierp zich op als haar toegewijde vriend. “Na enige tijd kwam hij met het verhaal dat hij schulden had en dat ik de enige was die hem kon helpen. Hij bracht me naar een flatratebordeel. Daar had ik twintig klanten per dag. Het duurde vier weken. Toen ik daar uitkwam, was ik mentaal gebroken en dacht ik niet meer aan weglopen.”

Ze is nooit in de Paradise-keten geweest, maar in de bordelen waar haar pooier haar uitbuitte waren ook motorbendes de baas. “De vrouwen daar hadden allemaal pooiers aan wie ze hun geld moesten afgeven. En de mannen die daar kwamen wisten dat.”

Noraks pooier had haar gedwongen een grote tatoeage van een kruis, een doodskop en een draak op haar rug te zetten, ten teken dat ze van hem was – een afbeelding die duidelijk niet paste bij zo’n jong meisje. “Als mannen mijn rug zagen, zeiden ze: ‘O je behoort aan iemand toe!’ En dan lachten ze.”

Norak kreeg zulke ernstige traumagerelateerde gezondheidsklachten dat haar pooier zijn interesse in haar verloor. Zo kon ze zich bevrijden. Ze studeert nu rechten en spreekt zich als activist uit voor het Zweedse prostitutiebeleid, dat het kopen van seks strafbaar stelt. Ze noemt de Rudloff-zaak enorm belangrijk. “Het is voor het eerst dat een bordeelhouder ter verantwoording wordt geroepen. Seksbazen begrijpen nu dat ze zich er niet meer uit kunnen kletsen. En nu duidelijk is wat er werkelijk aan de hand is in de bordelen, zetten steeds meer mensen vraagtekens bij het liberale prostitutiebeleid.”

Een van hen is SPD-politica Leni Breymaier. Zij maakt zich sterk voor het Zweedse model omdat volgens haar de situatie van vrouwen in de prostitutie sinds de liberalisering behoorlijk is verslechterd. “Door de groei van het aanbod zijn de prijzen gedaald. Mannen kunnen tegenwoordig voor 25 of 30 euro bij een vrouw terecht. Maar de prijs voor een kamer ligt in Stuttgart tussen de 100 en 150 euro. Dat betekent dat als een vrouw vijf mannen heeft afgewerkt, ze nog geen stuk brood op de plank heeft. Oudere prostituees hebben me verteld dat het vroeger ook geen feest was, maar dat ze wel konden zeggen: jou laat ik niet binnen, of dit doe ik niet, of ga je eerst maar even wassen. Ze hadden nog iets van zeggenschap. De vrouwen die nu in de prostitutie zitten, weten vaak niet eens in welke stad ze zijn omdat hun pooiers hen telkens ergens anders heen brengen vanwege de voortdurende vraag naar ‘vers vlees’.”

Breymaier maakt zich zorgen over wat een liberaal prostitutiebeleid zou kunnen doen met de mentaliteit van jonge mannen. “Dat er van oudsher zakendeals in bordelen worden gesloten, is bekend. Maar nu kan iedereen zich betaalde seks veroorloven. Jonge mannen gaan tegenwoordig met zijn allen naar een bordeel om te vieren dat ze voor hun eindexamen zijn geslaagd.”

Vooralsnog hebben Breymaier en Norak en haar medeactivisten weinig politieke medestanders. De gangbare opinie binnen de Duitse politiek is nog steeds dat de liberalisering prostituees meer rechten heeft gegeven en dat in 2017 nuttige maatregelen zijn doorgevoerd.

“Een verbod schaft de realiteit niet af”, laat de verantwoordelijk minister, Franziska Giffey, per mail weten. “Veel dingen zullen zich dan weer meer in het verborgene gaan afspelen. De nieuwe wet is pas twee jaar van kracht, het is veel te vroeg om conclusies te trekken. Het is de eerste wet die vrouwen en ook mannen in de prostitutie beschermt. Er hebben zich nog maar weinig sekswerkers geregistreerd, maar we zijn nog in een vroege fase. De wet moet geleidelijk worden geïmplementeerd en het vertrouwen in de autoriteiten moet nog groeien.”

Ook Undine de Rivière, woordvoerder van het Berufsverband Erotische und Seksuelle Dienstleistungen, een belangenvereniging voor personen in de prostitutie, vindt alle ophef overdreven. “Het gaat er niet in alle bordelen zo aan toe als in die van Rudloff”, beklemtoont ze. “Er zijn ook goed geleide bordelen. Kleine bordelen en ook grotere met betere arbeidsvoorwaarden. Waar niet wordt weggekeken. Tegenstanders van sekswerk gebruiken rechtszaken als die van Rudloff gewoon omdat ze sekswerk willen laten verbieden.”

Gewone wetgeving

De Rivière werkt zelf in de escort, is te boeken voor groepsseksfeesten en speelt thuis BDSM-rollenspellen met haar klandizie, die ze 300 euro per uur rekent. Ze gruwt van het Zweedse model, maar ook van de wet uit 2017. “Wij vinden dat sekswerk geïntegreerd moet worden in de gewone wetgeving”, zegt ze. “We hebben helemaal geen speciale wetten nodig. Wat we nodig hebben, zijn campagnes om het stigma dat aan prostitutie kleeft tegen te gaan, goede alternatieven voor mensen die willen uitstappen en cursussen in bordelen om sekswerkers te helpen professioneler te worden. Uitbuiting komt overal voor, in talloze andere branches, dat is echt niet alleen voorbehouden aan sekswerk. Sekswerk is geen normaal werk omdat het maatschappelijk gediscrimineerd wordt. Dat is het enige probleem.”

Oud-politiecommissaris Paulus schudt zijn hoofd. “De gewone Duitse burger krijgt telkens weer het verhaal te horen van de studente die het zo heerlijk vindt om in de seksindustrie wat bij te verdienen. Dat verhaal is óf een product van mannelijke fantasie, óf van het milieu zelf dat mensen zand in de ogen probeert te strooien. Want als in een Edelbordell als Paradise al mensenhandel van de ergste soort aan de orde is, hoe gaat het dan in de vele illegale bordelen en de straatprostitutie?”

Afgelopen zomer deed de politie weer een inval bij Paradise Stuttgart, daarbij werd de bedrijfsleider gearresteerd. Ditmaal ging het om belastingfraude en verduistering. Ondanks alles zijn alle vier de Paradise-bordelen van Jürgen Rudloff nog steeds open.