In de eerste negen maanden van dit jaar vielen er in het verkeer 409 doden te betreuren. Dat is 12 procent minder dan in dezelfde periode vorig jaar. Het gaat om weggebruikers die ter plaatse zijn overleden. Het aantal slachtoffers dat binnen de maand in het ziekenhuis overleed, is nog niet bekend.

“Die 409 is een absoluut laagterecord”, bevestigt Stef Willems van het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid (BIVV). “In de eerste negen maanden van 2015 waren er 464 verkeersdoden. Dat is 55 meer dan dit jaar. Vorig jaar was er weliswaar een lichte stijging van het aantal doden maar de tendens is dat de cijfers al vele jaren dalen. Ter vergelijking: in 2012 vielen nog 494 doden te betreuren, in 2004 zelfs 857, dat is meer dan dubbel zoveel als nu.”

Opvallend daarbij is dat er minder jongeren (18-24 jaar) door het verkeer worden gedood. Dit jaar liep het aantal jonge verkeersdoden terug met 18. In het weekend stierven 11 jongeren minder op de weg. “Studies aan dat jongeren de afgelopen jaren hun uitgaansgedrag hebben gewijzigd”, zegt Willems. “Vroeger reed men 80 kilometer om naar een megadancing te gaan. Nu heeft de uitgang zich meer verlegd naar de steden. Daar is het makkelijker om een taxi of het openbaar vervoer te nemen.”

Samenspel van oorzaken

Wat zijn de oorzaken van dit laagterecord? Volgens het BIVV gaat het om een samenspel van maatregelen. “De toegenomen flitscontroles en trajectcontroles spelen zeker een rol”, zegt Stef Willems. “Daardoor gaan mensen trager rijden, gebeuren er minder ongevallen en vallen er minder doden. Maar de infrastructuur is ook verbeterd en de wagens zijn veiliger geworden. Bovendien klikken jaar na jaar meer mensen hun gordel vast in de wagen. 92 procent doet dit nu.”

“Deze resultaten zijn hartverwarmend”, reageert minister Weyts. “Dit is een aanmoediging om op dezelfde weg door te gaan.”

Maar het dalende aantal doden heeft wellicht ook een minder fraaie oorzaak. “We weten het niet zeker maar we onderzoeken of de steeds langere files in ons land ook een rol spelen”, zegt Stef Willems. “Door de files zakt immers de gemiddelde snelheid, waardoor bij een ongeval de impact kleiner is, evenals de kans op een dodelijk slachtoffer .”

Dat het aantal ongevallen met een letsel dit jaar veel minder sterk daalde (- 0,5%) dan het aantal verkeersdoden (- 12%) kan een andere aanwijzing zijn dat de gunstige cijfers van de verkeersdoden misschien vooral te danken zijn aan het steeds ernstiger fileprobleem.

De vier killers

Niet alles cijfers zijn overigens zo rooskleurig. Het aantal letselongevallen met voetgangers nam toe met 1,6%, net als die met lichte vrachtwagens (+ 1,8%). Vooral het aantal letselongevallen met fietsers kende een opvallende stijging met 3,9%. In Vlaanderen bedroeg de stijging 3,5%, in Brussel zelfs 18,2%.

“Die stijging in Brussel is perfect te verklaren”, aldus Stef Willems. “Het afgelopen jaar reden er immers 50 procent meer fietsen rond in de hoofdstad. Dat kwam omdat de tunnels waren afgesloten maar ook omdat de aanslagen de mensen bang gemaakt hebben om het openbaar vervoer te nemen. Uiteraard kan je de infrastructuur voor de fietsers niet op een, twee, drie veranderen. De Brusselse minister voor Verkeer Bianca De Baets heeft alvast plannen om fietsen in de hoofdstad comfortabeler en veiliger te maken.”

Het BIVV hoopt dat de bevoegde instanties nu niet op hun lauweren zullen rusten. “We moeten blijven focussen op de vier killers in het verkeer”, zegt Stef Willems: “alcohol achter het stuur, overdreven snelheid, het niet dragen van een gordel en het gebruik van de gsm tijdens het rijden. Wat dat laatste betreft, hebben we nog maar pas een sensibiliseringsweek achter de rug en stellen we vast dat de politie vorig jaar 110.000 boetes van 110 euro heeft uitgeschreven voor het niet handsfree bellen of gebruiken van de smartphone.”