Virusjagers vonden in 2013 mogelijk voorloper van nieuw coronavirus in Chinese grot

“Het nieuwe coronavirus kwam overeen met een staal dat in 2013 afgenomen was van een hoefijzerneusvleermuis in een grot in de Chinese provincie Yunnan”, vertelt zoöloog Peter Daszak, de directeur van EcoHealth Alliance. “Het was voor 96,2 procent identiek.”

Dat betekent dat het virus een voorloper was van het nieuwe coronavirus. Of toch een erg verwant virus. “Het is erg waarschijnlijk dat een ander dier dienst heeft gedaan als tussengastheer en het virus zo op de mens heeft overgebracht”, aldus Daszak. “Dat zou het verschil van 3,8 procent in het genoom kunnen verklaren.”


Daszak weet waarover hij praat. De wetenschappers van EcoHealth Alliance jagen op virussen. Uitgerust met beschermende pakken dringen ze grotten binnen waar vleermuizen verblijven en nemen ze stalen. Rechtstreeks contact met de uitwerpselen van de dieren wordt koste wat het kost vermeden. Omdat het hen bloot zou kunnen stellen aan enkele van de gevaarlijkste nog onbekende ziekteverwekkers ter wereld. Hun focus: nieuwe coronavirussen.

Het DNA uit de stalen wordt vervolgens vergeleken met een openbare database waar alle bekende dierlijke virussen in verzameld worden: GenBank. Zo wordt afgetoetst of het om nieuwe virussen gaat. Wetenschappers gebruiken de data ook om te voorspellen welke virussen het grootste gevaar vormen voor de mens en om nieuwe pandemieën te voorkomen.

“We hebben al meer dan 15.000 stalen van vleermuizen verzameld”, aldus Daszak. “Dat heeft geleid tot de identificatie van ongeveer 500 nieuwe coronavirussen.” Daarbij dus ook de mogelijke voorganger van het nieuwe coronavirus dat Covid-19 veroorzaakt en de wereld lamlegt.

Daszak schat dat vleermuizen tot 15.000 coronavirussen onder de leden hebben en daarvan zijn er vandaag maar enkele honderden bekend. EcoHealth Alliance focust zijn onderzoek op China, maar andere virusjagers zijn op andere plaatsen actief, zoals Myanmar en Kenia.

Het gaat telkens om gebieden waar heel wat biodiversiteit is, waar een groeiend aantal mensen de natuurlijke habitat van wilde dieren binnendringt en waar grote hoeveelheden vee zijn. Dat maakt het tot ideale plaatsen waar virussen kunnen overspringen van de ene soort op de andere.

Zeker in China is dat volgens Daszak het geval. De mensen daar hebben regelmatig contact met wilde dieren: ze jagen erop, verkopen de dieren op markten en eten ervan.

Volgens hem is het geen toeval dat de nieuwe virussen doorgaans van vleermuizen komen, denk maar aan Ebola, SARS en Marburg. “Omdat vleermuizen vliegende zoogdieren zijn, wordt hun lichaam blootgesteld aan heel wat stress. Dat lokt normaal gezien een reactie uit van hun immuunsysteem, maar ze kunnen dat onderdrukken. Dat maakt dat de dieren vatbaarder zijn voor virussen en veel grotere concentraties aan virussen in zich dragen.”

Weten waar een virus vandaan komt en hoe het de overstap maakte naar mensen, is een cruciaal stukje informatie voor het bestrijden ervan. Het kan ook helpen om nieuwe uitbraken te voorkomen. De bloedstalen van vleermuizen bevatten immers antilichamen, die het virus bestrijden. Die kunnen worden gebruikt als basis om een vaccin of medicijn te maken.

Lees ook: Amerikaanse diplomaten waarschuwden twee jaar geleden voor riskant onderzoek op vleermuizen in lab in Wuhan

Bekijk ook:

Coronamaatregel: honderden vleermuizen gedood