In de periode van 1 januari tot en met 29 maart gebeurden er in België 7,9 procent en in Vlaanderen zelfs 10 procent minder vastgoedtransacties dan in dezelfde periode vorig jaar. Reden voor de daling lijken vooral de beperkende maatregelen van de nationale veiligheidsraad te zijn.

Van 1 januari tot en met 17 maart daalde het aantal transacties slechts licht met 0,4 procent in België en 3,3 procent in Vlaanderen. Op zaterdag 14 maart gingen de eerste beperkende maatregelen wegens het coronavirus in, en de nationale veiligheidsraad besliste om de maatregelen vanaf 18 maart te verstrengen tot een quasi-lockdown. Dat had als gevolg dat het aantal vastgoedtransacties in de week van 16 maart met liefst 27,1 procent daalde in vergelijking met dezelfde periode in 2019. De week erop, die van 23 maart, namen de transacties nog verder af, met 39,3 procent.

Te verwachten

Dat het aantal vastgoedtransacties in Vlaanderen zou dalen tijdens het eerste kwartaal van 2020 was te verwachten. “In de laatste maanden van 2019 was er in Vlaanderen een hevige, maar tijdelijke vastgoedpiek omwille van de aangekondigde afschaffing van de woonbonus”, zegt notaris Bart van Opstal. “De daling met 3,3 procent leek eerder een logische correctie van de markt.”

Maar wat er de laatste weken als gevolg van de coronacrisis gebeurt, is volgens van Opstal “van een heel ander kaliber”. “In vergelijking met het eerste trimester van 2019 daalde het aantal transacties in Vlaanderen met 10 procent, in vergelijking met het vierde trimester 2019 bedroeg de daling 21,2 procent”, zegt hij. “Het is uiteraard logisch dat mensen nu nauwelijks bezig zijn met het kopen van een woning. Ze hebben andere zorgen.”

Vooral in Antwerpen en Oost-Vlaanderen

Het aantal vastgoedtransacties nam tijdens het eerste kwartaal van 2020 af in alle Vlaamse provincies. De dalingen waren het grootst in Antwerpen (-14,5 procent in vergelijking met het eerste kwartaal van 2019) en Oost-Vlaanderen (-13 procent). West-Vlaanderen (-4,9 procent) hield het beste stand, dankzij de vastgoedmarkt in de kustgemeenten.

Welk effect de coronacrisis op langere termijn zal hebben op de vastgoedmarkt, is moeilijk in te schatten. “Bij de financiële crisis hebben we gemerkt dat het aantal transacties gedurende één trimester fors daalde. Daarna herstelde de markt in België zich, in tegenstelling tot in andere landen, heel snel. De mogelijkheid bestaat dat de vastgoedmarkt zich ook nu even veerkrachtig toont”, aldus van Opstal. “Het is evenwel ook niet uit te sluiten dat de gevolgen van de coronacrisis groter zullen zijn, qua vastgoedactiviteit, maar mogelijk ook qua prijzen.”

Afschaffing woonbonus doet prijzen nog niet dalen

Intussen lijkt ook de afschaffing van de woonbonus de woningprijzen voorlopig niet te doen dalen. Tijdens het eerste kwartaal steeg de gemiddelde prijs van zowel huizen als appartementen in Vlaanderen zelfs.

Met de woonbonus kunnen mensen die een hypothecaire lening hebben afgesloten voor hun eerste woning, gedurende de looptijd van de lening genieten van een belastingvermindering. De Vlaamse regering besliste echter om het fiscale voordeel vanaf dit jaar af te schaffen voor nieuwe kredieten. Volgens de regering ging het niet om een simpele besparingsmaatregel, maar was het doel om de vastgoedprijzen te doen zakken. Daarnaast verlaagde ze in ruil de registratierechten op de aankoop van een woning van 7 naar 6 procent.

Rush

De aankondiging leidde eind vorig jaar tot een rush op vastgoed. Daardoor daalde het aantal vastgoedtransacties begin dit jaar. Tussen 1 januari en 29 maart ging het om een daling met 10 procent in Vlaanderen, al spelen daar voor een groot deel ook de coronamaatregelen. In de periode van 1 januari tot 17 maart ging het om een daling van 3,3 procent. “Die daling met 3,3 procent leek eerder een logische correctie van de markt”, zegt notaris Bart van Opstal.

Maar de prijzen volgen die dalende trend voorlopig niet. Tijdens de eerste drie maanden bedroeg de gemiddelde prijs van een huis in Vlaanderen 291.358 euro. Dat is 1,4 procent meer dan het jaargemiddelde van 2019. In de periode 2015-2020 steeg de gemiddelde prijs van een woonhuis zo al met 13,2 procent. Appartementen wisselden tijdens het eerste kwartaal dan weer voor gemiddeld 245.355 euro van eigenaar, 5,5 procent meer dan het gemiddelde van vorig jaar. “Het ging om de grootste prijsstijging van de laatste tien jaar”, luidt het.

Vooral prijsstijging in Antwerpen

Wat appartementen betreft, deed de stijging zich voor in alle provincies. De grootste prijsstijging werd opgetekend in Antwerpen: +7,4 procent tot een gemiddelde prijs van 231.224 euro. Oost-Vlaanderen kende dan weer de kleinste groei: +1,2 procent tot 237.835 euro.

Bij de huizen zijn er wel verschillen. In Antwerpen (tot 315.237 euro, +3,6 procent), Limburg (247.007 euro, +2,3 procent) en Vlaams-Brabant (334.893 euro, +1 procent) stegen de prijzen, in Oost- en West-Vlaanderen daalden de gemiddelde prijzen dan weer zeer licht met 0,3 procent en 0,6 procent.