Veel optimisme over straks toch een ‘grote coalitie’ vinden tussen PS en N-VA is er niet. Maanden van mislukte pogingen laten veel wonden, en vooral een bijzonder magere inschatting van de slaagkansen, bij de tenoren. Maar dat wil niet zeggen dat men het straks toch niet nog eens probeert.

In het nieuws: De Nationale Veiligheidsraad komt bijeen, op een moment dat het Brussels Airlines-dossier alle aandacht naar zich zuigt.

De details: Verwacht geen schokkende beslissingen vandaag.

• De betrokkenen, met name de premier Sophie Wilmès (MR), lijken hun methodologie voor de Veiligheidsraad te hebben gevonden: om 9 uur ’s ochtends beginnen, én de agenda vooral niet te vol laden. De premier wil geen chaos in de communicatie, en dat gaat ten koste van de snelheid van de exit.
• Dat laatste gebeurt ook omdat de GEES, de groep experten die de exit moet begeleiden, niet bepaald helpen vaart te maak. Zo waren de deelstaten vorige week al klaar met een heel sportplan, waarbij iedereen, in de eerste plaats kinderen onder de 12 jaar, opnieuw kan gaan sporten in openlucht. Maar dat plan raakte niet behandeld vorige week.
• Deze keer moet dat plan erdoor komen, maar de gemeenschappen zijn nu ook al klaar met een exitplan voor de cultuursector. Ook dat loopt nu dus vertraging op: alsof cultuur, na sport voor jongeren, blijkbaar niet prioritair is om eens flink op door te werken. Zo moeilijk kan het overigens niet zijn om musea te heropenen: iedereen met gezond verstand kan daar social distancing invoeren, als het bij het shoppen ook kan. Afwachten dus of alle musea zullen kunnen opengaan.
• Nog dossiers die maar niet geregeld raken: de horeca en het toerisme, die in grote onduidelijkheid blijven leven. Overal in Europa gaan overigens terrassen, cafés en restaurants open: in Spanje, Nederland en Duitsland is dat al het geval, in de meeste andere landen is er hoe dan ook al veel langer een tijdsschema. Niet bij ons.
• Het dossier van de tweedeverblijvers, die niet terug mogen naar hun eigendom tot zeker 8 juni, ligt ook nadrukkelijk onder de aandacht. Het onvermijdelijke is immers gebeurd: een eigenaar heeft minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) een dagvaarding gestuurd, zo bericht De Tijd.
• Advocaat Stijn Verbist eist dat het verbod om af te reizen naar je tweede woonst ongrondwettelijk wordt verklaard. In het ministerieel besluit, dat geldt als wettelijke basis, praat men over ’thuis’ blijven. Maar die ’thuis’ wordt niet gedefinieerd. Redelijk problematisch dus: met welk juridisch argument houdt men al die eigenaars dan tegen?
• Los van dat juridisch knoeiwerk is er de medische logica in het dossier die ver te zoeken blijft: virologisch is er geen enkele redenering vol te houden dat mensen niet perfect in hun appartement aan de kust of de Ardennen in een ‘bubbel’ kunnen blijven.
• Wat er wel beslist zal worden: de kappers gaan open, net als schoonheidssalons. Markten kunnen opnieuw doorgaan. Overigens hoopten beide groepen ondernemers ook al vorige week op groen licht.

De essentie: Hét politieke dossier van het moment is Brussels Airlines. Dat wordt niet in Brussel beslist, maar in Berlijn.

