‘Ze hebben er alles aan gedaan om ons tegen te houden, maar dat is niet gelukt’: Britten vieren de brexit

Big Ben zwijgt, maar Tracey Smart juicht des te harder wanneer het Verenigd Koninkrijk vrijdagavond om elf uur officieel de Europese Unie verlaat. ‘Happy Brexit!!!,’ jubelt de bloemiste uit Watford. ‘Ze hebben er alles aan gedaan om ons tegen te houden, maar dat is niet gelukt. Op waardige wijze hebben we gestreden. Nu hebben we ons land terug.’ Dan wordt haar monoloog onderbroken als de duizenden aanwezigen bij het feestje van Nigel Farage het God Save the Queen aanheffen, gevolgd door een geïmproviseerde dronkemansuitvoering van Rule Brittannia. Brexit is een feit.

Een half uur eerder had Boris Johnson, staande voor de beroemde zwarte deur van 10 Downing Street, de natie op televisie toegesproken via een eerder opgenomen videoboodschap. ‘In potentie is dit een moment van echte nationale vernieuwing en verandering,’ sprak de premier. Hij zei te begrijpen dat het verlaten van de Europese Unie voor veel mensen een gevoel van onzekerheid met zich meebrengt en een gevoel van verlies. ‘Voor anderen is dit een geweldig moment van hoop, een moment waarvan ze dachten dat het nooit komen zou.’ Het is zijn voornaamste doel, laat hij weten, om de natie bijeen te brengen.

Dat was ook de reden dat hij op deze historische dag niet triomfantelijk wilde overkomen. Van die terughoudendheid heeft Nigel Farage, de man die Brexit had veroorzaakt, geen last. Voor de zwaarbewaakte poorten van the Houses of Parliament, waar EU-gezinde Kamerleden drie jaar lang alles hebben gedaan om de referendumuitslag ongedaan te maken, viert hij zijn eigen feestje. De politie is sterk vertegenwoordigd, compleet met paarden en mobiele eenheid achter de hand, maar de sfeer is zo gemoedelijk dat agenten werkeloos kunnen toekijken.

‘Nu wil ik ook Frexit’

Qua vlaggenvertoon lijkt het op The Last Night of the Proms, de afsluitende avond van het zomerse muziekfestival in de Royal Albert Hall. Er zijn op deze milde winteravond niet alleen Britse, Engelse en paarse UKIP-vlaggen te zien, maar ook Welshe, Noorse, Poolse, Amerikaanse en zelfs een Franse met het rode France Libre-kruis van Lorraine. ‘Ik wil Frexit,’ zegt Alain, een Fransman die in Londen woont, ‘sinds de Franse regering en Brussel ons referendum van 2005 over de grondwet hebben genegeerd. Dat verraad ben ik nooit vergeten.’

Een Ierse, maar verbritste, vriend naast hem, Michael, knikt. ‘Bij ons in Ierland houden ze gewoon nog een referendum als de uitslag niet bevalt,’ zegt de accountant, leunend op een Union Jack-paraplu. ‘Ik vind het knap dat de Britten ondanks enorme tegenstand van de gevestigde orde toch hebben doorgezet.‘ Er zijn opvallend veel buitenlanders present, van Argentijnse politicologiestudenten tot Chinese toeristen met mondkapjes. Ook aanwezig is de 71-jarige Pool Jerzy Chudzicki, wiens vader in The Battle of Britain vocht. ‘Ik hoop dat mijn vaderland volgt.’

Op het podium houden bekende Brexiteers toespraken, onder wie de ondernemer John Mills en de radiopresentatrice Julie Hartley-Brewer. De Brexit-komiek Dominic Frisby zorgt voor licht vermaak, onder meer met een liedje waarin alle bekende tegenstanders van Brexit worden genoemd, en waarvan het refrein Fudge You is. ‘Vanaf deze plaats mag ik geen onbeschofte termen gebruiken,’ zegt hij, ‘maar jullie mogen zingen wat jullie willen. ‘Fuck you,’ klinkt het dan ook uit duizenden kelen, met name als de namen Tony Blair en John Bercow vallen.

Geen remainer te bekennen

Remainers zijn in geen velden, wegen of pleinen te bekennen, zelfs niet Steve Bray die op deze plek drie, vier jaar lang met een luidspreker Stop Brexit heeft staan roepen. Toby Brennan, een pluimveehouder uit Biddinden die een Union Jack haarband en een Union Jack jas draagt, was een remainer, maar zegt zich een jaar na het referendum te hebben bedacht. ‘Ik maakte me aanvankelijk zorgen om de handel, maar uiteindelijk woog voor mij toch sterker dat een deel van onze regels wordt gemaakt door mensen die we helemaal niet kennen, in een ander land.’

Hij wordt afgeleid als Ann Widdecombe het woord neemt, de voormalige Conservatief die sinds haar verkiezing als europarlementarier beruchtheid verwierf door populistische tirades in het Europese parlement waarbij ze de Britten onder meer vergeleek met slaven die op het punt staan te worden bevrijd. ‘Ik mag Ann wel, omdat ze zegt waarop het staat’ zegt Brennan over deze Rooms-katholieke politicus, ‘mijn broer heeft haar tijdens rijlessen een keer bijna omver gereden. Hij is een remainer, maar het was per ongeluk, zei hij.’

De ambiance is heel anders dan bij de anti-Brexit optochten. Het is rumoeriger, er wordt meer bier gedronken en er zijn minder speelse, geestige teksten op de kartonnen borden. De organisatie is minder gelikt. Winston Churchill krijgt op zijn sokkel gezelschap van enkele jongemannen in ontblote bovenlijven. Wanneer Farage in beeld komt wordt hij als een scorende voetbalspits toegezongen. ‘We love you Nigel we do, we love you Nigel we do, o Nigel we love you.’ De oer-Brexiteer geniet en spreekt zijn bewondering uit over Boris Johnson. ‘Maar hij moet zijn beloften nakomen.’

Kosten Brussel

Gejuich klinkt er wanneer Peter Bone het woord neemt, een rabiate Conservatief. ‘We hebben al die jaren 211 biljoen pond aan Brussel overgemaakt, en wat hebben we ervoor terug gekregen?’ De kosten van het lidmaatschap is ook de voornaamste reden dat James Henderson voor Brexit is. ‘Ik heb in Brussel gewoond,’ zegt de bejaarde Schot, ‘en ik heb de luxe daar gezien. De bureaucraten hebben daar een goed leven op onze kosten.’ Over de gevolgen van Brexit maakt hij zich geen zorgen. ‘Het zal allemaal prima gaan, zodra gezond verstand boven komt drijven.’

Tussen de toespraken door klinken er toepasselijke hits, zoals We are the champions (‘No time for losers’) en Wake Me Up Before You GoGo. Opvallend was dat de hymne Jerusalem niet klonk en ook Land of Hope and Glory niet werd gespeeld. Na het volkslied begint de exodus richting de omliggende pubs. Een jongeman met dreadlocks draait zijn eerste post-Brexit jointje, terwijl de donkere lucht even verlicht wordt door een verdwaalde vuurpijl. ‘Borissssss’ schreeuwen uitgelaten feestvierders wanneer ze de gietijzeren hekken van Downing Street passeren.

Voor de ingang van metrostation Westminster ligt een dakloze man te slapen onder een Britse vlag.