Krant krijgt geen interview met Facebook-baas Zuckerberg en bouwt Zuckerbot die antwoordt op haar vragen: hoe werkt het?

Mark Zuckerberg is op zijn zachtst gezegd mediaschuw. De 35-jarige CEO van Facebook mag dan wel beschikken over enige cool en naar arrogantie neigende zelfzekerheid, dat vertaalt zich niet meteen in de gave om vol zelfvertrouwen in het openbaar te spreken. Iets wat hij dan ook amper doet.

Maar toen was er het schandaal rond Cambridge Analytica, het Britse databedrijf dat gegevens van tientallen miljoenen Facebookgebruikers had ingezet voor de presidentscampagne van Donald Trump. Zuckerberg zag zich verplicht om uit zijn comfortzone te stappen en antwoorden te geven, voor zichzelf en voor zijn bedrijf.

Sinds het schandaal 1,5 jaar geleden aan het licht kwam, heeft Zuckerberg twee keer getuigd voor het Amerikaanse Congres en interviews gegeven aan New York Times, Washington Post, CNN, NBC, ABC, CBS, Wired, Recode en Vox. "Aan iedereen, lijkt het, behalve aan The Guardian", schrijft de krant. "En aangezien Zuckerberg niet met ons wil praten, bouwden wij dan maar een Zuckerbot die dat wél deed."

Een wát? Een bot, een computerprogramma dat zelfstandig dingen doet die mensen kunnen. Een computerspel spelen bijvoorbeeld. Of chatten. The Guardian werkte samen met Botnik Studios, een Amerikaans bedrijfje, om een "voorspellend toetsenbord" te maken. Artificiële intelligentie dus. Ze voeden het computerprogramma met Zuckerbergs interviews, toespraken, blogs en getuigenissen van de laatste drie jaar. Meer dan 200.000 woorden aan Zuckerbergiaans. Op basis daarvan zou de zogenoemde Zuckerbot kunnen antwoorden op vragen.

Journalisten van The Guardian en Observer leverden de vragen, Botnik gebruikte de Zuckerbot om de antwoorden te produceren. Wat volgt, is een op zijn zachtst gezegd bizar "interview". Met soms compleet onbegrijpelijke, soms hilarische antwoorden. Een greep uit het aanbod:

• "Hoe geeft Facebook mensen een stem, Mark?"
  "Facebook gaat om dollars adverteren voor mensen die betalen, om te kunnen betalen."
• "Denk je dat Facebook de wereld een betere plaats gemaakt heeft?"
  "Facebook is een blije versie van wie ik ben. Vrienden, we kunnen beter doen dan desinformatie bannen en in de lucht dansen."
• "Waarover sprak je met president Trump tijdens jullie geheime diner?
  "Ik ga stille woorden in je gezicht zeggen net zoals ik deed bij hem en in het Congres."
• "Hoe denk jij over je verantwoordelijkheid om de verspreiding van valse informatie op je website tegen te gaan?"
  "Ik geloof niet in Duitsland. Moet dat gefactcheckt worden?"

"Een leuk experiment", zegt VRT NWS-journalist Tom Van de Weghe. Hij specialiseerde zich in cybersecurity en artificiële intelligentie aan de universiteit van Stanford in de Verenigde Staten. "Dit laat heel goed zien welke mogelijkheden artificiële intelligentie kan bieden op creatief vlak."

Botnik Studios is een bedrijfje uit Seattle, opgericht door Jamie Brew, redacteur bij de satirische website The Onion, en Bob Mankoff, cartoonist bij The New Yorker. "Ze noemen zichzelf cyborg comedy writers", zegt Tom Van de Weghe. "Het is een groep comedyschrijvers die gebruikmaken van artificiële intelligentie. Voor Botnik gaat het puur om het creatieve aspect."

Op  YouTube kan je filmpjes bekijken tot wat hun experimenten zoal hebben geleid. Daar hoort bijvoorbeeld een hoofdstuk bij een Harry Potter-boek bij, "Harry Potter and the Portrait of What Looked Like a Large Pile of Ash".

Maar hoe doen ze dat? "Ze ontwikkelden een Predictive Writer, een voorspellend toetsenbord", zegt Van de Weghe. "Je kan het nog het best vergelijken met de automatische invulfunctie van je smartphone. Als je een bericht aan het tikken bent, zal die woorden suggereren op basis van de context of van wat je eerder ingegeven hebt."

De Predictive Writer geeft suggesties op basis van het "bronmateriaal" dat je in het systeem invoert. En dat kan zowat alles zijn, songteksten, tv-scripts, recepten... Het resultaat is dikwijls absolute nonsens, maar net dat is de fun. Op de website van Botnik kan je trouwens zelf ook experimenten en je eigen toetsenbord maken.

In het geval van de Zuckerbot werd dus een massa aan gesproken en geschreven taal van Mark Zuckerberg ingevoerd. Op basis daarvan gaf de bot antwoorden op de vragen die gesteld werden. De meest vreemde antwoorden. "Het is zo bizar en stroef, wat eigenlijk nog wel overeenkomt met het wereldvreemde imago en de stijl van Zuckerberg", zegt Van de Weghe.

The Guardian is geen groep comedyschrijvers, maar een Britse krant. Wat als kranten en nieuwswebsites gebruik beginnen te maken van voorspellende toetsenborden?

"Het "interview" van Mark Zuckerberg aan The Guardian is komisch en is duidelijk ook zo bedoeld. Ze zijn open en eerlijk over wat ze hier doen en laten ook verstaan dat je het niet ernstig hoeft op te vatten. Maar in tijden van desinformatie en fake news moet je hier wel mee oppassen", zegt Van de Weghe.

Van de Weghe verwijst naar GPT-2, een project van de onderzoeksgroep OpenAI, waar onder andere Tesla-baas Elon Musk deel van uitmaakt. "GPT-2 is ook een woordvoorspellend programma, maar veel verfijnder dan Botnik. Het komt veel echter over, het onderscheid tussen juist en onjuist is heel moeilijk te maken. Eerder dit jaar verhinderden de makers nog dat het systeem open op de markt zou worden gezet omdat ze het te gevaarlijk vonden."

"Bij een systeem zoals Botnik dat gebruikt, heb je nog altijd de factor mens. Het is een wisselwerking tussen mens en machine, wat je hem voedt, bepaalt de antwoorden, bij GPT-2 is het enkel de machine zelf. En dat is wel een risico. Het komt erop neer om open en transparant te zijn in wat je doet."