• Op vrijdag staat een langverwachte ontmoeting op de agenda tussen de Belgische regering, met de premier en vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) enerzijds en de CEO van Lufthansa Carsten Spohr anderzijds. Zelfs al het vastleggen van die meeting leidde tot gesteggel: de sfeer is bijzonder onderkoeld tussen de leiding van de Duitse gigant en de Belgische beleidsmakers.
• Brussels Airlines gooide de steen in de kikkerpoel, door gisteren met een ontslag van 1.000 werknemers én een forse inkrimping van de vloot en bestemmingen te komen. Niets verrassend: wereldwijd is de luchtvaartsector een van de zwaarst getroffen takken van de economie, met al een hele reeks saneringen die de ‘Belgische’ carrier voorafgingen.
• Het leek een signaal van Lufthansa, 100 procent eigenaar van Brussels Airlines, dat het ‘menens’ is: een methode om de Belgische staat alvast fors onder druk te zetten. De Duitsers willen noodkredieten van de Belgische staat, want tegen eind mei is de cash op. Maar veel voorwaarden willen ze daar niet aan verbinden.
• Het spel wordt hoe dan ook niet vrijdag in Brussel gespeeld, maar in Berlijn. De Belgische regering volgt, samen met de Oostenrijkse regering, die met Austrian Airlines een soortgelijke redding moet doen, het tempo en ritme van de regering van Angela Merkel.
• Twee scenario’s circuleren volgens Bloomberg voor een reddingskrediet van liefst 8 miljard euro:
  • Ofwel koopt de Duitse staat converteerbare obligaties, die later dus een aandeel in Lufthansa zouden opleveren van minder dan 25 procent. De christendemocraten van Merkel, en zeker het management zelf, willen dat: geen al te grote staatsinmenging.
  • Ofwel gaat men voor een aandeel van 25 procent plus één, aan een prijs van 2,56 euro, een fikse korting om een strategisch stuk van Lufthansa in handen te krijgen. Dat scenario is van de minister van Financiën en Economie Olaf Scholz, een sociaaldemocraat, die de staat wel een grotere vinger in de pap wil geven.
• Eens de beslissing daar in Berlijn valt, weten Brussel en Wenen waar ze aan toe zijn. Maar in wezen zit België nu, net als Oostenrijk, op die laatste lijn: liever wat meer, dan wat minder hefbomen. Dat pakket van 25 procent plus één, geeft dat alvast.

De Belgische context: Het dossier is hier ondertussen wel een politiek mijnenveld.

• Om te beginnen is Lufthansa niet bepaald te vertrouwen. Ze kochten in 2008 45 procent van Brussels Airlines voor 65 miljoen euro. In die deal zat ook de clausule dat bij een ‘noodscenario’ ze de rest van de aandelen voor een habbekrats van 2,6 miljoen konden kopen. Vervolgens hielden ze artificieel lang een lening van 100 miljoen van Lufthansa in Brussels Airlines aan, om toch maar dat scenario te kunnen uitvoeren.
• Toen in 2017 de ‘aankoop’ voor die 2,6 miljoen doorging, wilden de Duitsers geen enkele garantie over jobzekerheid of verankering in Brussel geven.
• Dat is niemand in de Belgische regering vergeten. Maar tegelijk is er terughoudendheid: de staat moet zich niet te veel wagen aan de luchtvaart, als aandeelhouder, is het gevoel bij de Vlaamse liberalen. Eerst was bevoegd minister De Croo niet happig op gelijk welk pakket aandelen, maar nu zit hij op de lijn van z’n Duitse collega’s, die 25 procent plus één aandeel willen.
• Een voorstel voor een kredietlijn van 390 miljoen euro via de FPIM, de federale investeringsmaatschappij, in ruil voor een aandeel van 25 procent plus één werd door Lufthansa gisteren wat hooghartig van de hand gewezen.
• Er is intern grote druk van de MR, met hyperactieve voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR), die zich helemaal op het dossier heeft gesmeten. Hij zette publiek de aanval in op Lufthansa, die het Belgische voorstel publiek had afgewezen: ‘Unilateraal, brutaal en slecht getimed’. Maar de MR wil koste wat kost Brussels Airlines gaan redden, wat de onderhandelingspositie van de premier niet bepaald eenvoudiger maakt.
• ‘Bouchez? Die zou, als het aan hem ligt, morgen héél de boel overnemen. En wie weet, nog synergieën zoeken met z’n voetbalclub? Luchtvaartondernemer spelen, dat is niet de taak van de overheid. Of we eindigen met een Air Bouchez’, zo observeert een bron in de federale regering.
• Want opvallend: ook maandag al liet CD&V, die andere regeringspartner, na afloop van haar partijbureau weten dat ‘niet het aandeelhouderschap, maar wel de inbedding in de luchthaven van Zaventem de prioriteit is’, zo stelde voorzitter Joachim Coens. Opvallend: CD&V eiste ook garanties ‘op het vlak van ecologie en duurzaamheid, waaronder de impact van geluidshinder op de regio’, voor er steun zou worden gegeven.
• Dat er wel één en ander te winnen en verliezen valt, is duidelijk: de regering wil geen gezichtsverlies, en moet hopen op Berlijn. Want een mogelijke ondergang van de luchtvaartmaatschappij, niet ondenkbaar in deze tijden, daar gruwt iedereen van.

