Ouderen zijn beter opgewassen tegen eenzaamheid als ze hun leeftijd kunnen aanvaarden

Amerikaanse wetenschappers onderzochten manieren voor ouderen in woonzorgcentra om met eenzaamheid om te gaan.

‘Eenzaamheid kan concurreren met roken en met obesitas’, zegt psychiater en neurowetenschapper Dilip Jeste van de San Diego School of Medicine. ‘Je eenzaam voelen heeft een vergelijkbare impact als tabak of overgewicht op de duur van je leven.’

Het team van Jeste onderzocht ouderen in woonzorgcentra waar veel aandacht is voor groepsactiviteiten, momenten om zich te kunnen uiten en het delen van gemeenschappelijke ruimtes.

Zelfs als veel moeite wordt gedaan om ouderen uit hun isolement te halen, voelt 85 procent er zich eenzaam.

‘Eenzaamheid is een toenemend gezondheidsprobleem dus is het belangrijk om de onderliggende redenen te onderzoeken en daarbij te starten vanuit het perspectief van de oudere zelf”, zegt Jeste. ‘Waarom voelen zoveel mensen die in dit soort centra wonen, zich toch nog eenzaam?’

De studie die deze maand gepubliceerd is in het tijdschrift Aging and Mental Health, stelt dat eenzaamheid afhankelijk is van persoonlijke en omgevingsfactoren. Uit de gesprekken met ouderen tussen 65 en 92 jaar kwamen drie belangrijke vaststellingen naar boven.

Redenen voor eenzaamheid

Ten eerste blijkt het verlies van de levenspartner, broers en zussen of vrienden een belangrijke reden voor eenzaamheid. De meeste ouderen gaven daarbij aan dat nieuwe contacten leggen in het woonzorgcentrum moeilijk is en het gemis van mensen met wie ze zijn opgegroeid, niet kan vervangen.

Vervolgens waren gevoelens van eenzaamheid vaak gelinkt aan de afwezigheid van een doel in het leven. ‘Mensen hadden het bijvoorbeeld over een gevoel van opsluiting, geen verbinding hebben, zich verloren voelen, de hoop verliezen of geen controle meer hebben’, zegt Jeste.

Het team ontdekte ten slotte dat mensen die beter opgewassen zijn tegen eenzaamheid vaak over een grote portie levenswijsheid en compassie beschikken. ‘Een van de ondervraagden sprak over een techniek die ze al jaren hanteert: ‘als je je eenzaam voelt, ga dan naar buiten en doe iets voor een ander’. Dat is proactief en blijkt erg beschermend tegen gevoelens van eenzaamheid’, zegt hij.

Beschermende factoren tegen eenzaamheid

Andere beschermende factoren zijn aanvaarding van het verouderingsproces en je comfortabel voelen om alleen te zijn. ‘Een van de residenten vertelde ons dat hij vroeger bergen heeft beklommen en wil blijven bewegen, ook al zou dat kruipen zijn. Hij vertelde ons verder dat hij realistisch is over ouder worden en het leven aanvaardt als een proces van transitie’, zegt Jeste.

Volgens cijfers van de Verenigde Naties waren er in 2017 wereldwijd twee keer meer 60-plussers (962 miljoen mensen) dan in 1980 (382 miljoen). Volgens schattingen zal het aantal mensen van 60 jaar of meer nog eens verdubbelen tegen 2050. Er zullen dan bijna 2,1 miljard ouderen zijn. Hun aantal zal dan hoger liggen dan het aantal jongeren tussen 10 en 24 jaar (2 miljard).

In 2050 zal ook de leeftijdsgroep van 80-plussers gegroeid zijn van 137 miljoen in 2017 tot 425 miljoen in 2050.

‘Deze cijfers illustreren de hoogdringendheid om meer werk te maken van het welzijn van onze ouders en grootouders’, zegt Jeste. ‘Op basis van de resultaten van studies zoals de onze kunnen we effectieve interventies ontwikkelen.’