Waarom stappen burgers in NewB? ‘Misschien is de beslissing met de grootste impact wel waar ik mijn geld zet’

“Een jaar of vijf geleden is er veel veranderd in mijn leven”, zegt David Catry. “Ik ben gescheiden, heb mijn wagen verkocht, ben vegetarisch gaan eten… Uiteindelijk ben ik zelfs van job veranderd: werken als magazijnverantwoordelijke voor een multinational die steevast inzette op ‘meer, meer, meer’, lag mij niet langer. Er zijn belangrijkere zaken dan louter winst maken.”

Het was rond die periode dat Catry het toen nog nieuwbakken initiatief van NewB tegenkwam. Hij was meteen verkocht en besloot bij de eerste mogelijkheid meteen een aandeel van 20 euro te kopen. “Wanneer er daarna een nieuwe kapitaalronde was, heb ik weer voor het maximum van 100 euro ingetekend, daarna voor het maximum van 2.000 euro. En nu, bij de laatste oproep, heb ik beslist om er 10.000 euro in te steken. Toch een derde van ons spaargeld.” Hij overtuigde ook zijn vriendin en broer om er geld in te steken.

Vele kleintjes

Net als Catry waren er de voorbije dagen verschillende mensen die hun omgeving aanspraken om te investeren in de coöperatieve. Ook grote investeerders als de Waalse overheid stapten in NewB, al is dit toch vooral het verhaal van vele kleintjes.

Woensdag kwam voor hen het verlossende nieuws dat NewB erin geslaagd is om de 30 miljoen euro te verzamelen die nodig is om een banklicentie te bekomen bij de Europese Centrale Bank. De huidige kapitaalronde is ondertussen verlengd tot 4 december, in de hoop in totaal 35 miljoen euro te verzamelen. Aan het begin van de week klonk het nog dat er nood was aan 18 miljoen euro.

Maar met welk idee zijn die verschillende coöperanten eigenlijk in het initiatief gestapt? Voor Catry was die keuze een logisch verlengde van andere engagementen. “In totaal heb ik aandelen in zo’n tien verschillende coöperatieven”, zegt hij. Veelal zijn dat initiatieven die inzetten op hernieuwbare energie. Sinds kort werkt hij zelf voor een coöperatieve voor bedrijfsfietsen. “Ik ben bewust minder gaan verdienen toen ik besefte dat bepaalde waarden voor mij belangrijker waren dan geld.”

Alle gecontacteerde NewB-coöperanten komen met een soortgelijk antwoord: voor hen moeten de initiatieven waar banken in investeren ‘duurzaam’ en ‘sociaal zijn’. “Bij de vorige kleine belegging die een bank met mijn geld deed, kwam ik er achteraf achter dat het ging om fossiele industrie”, zegt oud-journalist Johan Rohaert. “In theorie kunnen ze ons geld overal in steken. Ook in kerncentrales bijvoorbeeld.”

Voor velen is het engagement, net als bij Catry, een logische keuze, ingegeven door een levenslang activisme. “Het sluit aan bij de vragen die ik mij al mijn hele leven stel”, zegt Lise Disneur, die niet toevallig werkt voor Financité, dat meehielp NewB op te richten. “Je kan wel vegetarisch gaan eten of ervoor zorgen dat de kleren die je koopt niet door kinderhanden zijn gemaakt, maar op een gegeven moment besefte ik: misschien is de beslissing met de grootste impact wel waar ik mijn geld zet”, zegt voltijds ondernemer Ilona Plichart. 

Financiële crisis

Voor evenveel anderen komt hun motivatie op zijn minst deels voort uit de financiële crisis en de gevolgen daarvan. “Dat is waarschijnlijk wel een kantelmoment geweest”, zegt ook freelance-onderzoekster Jasmine De Bruycker. “Ik heb er geen geld mee verloren, maar ken wel veel mensen in die situatie. Vanaf dan ben ik mij er actiever mee gaan bezighouden en me gaan informeren.”

Een van die mensen die geld verloren, was Catry. “Mijn vader, moeder en ik verloren samen zowat 12.000 euro”, zegt hij. “Dat was toch een tik.” Niet dat het de doorslaggevende reden was om zijn hele leven om te gooien, maar het heeft er wel toe bijgedragen, zegt hij. “Niet langer de meute volgen, maar zelf een bewuste keuze maken”, zegt hij. Voor sommigen is de kleur van de bankkaart enkel en alleen bepaald doordat mama of papa die ooit gaven. Maar voor velen is het een erg gevoelige keuze. “Uiteindelijk is het toch een van de belangrijkste structurele signalen die je als burger kan geven”, zegt De Bruycker.

Dromen

Wat hopen ze eigenlijk te bereiken met hun investering? Dat NewB een echte bank kan worden uiteraard, waar ze op termijn een zicht- en spaarrekening kunnen openen, of zelfs aan pensioensparen kunnen doen.

Al durven enkelen ook groter te dromen en willen ze de hele bankwereld veranderen. “Uiteindelijk hoop ik wel dat dit een beweging teweegbrengt”, zegt Rohaert. “Ik ga ervan uit dat er een mentaliteitswijziging komt bij de mensen eenmaal ze zien dat een initiatief als dit mogelijk is. Nu is er te weinig druk op banken om met een duurzaam of sociaal alternatief te komen.”

Is dat niet naïef: denken dat een kleine speler als NewB too big to fail-banken ertoe kan bewegen hun gedrag te veranderen. “Misschien wel”, zegt Plichart. “Anderzijds staat 50.000 man toch gelijk aan een kleine stad? Dat is toch niet niets?”