Britten zijn bevangen door corona-angst en willen niet uit lockdown

“Zou jij je zoon naar school sturen? Echt?” Verbazing maakt zich meester van Denise, een lerares lager onderwijs uit Kensal Rise, een wijk in het Londense stadsdeel Brent. Ze zit met een kop koffie aan een picknicktafel bij een café, nadat ze ‘les’ heeft gegeven aan een paar kinderen van key workers in een school nabij het Wembley-stadion. Het plan van de regering om lagere scholen op 1 juni deels te heropenen noemt de vijftiger onverantwoord. “Zeven van onze docenten hebben Covid gehad, twee lagen aan de beademing op intensieve zorg. Het is veel te vroeg om de lockdown af te bouwen. De economie, die kan nog wel wachten.”

Het openen van de lagere scholen voor de oudste en jongste scholieren was een van de controversiële plannen die Boris Johnson zondagavond had aangekondigd. In een door liefst 30 miljoen Britten – de helft van de bevolking – bekeken toespraak zei de premier dat het einde van de ‘coronanacht’ in zicht is. Het gebod ‘Blijf thuis’ was versoepeld tot ‘Blijf alert’. Hij riep mensen die hun werk niet thuis kunnen doen op om waar mogelijk vanaf woensdag weer aan de slag te gaan. “Gebruik het gezond verstand”, was het bijbehorende advies. Zo raadde hij landgenoten af het openbaar vervoer te gebruiken.

Dat laatste bleek makkelijker gezegd dan gedaan. Afgelopen dagen verschenen er beelden van volle metro’s en bussen in Londen. Vervoersbazen zagen zich genoodzaakt forenzen op te roepen andere vervoersmiddelen te zoeken, zoals de fiets. Probleem is dat fietsen in Londen vooral populair is bij het nog steeds thuiswerkende kantoorpersoneel, niet bij mensen die naar fabriek, school of werf gaan. Labour en de vakbonden zijn woedend over de versoepeling. De socialiste Dawn Butler, afgevaardigde voor Brent, veroorzaakte ophef met te beschuldiging dat Johnson ‘mensen erop uit stuurt om besmet te raken met corona’.

Virusvrees

Vanuit zijn eigen partij wordt de Conservatief Johnson juist opgejaagd de lockdown zo snel mogelijk te beëindigen om zodoende de economie van de ondergang te redden en de leerachterstand bij scholieren niet te ver te laten oplopen. De premier kan deze druk negeren in de wetenschap dat de bevolking de lockdown heeft omarmd. Liefst 90 procent, zo wees een peiling uit, is tegen het snel afbouwen ervan, terwijl slechts 2 procent vindt dat het te lang duurt. Uit een vergelijkend Europees onderzoek van Cambridge University kwam naar voren dat de Britten het minste moeite hebben met de lockdown, de meeste virusvrees hebben.

Dat was voor de lockdown-scepticus Toby Young reden te schrijven dat zijn landgenoten ‘scaredy-cats’ zijn geworden, angsthazen, maar volgens onderzoeker, de sociaal-psycholoog Sander van der Linden, maken de Britten zich oprecht zorgen over het hoge aantal doden en tonen ze hun ‘reserve’ door zo min mogelijk naar buiten te gaan teneinde kwetsbare medeburgers niet te besmetten. Wat ook meespeelt is dat de Britse lockdown minder strikt is dan die in Frankrijk en Italië, maar wel verregaander dan bijvoorbeeld de Nederlandse. Volgens sommige ondernemers en conservatieve columnisten genieten de Britten van een ‘betaalde vakantie’.

