Netanyahu heeft verloren: wie durft hem nu uit de partij te zetten?

Het is Netanyahu niet gelukt. Nu bijna alle stemmen van de parlementsverkiezingen van afgelopen zondag zijn geteld, is het zeker dat zijn rechtse Likoed-partij nipt heeft verloren van zijn grootste uitdager, de centrumpartij Blauw en Wit van generaal buiten dienst Benny Gantz. Niet minder pijnlijk: Netanyahu heeft minder zetels gekregen dan bij de vorige verkiezingen in april dit jaar.

En dat terwijl hij maandenlang van de daken heeft geschreeuwd dat Israël hem nodig heeft, dat het land anders ten onder gaat aan linkse slapjanussen die met Arabieren willen samenwerken. Het maakte bij de kiezer blijkbaar niet genoeg indruk. Bibi, zoals de bijnaam van Benjamin Netanyahu luidt, heeft niet de overweldigende meerderheid gekregen waarop hij hoopte. Het is zelfs de vraag of hij dit gaat overleven.

Zoals het er nu naar uitziet, krijgt Likoed 31 en Blauw en Wit 32 zetels. Samen hebben zij dus een meerderheid in het 120 zetels tellende parlement, de Knesset. Er is echter één probleem: Gantz wil best samenwerken met Likoed, maar op voorwaarde dat de partij Netanyahu laat vallen.

Duwtje

Vooralsnog gaat dat niet gebeuren. “Niemand binnen Likoed wil de eerste zijn die hem een duwtje geeft”, zegt politiek analist Daniel Sherman, “maar niemand wil de kans missen daarna mee te duwen. Veel mensen zijn hun messen aan het slijpen.”

Bibi piekert er niet over om zelf een stap opzij te zetten – al was het maar omdat hij dan waarschijnlijk wegens machtsmisbruik en corruptie de gevangenis in moet. Hij zal alles uit de kast halen om toch een meerderheid te vormen, zodat hij aan de macht kan blijven. Dat is mogelijk als het hem lukt een deal te sluiten met zijn seculier-rechtse rivaal Avigdor Lieberman, de man van wie Netanyahu eerder juist af probeerde te komen.

Na de verkiezingen in april had Netanyahu samen met zijn rechtse joods-orthodoxe partners net geen meerderheid in de Knesset, waarop hij met Lieberman begon te onderhandelen. De seculiere Lieberman weigerde echter de wensen van de orthodoxe partijen in te willigen. De boel klapte ineen, maar voordat de Israëlische president Reuven Revlin een andere formateur kon aanwijzen, joeg Bibi wetgeving door de Knesset om nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Hij hoopte dat er dan wel een meerderheid voor hem en zijn rechtse partners uit zou rollen, zodat hij Lieberman niet meer nodig zou hebben.

Kingmaker

Dat is dus mislukt. Zoals het er nu naar uitziet, heeft het rechtse blok van Netanyahu 55 zetels bemachtigd, en het centrumlinkse blok van Gantz (als de Arabische partijen zich ook bij hem aansluiten) 57. De partij van Lieberman, Israël Ons Huis, heeft 8 zetels. Hij is dus de kingmaker.

Nu heeft Lieberman zijn kiezers beloofd om nooit in zee te gaan met de orthodoxe partijen waar Netanyahu mee samenwerkt, maar in de politiek is dat geen garantie. Als Bibi het héél lief vraagt, en hem misschien een gedeeld premierschap aanbiedt (hijzelf twee jaar, Lieberman twee jaar). En als de orthodoxe partijen diep door de knieën gaan en tekenen voor een wet waardoor orthodoxe jongeren ook in het leger gaan dienen, dan zou Lieberman zomaar ja kunnen zeggen. Dan is Netanyahu toch gered.

Het is slechts één scenario. Een andere mogelijkheid is dat de havik Lieberman – die de Arabische minderheid beschouwt als een vijfde colonne, en die niet gelooft dat er met Palestijnen valt te praten – samen met Blauw en Wit, links, en de Arabische partijen in zee gaat. Het is ook mogelijk dat iemand binnen Likoed opstaat en Netanyahu dat duwtje geeft.

Het zal dus eerst ergens heel veel pijn moeten doen. Want als niemand bereid is tot een compromis, is er nog maar één laatste scenario over, waar echt niemand op zit te wachten. Nieuwe verkiezingen.