Iran laat bepalingen van nucleair akkoord helemaal los: "Hun kernprogramma kan nu snel vorderingen maken"

De bekendmaking van het nieuws komt er na een bijeenkomst van de Iraanse nationale veiligheidsraad. "Iran maakt een einde aan de laatste limieten uit de nucleaire deal, met name de beperking van het aantal centrifuges", aldus de mededeling. Daarin staat ook dat het Iraanse nucleaire programma voortaan niet meer gebonden is aan limieten inzake productie of de mate waarin uranium verrijkt wordt.

In de praktijk had Iran al veel van de bepalingen van het nucleaire akkoord overtreden. De Iraniërs laten wel weten dat ze bereid zijn om hun beslissing te herbekijken als de VS de zware economische sancties tegen hen zou laten vallen. Ze behouden ook de samenwerking met het internationaal atoomenergieagentschap IAEA. Die organisatie houdt toezicht op de Iraanse nucleaire activiteiten.

Het nucleaire akkoord tussen Iran en de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad (de VS, het Verenigd Koninkrijk, Rusland, China en Frankrijk) plus Duitsland en de Europese Unie werd in 2015 gesloten om te verhinderen dat Iran zich zou ontwikkelen tot een nucleaire mogendheid. De bepalingen laten Iran toe om uranium te verrijken voor kernreactoren (en dus kernenergie), maar niet voor wapentechnologie. Voor dat laatste is een hoge mate van verrijking nodig, minstens 20 procent en liefst boven de 90 procent. Het akkoord zette een limiet van 3,67 procent. Daar waren de Iraniërs in de voorbije maanden al lichtjes over gegaan.

Het akkoord was een van de grote verwezenlijkingen van de Amerikaanse president Obama. Zijn opvolger Donald Trump was een grote tegenstander van het akkoord en trok de VS terug uit de deal in 2018. Volgens hem hielden de Iraniërs zich niet aan de voorwaarden, ook al werd dat tegengesproken door de internationale waarnemers, en gaf het Iran nog steeds veel te veel vrijheid.

De economische sancties tegen Iran, die als gevolg van het akkoord grotendeels waren opgeschort, werden door Trump ook opnieuw ingesteld en nog strenger gemaakt. Waarna Iran de voorwaarden stelselmatig begon te overtreden, ondanks bemiddeling van de Europese partners die het akkoord nog wilden redden.

"De facto betekent dit het einde van het nucleaire akkoord uit 2015, dat al aan een zijden draadje hing", zegt Tom Sauer, professor internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen. "Het betekent dat het Iraanse nucleaire programma snel vorderingen zal kunnen maken, en dat ze relatief snel over de nodige hoeveelheid splijtbaar materiaal zullen kunnen beschikken voor de aanmaak van een of meerdere atoomwapens."

"De belangrijkste horde om een kernwapen aan te maken, is de aanmaak van voldoende verrijkt uranium of plutonium. Eens in het bezit van dat materiaal is het niet zo moeilijk om een atoomwapen te maken. Een volgende stap zou kunnen zijn dat Iran zich ook terugtrekt uit het non-proliferatieverdrag en dus geen enkele wettelijke verplichting meer heeft om geen kernwapens aan te maken."

Het non-proliferatieverdrag dateert uit 1968. De ondertekenaars, waaronder dus Iran, beloven geen nucleaire wapens te ontwikkelen. "Ook dat verdrag hangt aan een zijden draadje", aldus Sauer.

Het is nu wachten op de volgende stappen van de Iraniërs. "Het Iraanse regime moet nog altijd beslissen om wel degelijk een atoomwapen aan te maken. Het is niet omdat ze over de hoeveelheid splijtbaar materiaal beschikken dat ze ook kernwapens zullen aanmaken. Maar de ene beslissing lijkt natuurlijk de andere beslissing te versnellen."

Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier: