Ons land telt momenteel zo’n 415.000 langdurig zieken. Dat zijn werknemers, werklozen en zelfstandigen die al langer dan één jaar ziek thuis zitten. Nog eens zoveel mensen zijn minder dan een jaar thuis door ziekte. Het kost de overheid handenvol geld: vorig jaar ruim 8 miljard euro voor ziekte- en invaliditeitsuitkeringen, dat is meer dan voor werkloosheidsuitkeringen. In de hoop die kosten op termijn te kunnen drukken, besliste de regering-Michel op 1 december 2016 om intensiever werk te maken van de re-integratie van langdurig zieken. In dat traject moet een arbeidsgeneesheer met alle betrokkenen beslissen wanneer en op welke manier een werknemer terug aan het werk kan.

Niemand meet

Na bijna drie jaar zijn er amper officiële cijfers over wat er met langdurig zieken gebeurt. Het RIZIV houdt bij hoeveel mensen er al langer dan één jaar thuis zitten, maar geen enkele instantie meet wat er gebeurt met zieken nadat een arbeidsarts zich heeft uitgesproken over hun gezondheidstoestand. “Niet de RVA, niet het RIZIV, niet de preventiediensten, niet een of andere minister”, zegt Herman Fonck, hoofd Onderneming bij het ACV, die dat “onverantwoord” noemt.

LEES OOK. 55 plus en ontslagen. Loont het om nieuw werk te zoeken, zelfs als het minder betaalt? En wat is het effect op je pensioen? (+)

Dus rekende het ACV op basis van de beschikbare gegevens zelf uit hoe het zit. “In 2017, 2018 en de eerste helft van dit jaar zijn minstens 52.293 mensen in een re-integratietraject gestapt. Dat aantal ligt in werkelijkheid hoger, want we hebben voor dit jaar geen volledige gegevens en grote bedrijven werken met interne bedrijfsartsen, waardoor die cijfers ook verborgen blijven”, zegt Herman Fonck. Hij stelde zijn bevindingen deze week voor op een bijeenkomst bij ACV Limburg en op een congres van de Beroepsvereniging voor Arbeidsartsen in Brussel.

LEES OOK. Hoe praat je met je baas als het werk je te veel wordt? “Een emotionele uitbarsting helpt niet” (+)

“Omgekeerde doel”

Op basis van de beschikbare cijfers komt het ACV tot de vaststelling dat het systeem van re-integratie zijn doel mist. “Maar liefst 67 procent van de groep die in het traject gestapt is, wordt alsnog ontslagen”, zegt Herman Fonck. “Een vijfde keert met succes terug naar de werkvloer en van ongeveer 11 procent kennen we het resultaat niet. Zo’n re-integratietraject is dus vooral een ontslagmachine, terwijl het net het omgekeerde doel had. Bijzonder pijnlijk.” Soms komt zo’n ontslag er op vraag van de werknemer, soms is er binnen het bedrijf geen aangepast werk mogelijk waardoor ontslag de enige optie is. “Maar evenzeer maakt ook de werkgever er misbruik van”, zegt Fonck.

Behalve de federale overheid – waar het een gedeelde bevoegdheid is voor minister van Werk Nathalie Muylle (CD&V) en haar collega van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) – gaat nu ook de nieuwe Vlaamse regering via de VDAB meer inzetten op re-integratie. “Rond langdurig zieken blijft al te vaak een geur van profitariaat hangen”, zegt Fonck. “Terwijl ze vaak zelf ook vragende partij zijn om opnieuw geïntegreerd te worden, al dan niet met aangepast werk. We pleiten daarom voor betere begeleiding en een actievere rol voor werkgevers. In Vlaanderen kan dat, federaal moeten we wachten tot er een volwaardige regering is vooraleer er bijgestuurd kan worden.”