Is het een goed idee om de maximumsnelheid op de snelweg te verlagen naar 100 km/u?

ERIK GRIETENS: ‘Uitstoot daalt als je 100 rijdt op de snelweg’

“Een belangrijke eerste stap”, noemt Erik Grietens, beleidsmedewerker bij Bond Beter Leefmilieu, het verlagen van de maximumsnelheid op snelwegen in de strijd tegen stikstofuitstoot. “Niet alleen het milieu, maar ook onze gezondheid heeft er baat bij.”

“Steeds meer dringt het door dat er een probleem is met ons wagenpark. Mondjesmaat worden maatregelen genomen, zoals het instellen van lage-emissiezones en de verplichte roet­filters. Maar het is nog niet genoeg. Ook in België pleiten we al jaren om de maximumsnelheid op ring- en snelwegen te verlagen. Dat is een logische conclusie die we met Bond Beter Leefmilieu trokken uit een studie die we tien jaar geleden lieten uitvoeren.

“Daaruit bleek dat we de grootste winst boeken als we de snelheid naar 100 km/uur verlagen. De uitstoot van fijnstof zou met 30 procent dalen, die van stikstof (NOx) met 15 procent en die van CO2 met 10 procent.

“Meer recente Nederlandse studies spreken over 30 procent minder fijnstof, 10 procent minder NOx en 5 procent minder CO2. Die cijfers werden bevestigd door een casestudie van de R4, de ring rond Gent. Het gesimuleerde resultaat ligt lager dan onze studie tien jaar eerder, omdat het wagenpark is veranderd. Autobouwers hebben technische aanpassingen uitgevoerd om de Euronormen voor fijnstof te halen, maar niet om de stikstof- en CO2–uitstoot te verminderen.

“Dat is nochtans een prioriteit. Niet alleen voor het milieu, maar ook vanuit gezondheidsoogpunt. In de eerste plaats moet dringend worden ingegrepen op plaatsen waar veel verkeer circuleert en veel mensen wonen. Het gaat dan om de ringwegen van Brussel, Antwerpen, Gent, en snelwegen die naast woonwegen lopen.

Lager verbruik

“Bovendien kennen we tegenwoordig nog meer voordelen van een snelheidsbeperking. Wagens verbruiken minder, de doorstroom van wagens verloopt vlotter waardoor er minder files zijn, en de verkeersveiligheid verbetert. In de eerste plaats omdat iemand die met een hogere snelheid rijdt een langere remafstand heeft. Volgens onderzoeken legt iemand die 120 km/uur rijdt 33 meter af tijdens zijn reactietijd en nog eens 69 meter effectieve rem­afstand. Dat is 102 meter in totaal. Mocht diezelfde persoon 90 rijden, halveert die afstand tot 64 meter.

“Is zo’n snelheidsverlaging allesbepalend? Nee, we durven erkennen dat het effect beperkt is. Kijk maar naar het viaduct van Gentbrugge. Daar ligt de maximumsnelheid al jaren op 90 km/uur. Door de trajectcontrole wordt die snelheid goed gehandhaafd. Maar zelfs dat is niet genoeg om de Europese normen te halen, laat staan de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie. Zij moet alleen naar de effecten op onze gezondheid kijken en hanteert daarom strengere normen. Europa moet ook rekening houden met de invloed op de economie en zoekt een ‘aanvaardbaar’ compromis.

“Deze maatregel is dus vooral een belangrijke eerste stap. Je moet een draagvlak creëren onder de bevolking. Bijvoorbeeld door hen te overtuigen van de gezondheidsvoordelen. Weer naar Gentbrugge: ik kan me niet voorstellen dat de inwoners de trajectcontrole zouden willen afschaffen. Ze hebben er de voordelen van onder­vonden.

“Uiteindelijk moeten we wel evolueren naar een systeem dat breed gedragen wordt én waarmee we het verkeer verdrijven. De discussie over een slimme kilometerheffing en de rol van salariswagens moet opnieuw worden gevoerd. Ook moet meer geïnvesteerd worden in efficiënt openbaar vervoer. En het is noodzakelijk dat het wagenpark op termijn groener wordt. Alleen met zo’n totaalaanpak kunnen we de toekomst verzekeren.” 

