Tientallen miljoenen gekost, maar Belgische pantservoertuigen kunnen niet vuren

Defensie kan achttien antitankvoertuigen niet inzetten tegen andere tanks, nochtans de reden van hun aankoop. Het probleem ligt bij het 90 millimeter-kanon (DF90) waarmee deze Piranha-voertuigen zijn uitgerust. In november 2019 gebeurden de laatste tests met het afvuren van pijlmunitie, die pantserdoorborend is. Volgens interne correspondentie van de landcomponent waren de resultaten negatief: “Gezien het feit dat de problemen (...) na ongeveer 10 jaar gebruik nog steeds niet verholpen zijn, heeft COL (stafchef van de landcomponent) beslist dat er niet langer geïnvesteerd zal worden in het Vtg (voertuig) als een volwaardige Atk (antitank)-capaciteit.”

Drie van deze Piranha-voertuigen zijn net terug van een opdracht in Litouwen met een bataljon uit Leopoldsburg. Die NAVO-missie moet Russische tanks afschrikken, maar blijkbaar zonder Belgische antitankmunitie. De Piranha’s kunnen wel nog een ander type munitie afvuren, maar in tegenstelling tot de pijlmunitie is die niet pantserdoorborend. Volgens Defensie komt het probleem nu pas aan het licht omdat ze pas sinds mei 2017 beschikt over de pantserdoorborende munitie en pas sindsdien ermee kan vuren.

Aankoopprocedure

Het Direct Fire 90 millimeter-kanon van de Piranha rammelt langs alle kanten bij het vuren van pijlmunitie: schroeven komen los, bedrading desintegreert door de hitte en kleppen breken. 

Het gaat niet om slijtage, maar de problemen slepen al aan sinds de aankoop. Toenmalig minister van Defensie André Flahaut (PS) bestelde de Piranha’s in 2006 bij de Zwitserse producent Mowag ter vervanging van de Leopard-tanks. 

Binnen Defensie rezen er toen al vragen, omdat 90 millimeter geen NAVO-standaard was. Ook de Leopard-tanks hadden een kanon met een grotere diameter. Er waren meteen ook vragen bij de gunningsprocedure. De Inspectie van Financiën verwees de aankoop in 2005 twee keer naar de prullenmand, omdat enkel het Waalse bedrijf CMI dergelijke 90 mm-kanonnen kon leveren en enkel Mecar de benodigde 90 mm-munitie produceerde. Die Mecar-fabriek staat in Nijvel, de thuisbasis van toenmalig defensieminister Flahaut.

Zodra Pieter De Crem (CD&V) het roer overnam als minister van Defensie, hield hij de bestelling van 22 Piranha’s tegen, maar voor 18 andere was het te laat. Het verbreken van het contract zou anders tot te hoge schadevergoedingen hebben geleid. Dat jaar nog, in 2008, werden de eerste exemplaren geleverd. De Crem zette de achttien pantsers meteen in de verkoop, zonder succes. België betaalde 69,9 miljoen euro voor deze pantservoertuigen met 90 mm-kanon. Er is in totaal ook voor meer dan 5 miljoen euro munitie aangekocht. Het grootste deel daarvan ligt stof te vergaren in het munitiedepot van Bertrix. “De terugname van de resterende munitie maakt deel uit van een lopende onderhandeling met de firma Mecar”, klinkt het bij Defensie.

Geconfronteerd met de onthulling noemt de onafhankelijke militaire vakbond ACMP het “schrijnend dat het leger er niet in slaagt om in tien jaar tijd dit probleem op te lossen. Als verspilling van overheidsmiddelen – en dus van belastinggeld – kan dit wel tellen.”