Versoepeling coronamaatregelen is kantelpunt volgens gedragsexperts: "Het wordt moeilijker om vol te houden"

Vanaf morgen versoepelen voor het eerst een aantal maatregelen die genomen zijn om de coronacrisis te bedwingen. De vrees bij sommigen is dan ook groot dat we vanaf nu te veel de teugels zullen vieren. "Tot nog toe hebben we het heel goed gedaan", zegt Van den Bergh. Hij verklaart dat door een combinatie van angst, smetvrees en samenhang.

Een virus is een onzichtbare vijand. "Dat heeft gecombineerd met de dramatische beelden uit de Italiaanse ziekenhuizen ons veel angst gegeven", legt hij uit. "We zijn allemaal geneigd tot smetvrees. Dat bewijzen vroegere experimenten. En ten derde zijn we allemaal samen de boot ingegaan. We gingen dat een tijdje volhouden, maar daarna ging het opklaren."

Die opklaring lijkt nu voor veel mensen in zicht. Tegelijk waarschuwen veel virologen ervoor dat veel van de regels nog altijd moeten gevolgd worden. Van den Bergh waarschuwt dat we op een kantelpunt staan. "We hebben de regels tot nu goed gevolgd, maar de toestand verandert drastisch", zegt hij. "We zien geen dramatische beelden meer en we horen optimistische geluiden. Dat laat een gevoel achter dat we er bijna zijn."

Ten tweede moeten we met z’n allen al lange tijd heel veel missen. Vooral voor sociale contacten zit er nog niet veel beterschap aan te komen. "We zitten voor die zaken al een tijdje op onze honger", zegt de professor. "Dat is zoals je adem inhouden. Je kunt dat een tijdje volhouden, maar daarna moet je toch ademen."

Het zal voor veel mensen moeilijker worden om niet te hervallen in oude gewoonten, want de vorige regels waren veel eenduidiger. "Het wordt dus moeilijker om het vol te houden", zegt hij. De professor hekelt dat er bij de expertengroep geen gedragsexpert zit. "Waarschijnlijk denken ze dat ze zelf voldoende mensenkennis hebben, maar het is veel complexer dan dat."

"We zijn aan het grootste gedragsexperiment van deze eeuw bezig", gaat hij verder. "De virologen zeggen voortdurend: "Het hangt echt van ons gedrag af.". En toch blijven ze vooral varen op hun intuïtie over gedrag. Maar we zijn ons per definitie alleen maar bewust van de factoren waarvan we ons bewust kunnen zijn. Van de rest zijn we ons niet bewust en dat geeft ons het gevoel dat we weten hoe ons gedrag in elkaar zit."

Volgens Van den Bergh wordt het gedrag van iedereen bepaald door een soort kosten-batenanalyse die we in ons hoofd maken. "Dan beginnen we te onderhandelen met onszelf, zodat we uiteindelijk toch de dingen kunnen doen die we willen doen." De professor pleit er daarom voor om de regels misschien iets minder strikt te controleren en mensen meer te betrekken als er nieuwe regels komen. "Hoe langer iets wordt opgelegd, hoe moeilijker het wordt om vol te houden."

Bekijk hieronder het hele gesprek in "De zevende dag":