Danny Smagghe: ‘De meeste vervuiling komt door de files’

Mobiliteits­organisatie Touring vraagt een fundamentele oplossing voor de uitstoot­problemen. ‘Een algemene snelheids­limiet van 100 km/uur komt nogal ongeloofwaardig over’, zegt woordvoerder Danny Smagghe.

“Nee, zulke maatregelen zien we niet graag komen. Het is weinig zinvol de maximumsnelheid permanent te verlagen. ’s Nachts is er sowieso minder verkeer en ook op andere momenten, zoals zondag, kan er vlot gereden worden.

“De meeste luchtvervuiling komt niet door de snelheid. Het probleem zit hem in de doorstroming van het verkeer. Of het gebrek daaraan in België. Er zijn meer en langere files, op zowat elk moment van de dag, door de hoeveelheid auto’s en verschillende incidenten op de weg. De wagens die in die files continu optrekken en weer afremmen zijn de echte vervuilers. Iedereen weet ondertussen dat het op onze snelwegen tijdens de spits vrijwel onmogelijk is om zelfs 90 kilometer per uur te rijden. Een algemene limiet van 100 kilometer per uur komt dus nogal ongeloofwaardig en onlogisch over. Eigenlijk is het een gemakkelijkheidsoplossing.

“De verkeersdoorstroming is immers onafhankelijk van de maximum­snelheid. Het maakt niet uit of die 100 of 120 is. Flexibele snelheidslimieten zijn wel zinvol. Met digitale borden kun je de snelheid aanpassen naar de omstandigheden op de baan. Bij files kun je het verkeer bijvoorbeeld doseren, waardoor je een soort blok­rijden creëert. Of je kunt de snelheid aanpassen aan de weers­omstandig­heden. Als het pijpen­stelen regent, is een lagere snelheid aangewezen. Die kun je ook via die borden weergeven. Gent en Antwerpen gebruiken zulke dynamische verkeersborden al.

Filters

“Een algemene verlaging mag de verkeersveiligheid dan wel wat verbeteren, toch zal dat verschil van 20 kilometer per uur niet zo’n grote impact hebben. Verder onderzoek is aangewezen. En we zullen zeker luisteren als blijkt dat het veiliger is om trager te rijden op snelwegen. Maar zelfs dan mogen we niet veralgemenen. Dan moeten we kijken welke weg­segmenten in aanmerking komen en onder welke omstandigheden een lagere snelheid zinvol is. Auto’s zijn nu sowieso al heel wat veiliger dan pakweg tien of twintig jaar geleden.

“Als we minder files willen, een betere luchtkwaliteit en meer verkeersveiligheid, dan zijn andere maatregelen veel zinvoller. De weg­infrastructuur kan beter, te beginnen bij de weg­markeringen. Die moeten beter zichtbaar zijn in het duister en bij regenweer. Die aangepaste verf bestaat al, maar wordt voorlopig alleen na grote wegrenovaties gebruikt. Dat mag sneller.

“Ook de auto­constructeurs zelf moeten hun steentje bijdragen. Het overgrote deel van de wagens is intussen veiliger voor zowel inzittenden als andere weggebruikers. We blijven hen aanmoedigen om nog meer technologieën te gebruiken. Ik denk bijvoorbeeld aan een noodstop op het vlak van veiligheid, en filters die de uitstootgassen zuiveren.

“En belangrijker: in het nieuwe regeer­akkoord wordt met geen woord gerept over de slimme kilometer­heffing. Nochtans kan dat een oplossing zijn voor alle problemen. Het is een antwoord op de stijgende vrije­tijds­verplaatsingen tijdens de spits. Als we mensen willen verleiden om de spits te mijden, dan moet daar iets tegenover staan. Ik heb het Vlaamse regeer­akkoord nu al drie keer doorgenomen. Die maatregel is helaas nergens meer te bespeuren.”