Dat lijkt zeker te gelden voor Michael Simpson, die op zijn slippers geduldig in de lange rij voor de NatWest-bank tegenover Willesden Green-metrostation staat. “Ik geniet dagelijks van de vrijheid”, zegt de 52-jarige die normaal gesproken in een ‘swanky’ restaurant werkt, “ik wandel, geniet van de vogelgeluiden, maak foto’s, help de oudere buren en lees boeken van Osho, een Indiase goeroe. Het is fijn dat mensen een beetje afstand bewaren. Niemand loopt tegen je op.” Simpson verwacht dat hij in de loop van de zomer weer aan het werk moet. “Enige probleem is dat ik daarvoor naar Oost-Londen moet. Hoe kom ik daar zonder metro?”

Aan de overkant van de weg is de 35-jarige David James voor het eerst sinds zeven weken aan het werk. “Pure noodzaak”, zegt de tuinarchitect, terwijl hij een muurtje van de Queensbury-pub repareert, “ik moet geld verdienen voor mijn gezin en wil niet van aan het infuus van de staat liggen. Gelukkig werk ik in de openlucht, niet binnen.” Over de lockdown heeft hij geen uitgesproken mening. “Ik ga ervan uit dat de regering weet waar ze mee bezig is. Ik heb geen inzage in het wetenschappelijke advies en weet niets van virussen. Ze hebben vast fouten gemaakt, maar dat is logisch omdat een situatie als deze nooit is voorgekomen.”

Een van de voornaamste kritiekpunten was het te laat in actie komen, wat er mogelijk toe heeft geleid dat de Britten nu een achterhoedegevecht voeren. Wie door Londen rijdt, ziet en hoort om de haverklap ambulances. Zeker in Brent, het stadsdeel dat het hardst getroffen is. “Het beangstigt je”, zegt de gepensioneerde ambtenaar Philip Kelly, die net naar de Sainsbury-supermarkt is geweest. “Ik zit al weken opgesloten in mijn flatje. Het is voor mijn eigen bestwil, maar makkelijk is het niet. Ik mis de sociale contacten, de pub”, zegt de Ier. “Je bent de eerste die me in dagen aanspreekt. Mensen zijn bevreesd.”

Ouders betalen voor klusjes

Een kleine verandering is dat de Britten sinds deze week op een parkbankje kunnen zitten, zonder te worden weggejaagd door politieagenten. Ze mogen nu ook hun ouders in levende lijve zien, zolang het buiten is en iedereen twee meter afstand houdt. Op bezoek gaan bij paps en mams, of hen thuis ontvangen, blijft echter verboden. Omdat wel het is toegestaan klusjesmannen en schoonmakers te ontvangen, hebben sommige Britten gezegd dat ze hun ouders gaan betalen om klusjes te komen verrichten. “Hebben jullie niet gezien hoe krankzinnig dit allemaal is?” vroeg televisiepresentator Philip Schofield aan een minister.

Volgens de socioloog Frank Furedi zijn het de tegenstanders van de regering, zowel in de politiek als in de media, die een klimaat van angst en beven creëren door te roepen dat regeringsvoorstellen onzinnig en onveilig zijn. “Het probleem is dat de regering niet genoeg zelfvertrouwen bezit om deze aanvallen te ontkrachten”, zegt de auteur van het boek How Fear Works: Culture of Fear in the 21st Century. “Het gevolg daarvan is dat de obsessie met veiligheid die de Britse samenleving al tijden domineert, nu extra aangezet wordt. Mensen worden onnodig angstig en verliezen hun realiteitszin.”

In de dagelijkse praktijk zijn jongeren de voornaamste lockdown-sceptici. De helft van de millennials is tijdens de lockdown vrienden blijven ontmoeten, met name in Londen waar de politie slechts in uitzonderlijke gevallen boetes uitdeelt. Omdat vooral jongeren kwetsbaar zijn op de arbeidsmarkt staan velen te trappelen om weer te gaan werken. Dat geldt voor de Zuid-Italiaanse barista Michael in de Minkies Deli in Kensal Rise, een van de eerste plekken waar zittend koffie kan worden gedronken. “Het is heerlijk om weer onder de mensen te zijn”, zegt de onbezorgde twintiger, “ik had er genoeg van om voor huisman te spelen.”