Brexitspanning bereikt komende dagen een climax: wat gaat er gebeuren?

Hoe gaat het nu verder?

Premier Boris Johnson hoopte het parlement maandag te laten stemmen over zijn brexitakkoord an sich, de ‘meaningful vote’. Toch is niet alle hoop voor Johnson vervlogen, want er is nóg een stemming waarmee zijn akkoord ingang kan vinden, namelijk die over de Withdrawal Agreement Bill. Dat is een wetsvoorstel van 100 pagina’s waarmee zijn akkoord wordt verankerd in de wet, en waarover vandaag voor het eerst gestemd zou worden. 

Een meerderheid voor die wet zou alsnog een brexit met akkoord op 31 oktober kunnen betekenen. Nu er geen ‘meaningful vote’ is geweest, die duidelijk zou maken  hoe de brexitvlag er in het parlement bij hangt, is het echter een tocht in het ongewisse. De meerderheid die Johnson denkt te hebben, is fragiel en kan elk moment breken. Na de eerste ‘principe-stemming’ van vandaag zal nog een definitieve eindstemming volgen.

Om zaken verder te compliceren: sommige kamerleden stemmen in de eerste stemming wel voor het akkoord, maar mogelijk niet bij de eindstemming. Bij instemming gaat het voor herziening naar het Hogerhuis. Het is nog mogelijk om de deadline van 31 oktober te halen, maar er kan altijd een technisch uitstel van een paar weken zijn.

Wat kunnen de EU-gezinden nog doen?

Amenderen, amenderen, amenderen: proberen de wet aan te passen. De oppositiepartij Labour zal een amendement opstellen waarin het zegt voor de brexitdeal te stemmen, mits het middels een referendum aan de bevolking wordt voorgelegd. Waarschijnlijk is daarvoor net geen meerderheid in het Lagerhuis. 

Meer kans maakt een amendement waarin staat dat het Verenigd Koninkrijk deel moet blijven uitmaken van de Europese douane-unie. Dat is volstrekt onacceptabel voor de regering omdat dat het hele doel van de brexit – vrijhandel met de rest van de wereld – ondermijnt.

Wat als een van deze amendementen het haalt?

Dan zal de regering geneigd zijn om het wetsvoorstel in te trekken en zich neer te leggen bij uitstel van de brexit. De EU zal een voorwaarde stellen: houd verkiezingen of een referendum. Johnson wil het eerste, in de overtuiging dat hij flink wint en met die meerderheid de door hem gewenste brexit kan uitvoeren. 

Labour wilde aanvankelijk ook verkiezingen, maar ziet de bui hangen en kiest daarom liever voor een referendum. Over de uitkomst daarvan kan alleen maar worden gegist. Er is ook nog een kleine kans dat de regering de uitstelwet negeert en het land op 31 oktober zonder akkoord uit de EU haalt.