Ondertussen in de onderhandelingen: Bart De Wever (N-VA) liet gisteren wat meer in z’n kaarten kijken.

• Tijdens de boekvoorstelling ‘Het DNA van Vlaanderen’, maakte de N-VA-voorzitter een analyse van de federale onderhandelingen die eraan komen. Daarbij bleek duidelijk dat de N-VA-voorzitter er niet aan twijfelt: als het van hem afhangt, pakt z’n partij opnieuw beleidsverantwoordelijkheid federaal. ‘Maar de context om daar te besturen, is nog nooit zo moeilijk geweest. (…) ‘Pak dat roer‘, zegt men mij. Akkoord. Maar dat is gewoon moeilijk met het zuiden van de taalgrens’, zo zuchtte hij.
• De Wever sprak meteen van het ‘grote dilemma’ voor N-VA: ‘De kiezer verwacht dat we federaal meebesturen, maar het levert bijzonder weinig op.’ Met andere woorden: het electoraal perspectief is er niet meteen, een ‘beloning’ wacht niet, zoals die er wel wachtte door op Vlaams niveau te besturen.
• De Wever refereerde aan een paar lange gesprekken die hij deze zomer had, met Elio Di Rupo (PS) op Hertoginnedal. In augustus 2019 troffen beiden elkaar daar, toen nog als voorzitters. Pas in het najaar kwam Paul Magnette (PS) op de proppen als voorzitter, waarna hij als formateur probeerde om paars-groen te maken.
• Maar die zomer zaten De Wever en Di Rupo op een ander spoor: ‘We erkenden het fatalisme‘, zo stelde De wever over een coalitie die ze samen zouden maken, nadat eerst de regeringen van de deelstaten zouden gemaakt zijn. Dat was niet van harte, maar wel onvermijdelijk.
• ‘Ik begrijp de PS: als ze in de spiegel kijken, zien ze mij en dat gaat hen kosten, met PVDA in hun nek. Hetzelfde geldt voor mij: wij gijzelen elkaar de dood in. Ik heb daar een oplossing voor, confederalisme, maar ik heb daar geen tweederdemeerderheid voor’, zo stelde De Wever.

The big picture: Er is weinig tot niets veranderd in de Wetstraat, na de vernietigende impact van de coronacrisis. Of toch niet op korte termijn.

