Trump zet gesprekken met taliban stop. Is het vredesproces in Afghanistan nu terug bij af?
De Amerikaanse president Donald Trump heeft dit weekeinde de vredesonderhandelingen met de taliban abrupt gestaakt en een geheime ontmoeting in de VS afgeblazen. Is de kans op vrede in Afghanistan verkeken? Vijf vragen over de besprekingen tussen de taliban en de VS.
Hoever waren de besprekingen gevorderd?
De taliban en de Amerikaanse hoofdonderhandelaar Zalmay Khalilzad meldden begin vorige week dat, na een jaar onderhandelen in de Golfstaat Qatar, een akkoord binnen handbereik was. Het voorzag in een geleidelijke terugtrekking van Amerikaanse troepen, in ruil voor de garantie dat Afghanistan nooit meer een uitvalsbasis zou vormen voor terreurgroepen als Al Qaida. Deze week is het achttien jaar geleden dat Al Qaida aanslagen pleegde op het World Trade Center in New York en het Pentagon in Washington. Al Qaida-leider Osama Bin Laden genoot destijds de bescherming van het taliban-bewind in Kaboel.
Waarom haalde Trump een streep door de onderhandelingen?
Via Twitter liet Trump zaterdag weten dat hij de taliban niet wil ontvangen. “Ik heb de ontmoeting onmiddellijk geannuleerd en vredesbesprekingen stopgezet.” Dat gebeurde nadat de taliban de verantwoordelijkheid hadden opgeëist voor een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kaboel. Daarbij kwamen donderdag een Amerikaanse sergeant, een Roemeense NAVO-militair en zeker tien burgers om het leven.
Trump onthulde dat hij van plan was zondag op het presidentiële buitenverblijf Camp David niet alleen taliban-leiders te ontvangen, maar ook – afzonderlijk – de Afghaanse president Ashraf Ghani. Volgens Amerikaanse media had Trump de hoop dat beide partijen vervolgens, voor het eerst, rechtstreeks met elkaar zouden praten. Tot dusver weigeren de taliban dat, omdat ze de regering in Kaboel zien als een ‘marionet’ van de VS.
Ghani riep de taliban zondag op alsnog met de regering te praten, ook al zijn de gesprekken met de Amerikanen vastgelopen. Ook de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo zei dat het hoog tijd is voor overleg tussen de taliban en de regering in Kaboel.
Het tijdstip van de voorgenomen ontmoeting in Camp David, vlak voor de herdenking van de terreurdaden, deed in de VS veel wenkbrauwen fronsen. Door de taliban welkom te heten op Amerikaanse bodem, zou Trump legitimiteit verschaffen aan een groepering die de Afghaanse bevolking terroriseert en steeds meer grondgebied verovert.
Zijn de taliban wel geïnteresseerd in een vredesakkoord?
Volgens Trump en onafhankelijke waarnemers proberen de taliban met geweld hun positie aan de onderhandelingstafel te versterken. Vorig weekeinde vielen ze twee provinciale hoofdsteden in het noorden van Afghanistan aan. Dankzij Amerikaanse luchtsteun konden Afghaanse veiligheidstroepen hen verdrijven.
Afghaanse en buitenlandse experts zinspeelden dit weekeinde op ernstige verdeeldheid in de taliban-gelederen. De onderhandelaars in Qatar zouden niet gesteund worden door commandanten van de taliban in Afghanistan en het grensgebied met Pakistan, van waaruit ze veelal opereren. Ook Trump zei dat de onderhandelaars waarschijnlijk ‘niet de macht hebben’ om een akkoord te sluiten.
Is het vredesproces nu terug bij af?
De Amerikaanse nieuwszender CNN meldde zondag, op gezag van anonieme bronnen in Washington, dat de VS en de taliban nieuwe data voor onderhandelingen proberen te vinden. Er is president Trump veel gelegen aan een succesvolle afronding, omdat hij tijdens de verkiezingscampagne van 2016 heeft beloofd de Amerikaanse troepen terug te halen uit Afghanistan.
Sinds 9/11 zijn meer dan 2.300 Amerikaanse militairen omgekomen in het land. Momenteel zijn er nog zo’n 14.000 militairen gelegerd. Volgens het conceptakkoord van Trumps hoofdonderhandelaar Khalilzad en de taliban zouden 5.000 van hen de komende maanden vertrekken.
Kan Trump zijn verkiezingsbelofte nakomen?
De Afghaanse president Ghani, die deze maand herkozen hoopt te worden, heeft steeds aangedrongen op een blijvende aanwezigheid van Amerikaanse en NAVO-troepen. Die bestrijden de taliban en trainen Afghaanse veiligheidstroepen.
Ook de Amerikaanse legertop is van mening dat het onder de huidige omstandigheden onverantwoord is ‘the boys’ terug te halen. Dat vindt ook de gezaghebbende Republikeinse senator Lindsey Graham. Trump zei vorige maand dat hij bereid is 6.800 militairen te handhaven, zonder een termijn te noemen. Dit weekeinde verzuchtte hij: “Hoeveel decennia willen zij (de taliban, red.) nog vechten?”