Direct naar artikelinhoud
CoronavirusNepnieuws

Voor Rusland is Covid-19 een crisis om uit te buiten: ‘Het is afkomstig uit een Amerikaans lab’

President Vladimir Poetin.Beeld Photo News

Terwijl president Vladimir Poetin medische hulp stuurt naar Italië, verspreiden Russische media verzinsels over het coronavirus. Of hoe Rusland ook deze crisis probeert uit te buiten.

Het Nederlands heeft er sinds kort een woord bij: een infodemie. Een ‘ziekelijke’ hoeveelheid informatie over een bepaald onderwerp die vaak misleidend of helemaal fout is. Het woord heeft Engelse roots en is voor het eerst gebruikt door de wereldgezondheidsorganisatie WHO. 

De VN-organisatie waarschuwt sinds midden februari voor een infodemie rond het coronavirus. Het gaat dan om huis-tuin-en-keukenwetenschap, zoals de tip om preventief alcohol te drinken tegen het besmettelijke virus. Om financiële oplichterij, zoals reclame voor tandpasta die Covid-19 op een afstand houdt. En om staatsgestuurde onzin, fake news dat bewust wordt gedeeld om de digitale verwarring rond het coronavirus nog te vergroten.

Een greep uit het aanbod van Russische media de afgelopen weken: het coronavirus is een biologisch wapen van de VS; het coronavirus wordt verspreid door migranten die door Europa trekken; de EU doet niets om lidstaten te helpen in deze crisis; de Europese Unie en de NAVO staan op instorten; enzovoort.

Onderzoekers van de East Stratcom Task Force, een Europese organisatie die zich bezighoudt met Russische desinformatie, hebben sinds januari 110 gevallen gedocumenteerd van nepnieuws dat verspreid is via pro-Kremlin-kanalen zoals het persagentschap Sputnik en RT (Russia Today). Officieel staan deze media los van president Poetin, maar in de praktijk opereren ze onder zijn bevel. Ze worden gebruikt om de propaganda van het Kremlin uit te dragen.

Europese onderzoekers hebben sinds januari 110 gevallen gedocumenteerd van Russisch nepnieuws, onder meer via RT.Beeld AFP

“De boodschappen die verspreid worden zijn typisch voor de strategie van het Kremlin”, laat de East Stratcom Task Force weten in een nieuw rapport. “Er wordt nepnieuws gebruikt om verdeeldheid te vergroten, angst en chaos te veroorzaken en crisissituaties te verergeren.” Rusland heeft deze strategie eerder al – met wisselend succes – toegepast tijdens de oorlog in Oost-Oekraïne, na de ramp met vlucht MH17 en bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Complottheorieën

“Aan het eigen volk wordt verteld dat het coronavirus een vorm van buitenlandse agressie is”, stelt de East Stratcom Task Force. “Bijvoorbeeld door te beweren dat het virus afkomstig is uit een Amerikaans lab.” De Russen wordt ook voorgehouden dat het coronavirus de ‘zwakke’ democratische landen hard treft, terwijl het eigen moederland kordaat wordt beschermd. Nochtans grijpt het virus ook in Rusland steeds meer om zich heen.

De kijkers en lezers in het Westen krijgen vooral complottheorieën voorgeschoteld over een ‘internationale elite’ die het coronavirus loslaat op de gewone burgers om zichzelf te kunnen verrijken. Entiteiten zoals de EU, VS en NAVO worden gedomineerd door deze elite.

Het vrijmaken van medische hulp voor Italië past in het Russische schema. Poetin stuurt medisch personeel en materiaal naar het noorden van Italië, waar het coronavirus zwaar om zich heen grijpt. Doet hij dit uit solidariteit? Of is dit een pr-oefening om het erg kwetsbare Italië wat meer aan zijn kant van de geopolitieke orde te krijgen? Net zoals bij de Chinese ‘mondkapjesdiplomatie’ is het wantrouwen tegenover deze gift groot. 

België waakzaam

In de Verenigde Staten ruikt men onraad. “Ze zitten achter een horde nepaccounts die foute informatie over het coronavirus verspreiden via sociale media”, zei Lea Gabrielle van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor het Congres. Tegelijk: niet zo lang geleden, eind februari, noemde president Donald Trump het coronavirus nog een hoax.

In België is de militaire inlichtingendienst ADIV extra waakzaam voor Russisch nepnieuws rond het coronavirus. België is zowel de thuis van de EU als van de NAVO. “Voorlopig hebben we niets speciaals opgemerkt”, zegt generaal Claude Van de Voorde, het hoofd van ADIV. Als dit zou veranderen, dan zal de Nationale Veiligheidsraad hierover ingelicht worden.

Rusland zelf doet de aantijgingen af als ongefundeerde kletspraat. De woordvoerders van het Kremlin noemen dit een gevolg van de “anti-Russische obsessie” van het Westen.