• ‘Nu zitten we opnieuw in een patstelling’, zo stelde De Wever. Een deal lijkt aartsmoeilijk. Een hele reeks stappen die daarvoor moeten genomen worden, zijn immers allerminst evident voor de Vlaams-nationalisten:
  • Om te beginnen is er Bouchez, de impulsieve MR-voorzitter die werkelijk niets te winnen heeft bij een deal. Hij heeft z’n ministers, dus waarom zou die iets willen toegeven? Zowat iedereen in de Wetstraat wil ‘rond de MR-voorzitter werken’, maar of dat een optie is? ‘Hij heeft op dit moment bijzonder goed de touwtjes in handen. Tijdens de superkern zet hij zelfs premier Wilmès op haar plaats. There can be only one number one, en iedereen bij de MR weet ondertussen wie dat is’, zo zegt een andere voorzitter.
  • Zonder MR dus, maar rechtstreeks met de PS zakendoen? Magnette heeft ondertussen al twee keer, in de periode van opdrachthouder Koen Geens (CD&V) én daarna in het cruciale weekend van de vorming van Wilmès II, keihard de deur dichtgedaan, nadat hij erg ver zat met de N-VA. Kan De Wever zich daar nu een derde keer aan wagen? ‘Het leverde tot nu toe enkel een brokkenparcours op, dat voorzitterschap van Magnette’, is de analyse bij N-VA.
  • Dan komt de discussie over wie er allemaal een plekje krijgt in paars-geel: is dat met sp.a én Open Vld? Of valt toch nog CD&V af? In elk geval is het een beetje ‘three is a crowd‘ voor de traditionele partijen aan Vlaamse kant. Zeker als Open Vld eruit zou vallen, levert dat voor N-VA nog meer miserie op: rechtse oppositie in de federale flank.
  • Niet onbelangrijk ook: het premierschap. De N-VA is de grootste, en wil niet de kapitale fout herhalen van 2014: een kleinere partij de Zestien laten pakken. Niet dat De Wever persoonlijk staat te trappelen om premier te worden, maar het zou niet onlogisch zijn. Alleen is dat voor de PS in perceptie ook een gruwelijk scenario.
  • De enige die er ook rechtmatig mathematisch een claim kan op leggen, is Magnette zelf: de socialisten zijn de grootste familie, als de sp.a mee aanschuift. Maar wil de PS-voorzitter dat? Alles wijst erop dat die past voor de hoogste post. Alleen is de vraag: wie dan wel?
  • Tenslotte is er de grote inhoudelijke contradictie: moet de N-VA dan straks gaan bewijzen dat het federale niveau nog werkt? Moeten zij net, vol frisse moed, gaan ‘België overeind houden’, terwijl dat radicaal ingaat tegen hun fundamentele these dat ‘dit land niet meer werkt’? Opnieuw: een ferme prijs om te betalen voor de N-VA.
• Vandaar dat De Wever behoorlijk donker besloot: ‘Het kreupele paard van de minderheidsregering zal moeten verder dragen.’ Hij schat de kans niet klein in dat dat nog een tijdje zo blijft aanslepen: ‘Verkiezingen zijn niet te organiseren en hebben catastrofale gevolgen.’
• Nu is De Wever van nature al geen grote optimist, maar het geheel klonk toch niet bepaald rooskleurig. Het noopte de sp.a-voorzitter, Conner Rousseau, die ook op de boekvoorstelling in het panel zat, om te reageren. ‘Nu wint het destructieve. Als we nu geen akkoorden kunnen vinden, dan rest er geen enkele gram respect meer voor de politiek. Get shit done‘, zo stelde de sp.a-voorzitter.
• ‘Als iedereen in zijn loopgraven blijft zitten, lukt het niet. Als er tegen eind september geen oplossing is, komen ze de ruiten van het Parlement kapot smijten‘, gooide Rousseau er een mooie quote tegenaan. De sp.a-voorzitter lijkt zo in elk geval van plan om achter de schermen nog eens een serieuze poging te ondernemen om PS en N-VA aan één tafel te zetten.

Interessant om te volgen: De PS neemt verder afstand van het kabinet Wilmès II.

• Een heel symbolische, snelle maatregel die het federale minderheidskabinet nam, was de arbeidsmarkt opengooien, om te zorgen dat sectoren zoals de landbouw toch maar snel aan genoeg krachten zouden raken. Maar evengoed moest in de distributie of retail de mogelijkheid zijn om te kunnen laten overwerken: het virus maakte dat een pak handelingen meer inspanningen en tijd vergen.
• De regering besliste zo onder meer om personeel in essentiële sectoren tot 220 overuren meer te laten presteren, meer tijdelijke, opeenvolgende arbeidscontracten toe te staan en ook het aantal uren studentenarbeid te verhogen. De maatregelen werden via de volmachten genomen, en op de superkern, waar ook de groenen en de PS bij zitten, ook uitgebreid besproken. Toen kwam er geen fundamenteel bezwaar.
• Vandaag blijkbaar wel. De PS wil absoluut die maatregelen geschrapt zien. De marxisten van de PTB/PVDA waren hier al langer bijzonder kritisch over. En ook de groenen waren niet bepaald blij. De vakbonden zetten immers grote druk in het dossier: zij zien hierin een gevaarlijk precedent, want ze zijn niet gehoord via een sociaal overleg. De zaak moest immers snel geregeld worden.
• Onder leiding van fractieleider Ahmed Laaouej, de linkervleugel van de PS, wil men nu die maatregelen enkel nog toestaan, als het paritair comité of de vakbonden op de onderneming zelf een akkoord gegeven hebben. Met andere woorden: als er ook boter bij de vis komt. De vakbonden en de PS zijn hoe dan ook als de dood dat dit de deur zou openzetten naar andere sectoren, of dat heel het systeem lang zou blijven lopen.
• Vraag is of de PS in de Kamer een meerderheid kan vinden om de maatregelen terug te draaien: vermoedelijk niet. Maar het is wel meer dan symbolisch: terwijl in de superkern de PS- en Groen- en Ecolo-voorzitters aanschuiven, komt in de Kamer het protest op links wel op gang.

