Rusland-specialist Jan Balliauw: "Gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne is eerste stap naar vrede"
De krijgsgevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne is rond. In Moskou en in Kiev zijn de vliegtuigen met telkens 35 gevangenen aangekomen. De ruil zat er al een tijdje aan te komen, maar is vanmorgen pas echt begonnen. Voor de Oekraïense president Zelenski was deze ruil een grote prioriteit, want een eerste stap naar vrede tussen Oekraïne en Rusland, zegt onze Rusland-specialist Jan Balliauw vanuit Moskou.
Het gonsde al dagenlang van de geruchten over een grote gevangenenruil tussen Moskou en Kiev. Vorige week gingen drommen journalisten al naar de luchthaven in Kiev, nadat de nieuwe procureur-generaal op Twitter had laten uitschijnen dat de uitwisseling van krijgsgevangenen van start was gegaan.
Een valse start dus, maar deze keer is het toch voor echt, zegt Jan Balliauw vanuit Moskou in "De ochtend" op Radio 1. De Russische televisie zond beelden uit van de twee bussen die vanochtend vroeg vertrokken zijn uit de Lefortovo-gevangenis in Moskou, waar alle Oekraïense gevangenen vanuit heel Rusland naar toegebracht zijn om de gevangenenruil voor te bereiden.
In totaal gaat het om 70 gevangenen, 35 Russen en 35 Oekraïners. Bij de gevangenen die Rusland wil ruilen zijn onder meer de 24 Oekraïense mariniers die de Russen vorig jaar hebben opgepakt. Daarnaast mogen nog elf andere gevangenen, onder wie de Oekraïense filmmaker Sentsov, weer naar huis.
Voor de Oekraïense president Volodimir Zelenski is dit een grote prioriteit
Voor de nieuwe Oekraïense president Volodimir Zelenski is dit een grote prioriteit, zegt Balliauw. "Zelenski heeft al tijdens zijn campagne gezegd dat hij de Oekraïense gevangenen wil thuisbrengen en ook een einde wil maken aan de oorlog in Oost-Oekraïne. En dat kan natuurlijk alleen maar gebeuren door onderhandelingen met Rusland. Die krijgsgevangenen zaten dus min of meer in de weg om die onderhandelingen op te starten, omdat Zelenski niet met Rusland wou praten zolang die krijgsgevangenen in Russische gevangenissen zaten."
Hindernis weg
Volgens Balliauw zou de gevangenenruil nu een hindernis kunnen wegnemen om die onderhandelingen met Rusland weer op te starten: "Dat kan door een topontmoeting te organiseren in het kader van het Normandië-formaat, als Frankrijk, Duitsland, Rusland en Oekraïne weer samen rond de tafel gaan zitten. Zo’n ontmoeting heeft in 2015 geleid tot het Minsk-vredesverdrag. Een dergelijke nieuwe topontmoeting zou misschien op langere termijn een oplossing kunnen bieden voor de oorlog in het oosten van Oekraïne, waarbij nu toch al meer dan 13.000 doden zijn gevallen."
Eén van de Russische gevangenen zou een verdachte in de zaak MH17 zijn, die al enkele dagen geleden plots werd vrijgelaten door een rechtbank in Kiev. Volodimir Tsemach zou volgens Balliauw de reden zijn waarom de ruil vorige week is afgesprongen. Op het laatste moment hadden de Russen geëist om hem ook op de lijst te zetten. Tsemach was de man die verantwoordelijk was voor de luchtafweer in de regio waar het Maleisische vliegtuig MH17 is neergehaald door een Russische Boek-raket. Die man is in juli door de Oekraïense inlichtingendienst ontvoerd in zijn huis in het oosten van Oekraïne, in bezet gebied dus. Daarbij zouden doden gevallen zijn. Er was enorme druk om die man niet vrij te laten. Het internationaal onderzoeksteam onder leiding van Nederland had president Zelenski nog laten weten dat ze Tsemach absoluut wilden horen als mogelijke verdachte in het onderzoek.
Een andere opvallende gevangene is de Oekraïense filmmaker Oleg Sentsov, in 2014 opgepakt op de Krim op verdenking van terrorisme. Sentsov werd veroordeeld tot 20 jaar strafkamp in Siberië. Eind oktober vorig jaar kreeg hij de prestigieuze Sacharovprijs voor mensenrechten van het Europees Parlement.
Internationaal wordt de gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne toegejuicht. De Amerikaanse president Trump laat in een tweet weten dat de ruil heel goed nieuws is en misschien een eerste grote stap naar vrede. Minder tevredenheid is er in Nederland, dat betreurt dat Volodimir Tsemach bij de ruil betrokken is. Het Openbaar Ministerie heeft aan Rusland gevraagd om Tsemach uit leveren, maar de kans dat dat gebeurt is zeer klein.
Herbekijk hieronder de reportage uit “Het Journaal”:
