Jeugdrechters getuigen over "drama's" door coronacrisis: "Schrijnende situaties"

“We hebben de voorbije week schrijnende situaties meegemaakt”, klinkt het bij Mieke Dossche. Dossche is al 18 jaar jeugdrechter en spreekt namens alle jeugdrechters in Vlaanderen. “Ik weet eigenlijk niet waar beginnen. Maar neem nu het dossier van Liesje en Bart. Twee kleuters van 4 en 6 jaar. Ik heb ze anderhalve maand geleden in een instelling moeten plaatsen, omdat hun opvoedingssituatie thuis bijzonder slecht was. Ze hadden nog nooit de binnenkant van een school gezien en hadden een zware ontwikkelingsachterstand. Ze zien hun ouders natuurlijk ontzettend graag, maar door de coronacrisis is er geen bezoek meer mogelijk en kunnen die kleuters hun ouders een aantal weken niet meer zien. Leg dat eens uit.”

Dossche en haar collega-jeugdrechters stonden de voorbije week vaak voor verschrikkelijke keuzes. Omdat er steeds meer personeel uitvalt in de jeugdinstellingen, worden de plaatsen er schaarser. Daarom kunnen de jeugdrechters vaak niet anders dan kinderen terug naar huis te sturen, ook al is de opvoedingssituatie er bijzonder slecht. Een voorbeeld? Twee zwakbegaafde ouders die kampen met zware alcohol- en drugsverslavingen en met hun zes kinderen in een klein appartement wonen. "Wij vrezen dat er de komende weken veel extra problemen en crisissen zullen ontstaan en verwachten een sterke stijging van intrafamiliaal geweld."

Sommige jeugdrechters hebben de voorbije week zelfs enkele jongeren moeten laten opnemen in een politiecel, omdat er geen plaats was in een jeugdinstelling en de thuissituatie te onveilig was. "Dit zijn drama's", klinkt het. Ook veel begeleidingstrajecten van kwetsbare gezinnen staan nu op pauze of moeten telefonisch gebeuren. "Maar we zien dat sommige mensen die heel zwak zijn of het niet meer aankunnen, soms niet eens een telefoon kunnen aannemen."

Bij politie en parket valt een gelijkaardige bezorgdheid te horen: "We staan soms echt met onze rug tegen de muur." De voorbije week moest de politie ook optreden tegen jongeren die samentroepen op straat en rondtrekken om op mensen te spuwen. "Die politiemensen moeten soms echt in zeer onveilige situaties werken", aldus Dossche. 

Hoe zullen die kwetsbare jongeren uit deze crisis komen? "Ik hoop sterker, maar ik vrees ervoor. Daarom wil ik een warme oproep doen naar alle begeleiders, opvoeders en sociaal assistenten te velde: probeer die jongeren zo veel mogelijk te begrijpen, laat hen gerust boos zijn op de jeugdrechters, maar verlies de moed niet." Dossche wil ook benadrukken dat alle mensen in de bijzondere jeugdzorg nu bergen verzetten. "Als onze jongeren sterker uit deze crisis komen, dan is het dankzij hen."

"We zullen hier en daar onvermijdelijk gevallen hebben waarin we jongeren - en ouderen - verliezen die we anders niet zouden hebben verloren", geeft minister van Justitie Koen Geens (CD&V) toe in "De ochtend" op Radio 1. "Zo'n crisis zorgt vaak voor collateral damage."

Volgens Geens "is het aan ieder persoonlijk in de advocatuur, magistratuur en jeugdinstellingen om daarvoor oplossingen aan te brengen." Volgens hem kunnen zij ook elke dag terecht op het ministerie van Justitie om daarbij te helpen.

"In de volmachtenbesluiten van de federale regering zullen wij zoveel mogelijk de continuïteit van het rechterlijke systeem proberen te waarborgen: vervaltermijnen onderbreken zodat er geen proceduremiddelen verloren gaan, zoveel mogelijk schriftelijke en elektronische procedures toelaten, ... Maar waar de afstand, zoals in dit geval, een probleem stelt, breekt nood wet en moeten magistraten zelf de creativiteit opbrengen om de situatie op te lossen."

Herbeluister hier het gesprek met jeugdrechter Mieke Dossche in "De ochtend" op Radio 1:

Bekijk hieronder een bijhorende reportage uit "Het Journaal":

Bekijk het gesprek met Mieke Dossche uit "De afspraak" hier: