Aantal verkeersdoden stijgt opnieuw met historisch hoogtepunt voor fietsdoden: ‘Wake-upcall voor iedereen’

In vergelijking met dezelfde periode vorig jaar zijn er tijdens de eerste zes maanden van dit jaar meer verkeersdoden gevallen in België: 306 doden tegenover 241 doden in 2018. Daarmee is de trend van zeven opeenvolgende jaren van een dalend aantal verkeersdoden in die periode onderbroken. We zitten dit jaar terug op het niveau van 2016.

Het zijn vooral de fietsers die het meest kwetsbaar blijken: het aantal fietsdoden steeg de eerste zes maanden over het hele land van 40 naar 48. Dat is het hoogste aantal sinds de start van de barometer. Vooral in Wallonië was de balans gitzwart: er vielen 15 fietsdoden ten opzichte van een gemiddelde van 5 in de voorbije 10 jaar.

“Dit toont dat je eigenlijk nooit hallelujah mag roepen als de cijfers over het aantal verkeersdoden dalen”, zegt Stef Willems, woordvoerder van VIAS. “Je mag die daling niet voor lief nemen. Dat is bijna een idioom geworden, wat ervoor zorgt dat verkeersveiligheid op de duur geen prioriteit meer is.” 

Meer dan ongerust te zijn omwille van de recente cijfers, ziet Willems er vooral ook een wake-upcall in. “Voor iedereen, niet alleen voor de politici die beslissen over de budgetten voor nieuwe fietspaden of agenten die alles moeten handhaven, maar evengoed voor ons allemaal, als we straks in de wagen kruipen of op de fiets springen. Verkeersveiligheid blijft een gemene sluipmoordenaar die in de eerste zes maanden van het jaar 306 mensen uit onze samenleving heeft geplukt. Elke dag eentje, soms eens twee of drie. We staan daar op de duur niet meer bij stil, maar eigenlijk zou dat niet mogen gebeuren.”

Oorzaken

Al mogen we ons volgens VIAS ook niet blindstaren op de plotse stijging van het aantal verkeersdoden. Er zullen immers altijd wel wat schommelingen zijn, ook al gaat het dit jaar om een fikse knik. “Je moet een beetje uitzoomen en het grotere plaatje bekijken. We zien de afgelopen jaren inderdaad een daling, maar die is niet sterk genoeg om de vooropgestelde doelstellingen te halen”, zegt Willems. Bedoeling was om tegen 2020 maximaal 420 verkeersdoden te hebben over een heel jaar. Dat zullen we niet meer halen. Mede daarom komt er volgend jaar een nieuwe Staten-Generaal samen die moet bekijken welke maatregelen genomen kunnen worden om het aantal verkeersdoden structureel naar beneden te krijgen.

Een andere vaststelling: we moeten dringend iets doen om het verkeer veiliger te maken voor voetgangers en fietsers. Terwijl er over alle verkeersmodi een daling op te tekenen valt, blijft de evolutie voor het aantal doden onder voetgangers stabiel. Voor fietsers stijgt het zelfs structureel.

Zoeken naar oorzaken is erg moeilijk. “Elk ongeval heeft een oorzaak. Neem nu het aantal fietsdoden in Wallonië”, zegt Willems. “Vorig jaar was er in dezelfde periode geen enkele fietsdode en gemiddeld waren dat er vijf. Nu zijn dat er vijftien. Ja, het kan niet dat er plots zoveel Walen gezegd hebben: ‘Ik koop een fiets en ik spring erop.’ Dat zijn vijftien individuele ongevallen waar iets aan de hand is. Je kan dat niet zomaar op één-twee-drie achterhalen.” Om het helemaal moeilijk te maken bij het zoeken naar een oorzaak: voor dezelfde periode zijn er in Vlaanderen dit jaar acht fietsdoden minder gevallen en in Brussel één meer.

Wat wel vaststaat is dat het aantal fietsers de laatste jaren stevig in de lift zit, onder andere door de opkomst van elektrische fietsen. Al kunnen die niet de plotse stijging in fietsdoden verklaren. Ja, er is een stijging van 28 procent van het aantal ongevallen met elektrische fietsen, maar neen, er waren niet meer doden met een elektrische fiets.

“De frustratie is dat we weten dat er meer gefietst wordt, bijvoorbeeld in het woon-werkverkeer, maar we weten niet hoe groot die stijging is. Daardoor kunnen we niet zeggen of de stijging van het aantal fietsdoden in lijn ligt met de toename van het aantal fietsers of daarentegen de stijging groter is dan we zouden mogen verwachten”, zegt Willems.