Interessant om te volgen (2): Groen kruipt dichter tegen het kabinet Wilmès II.

• Terwijl de grote rode broer van de PS in de wandelgangen dus fors afstand neemt van de liberalen, een heel ander verhaal bij de groenen. Daar doet Kamerlid Wouter De Vriendt (Groen) forse uitspraken in Knack.
• De Vriendt is erg enthousiast over een resolutie die hij erdoor kreeg in de Kamer met steun van de ‘Vivaldi-partijen’, de groenen, socialisten, liberalen én CD&V en cdH dus, plus zelfs nog PVDA. Die resolutie riep op om kinderen in Griekse migrantenkampen naar België te halen. Die raakte gestemd, en parallel bracht de regering 18 kinderen naar hier.
• Het Groen-Kamerlid trekt allerlei conclusies uit die stap. ‘Corona verandert alles’, zo zegt hij. En vooral: ‘Alleen een Vivaldi-coalitie kan België van een crash behoeden.’
• Nogal gewichtige conclusies die aan de stemming van de resolutie vasthangen, zo lezen onder meer stemmen in de meerderheid die uitspraken. ‘De waarheid is dat Maggie De Block (Open Vld), verantwoordelijk voor Asiel en Migratie, maanden geaarzeld heeft voor ze die kinderen uiteindelijk wilde terughalen. Dat heeft niets met Vivaldi te maken, dat het nu gebeurt, integendeel’, zo is binnen de regering te horen.
• Daar wordt een beetje gegniffeld over de naïviteit van de groenen in een pak parlementaire dossiers, en de mogelijke grotere gevolgen daarvan voor de coalitievorming. ‘Als ze echt denken dat in de Kamer een regering zal gevormd worden, vergissen ze zich toch.’

Hard tegen onzacht: Op Twitter komen Marc Van Ranst en Els Ampe (Open Vld) elkaar steeds vaker tegen.

• Het was onvermijdelijk, zoals twee supernova’s die vroeg of laat moeten botsen in het universum. De twee ‘sterren’ aan het firmament van de media-aandacht in tijden van corona, Els Ampe (Open Vld) en Marc Van Ranst (viroloog) botsen steeds vaker op Twitter.
• De ene doet een gooi naar het Open Vld-voorzitterschap, en zoekt zo constant de spotlights op. Els Ampe doet daarbij liefst lekker felle uitspraken, zodat ze genoeg views haalt. De ander is op korte tijd uitgegroeid tot een schijnbaar onmisbaar element in nieuws- en duidingsprogramma’s, maar Marc Van Ranst blijft ook daarnaast bijzonder actief, lockdown of niet.
• Zo bezocht de viroloog maandag blijkbaar ‘Take Away Iftar’, in Borgerhout, waar organisatie Al Ikram elke dag voor de ramadan 800 maaltijden uitdeelt. Dat bericht werd door BorgerhoutTV live gezet, en leverde vlijmscherpe kritiek op van Ampe: ‘Op campagne Marc Van Ranst?’, vroeg Ampe. ‘In alle eerlijkheid … kan iemand mij zeggen in hoeveel bubbels de viroloog momenteel zit?’, zo stelde ze op Twitter.
• Het was Van Ranst die maandag zelf al scherp had geschoten naar Ampe. Toen had ze Van Ranst beschuldigd van ‘paniekzaaierij’, met scherpe woorden: ‘Waarom? Om de politiestaat voor PVDA te organiseren, met u als premier van een nieuwe lockdown?’ Daarop had Van Ranst gereageerd: ‘Hier past enkel diep medelijden met Els Ampe. Gaat het wat, Els?‘ Benieuwd wat de volgende aflevering wordt.