Kan nieuwe brexit-akkoord wel slagen? Grootste hindernis ligt in Londen

Het akkoord kreeg al groen licht van de Europese Commissie en ook de Britse premier Boris Johnson schaart zich erachter. Johnson noemt het zelfs een “geweldig akkoord”. Deze namiddag is het aan Europees president Donald Tusk om op de Europese top, die om 15 uur van start gaan, ook de goedkeuring van de Europese lidstaten te zoeken. Juncker beveelt Tusk alvast aan om de instemming van de 27 andere staatshoofden en regeringsleiders te zoeken. Ook het Europees Parlement moet nog zijn zegje doen over het akkoord.

Johnson wacht nadien de aartsmoeilijke taak het akkoord door het Britse Lagerhuis te loodsen, tijdens een zitting op zaterdag. Het Britse parlement stemde het eerdere brexitakkoord van Johnsons voorganger Theresa May tot drie keer toe weg.

Johnsons regering heeft geen meerderheid en kan ook niet op de steun van gedoogpartner DUP rekenen. De Noord-Ierse unionisten gaven deze ochtend al aan dat ze niet achter de concessies van de regering staan. Vermoed werd dat Johnson hen zou proberen te overtuigen, maar dat is mislukt. “Onze eerdere verklaring blijft geldig”, reageerde de partij vlak na de aankondiging van de nieuwe deal. Intussen heeft de DUP, die tien parlementsleden telt, in een statement verklaard dat ze tegen de deal zal stemmen.

Jacob Rees-Mogg, de leider van de Conservatieve fractie en een van de belangrijkste harde brexiteers, steunt de nieuwe deal wel en verklaart dat het akkoord “fundamenteel verschillend” is omdat de “ondemocratische” backstop verdwenen is. Dat is goed nieuws voor Johnson, maar daarmee heeft de premier nog geen meerderheid.

Als Johnson de stemmen van zijn eigen partij niet aan boord krijgt, moet hij rekenen op heel wat parlementsleden van de oppositie. Ook dat lijkt al onmogelijk, want de oppositie ruikt bloed en gunt Johnson niets. Labour-voorzitter Jeremy Corbyn heeft het nieuwe akkoord meteen verworpen. De oppositie krijgt op ‘Super Saturday’ maar twee opties: ofwel het akkoord van Johnson steunen, ofwel verantwoordelijk worden gehouden voor een chaotische brexit zonder akkoord. “Wat we willen is een ja of een nee van het parlement: ziet het de deal zitten of niet?”, zegt Rees-Mogg daarover.

Volgens persbureau Reuters kunnen tientallen Labour-rebellen cruciaal zijn voor de stemming van zaterdag. Enkele Labour-parlementsleden hebben in het verleden de brexitdeal gesteund omdat ze pro-brexit zijn. Nog een grotere groep van 20 Labour-parlementsleden die het Verenigd Koninkrijk uit de EU willen, zouden ook de deal van Johnson kunnen steunen, zo schrijft Reuters.

Faalt Johnson bij de stemming, dan is hij wettelijk verplicht om uitstel te vragen, tot na 31 oktober, én bereikt de politieke chaos in Londen een nieuw hoogtepunt. Mogelijk treedt Johnson dan af om verkiezingen af te dwingen. Gaat het Lagerhuis akkoord, dan is het einde van het Britse EU-lidmaatschap na 46 jaar op 1 november een feit.

Een EU-diplomaat liet zich deze ochtend ontvallen dat het niet uitgesloten is dat een van de staatshoofden en regeringsleiders op de Europese top vanmiddag op de rem gaat staan omdat hij of zij het akkoord zelf grondig wil kunnen bestuderen. Daarom wordt er in de Europese wijk rekening mee gehouden dat er voor het einde van oktober nog een extra Europese top moet worden ingelast. Zo’n top kan ook bijeenkomen om de stand van zaken te bespreken als het Lagerhuis het akkoord afschiet.