Extreme droogte legt "Stonehenge van Spanje" op bodem van stuwmeer bloot
In Spanje heeft de extreme droogte van afgelopen zomer een eeuwenoud monument uit het stenen tijdperk blootgelegd. Het zogenoemde "Stonehenge van Spanje" bevindt zich op de bodem van een kunstmatig waterreservoir dat in de jaren 60 is aangelegd.
De "Dolmen van Guadalperal": zo heet de formatie van meer dan 100 stenen in Peraleda de la Mata in Spanje die mensen zowat 7.000 jaar geleden in een cirkel hebben opgericht. Een halve eeuw stond het monument onder water, maar door de extreme droogte van afgelopen zomer ligt het nu weer helemaal droog.
Op luchtfoto's van de Amerikaanse luchtvaartorganisatie NASA is het effect van die droogte duidelijk te zien. Een foto van 24 juli 2013 toont enkel water op de plek waar de "Dolmen van Guadalperal" staan. Op een foto van 25 juli 2019 is op die plek een landmassa opgedoken.
Francisco Franco
Bij het brede publiek staan de "Dolmen van Guadalperal" bekend als het "Stonehenge van Spanje" omdat ze sterk doen denken aan de wereldberoemde formatie in het Verenigd Koninkrijk. In 1963 verdwenen ze onder water toen dictator Francisco Franco op de Taag het waterreservoir van Valdecañas liet aanleggen om onderontwikkelde delen van West-Spanje water en elektriciteit te geven.
Sindsdien zijn de toppen van de "Dolmen van Guadalperal" af en toe zichtbaar geweest in periodes van droogte, maar nooit eerder stond het water zo laag dat het hele monument bloot is komen te liggen zoals nu het geval is.
Spanje had afgelopen zomer dan ook te kampen met extreme hitte en droogte, met verschillende hittegolven tot gevolg. De maand juni was de op twee na droogste in het land deze eeuw. Ook de maanden juli en augustus waren goed voor bovengemiddelde temperaturen.
Handelspost?
Het is niet duidelijk waarom mensen in het stenen tijdperk de "Dolmen van Guadalperal" hebben aangelegd. Sommige archeologen menen dat ze oorspronkelijk een groot huis van steen met een dak erop waren. Mogelijk waren ze een tombe of een plek voor religieuze rituelen. Even goed kan het een handelspost zijn geweest omdat het op die plek relatief makkelijk was om de rivier over te steken.
In de jaren 20 zijn de "Dolmen van Guadalperal" het laatst onderzocht en opgegraven door de Duitse archeoloog Hugo Obermaier. Toen zijn resultaten in de jaren 60 verschenen, was het reservoir van Valdecañas al gevuld met water.
Na tientallen jaren onder water zijn de "Dolmen van Guadalperal" frêle en kwetsbaar. Een groep buurtbewoners wil daarom van de gelegenheid gebruikmaken om de stenen te verhuizen. Op die manier hopen ze het toerisme in de regio aan te zwengelen.
Groenten voor Europa
"Franco had een obsessie voor stuwdammen", zegt correspondent Sven Tuytens in "De wereld vandaag" op Radio 1. "Hij liet ze in heel Spanje aanleggen waardoor overal valleien onder water liepen. Dit "Stonehenge van Spanje" is slechts 1 van de vele plekken die door de droogte boven water komen."
"Tal van dorpen zijn weer zichtbaar, niet alleen in het centrum van Spanje, maar ook in het noorden. Daar is het normaal vochtig. Zo is in Galicië twee jaar geleden een dorp boven water gekomen waar u de kerk kan gaan bezoeken en over de oude middeleeuwse brug kan wandelen. Het brengt een nieuw soort toerisme op gang."
"In de herfst zullen de meeste van deze plekken weer onder water lopen, maar het toont aan dat iets aan de hand is. Deze zomer heeft het helemaal niet geregend en dat is zorgwekkend. Spanje moet het hebben van die stuwmeren voor elektriciteit en watervoorziening. Op dit moment staan ze op 42 procent van hun capaciteit en dat is veel te weinig."
"Nu al ondervindt de landbouw in Spanje schade door de droogte. Dat heeft ook voor de rest van Europa gevolgen. In Almeria in het zuiden van het land groeien de groenten waarmee het continent de winter doorkomt. Als die streek zonder water valt, zullen ook wij dat voelen."
Beluister hieronder het volledig gesprek met Sven Tuytens in "De wereld vandaag":