De Stemming: Grote steun voor coronamaatregelen brokkelt af, Wilmès en co konden niet overtuigen
De coronamaatregelen krijgen veel steun bij de mensen, maar die steun brokkelt duidelijk af naarmate de pandemie meer onder controle komt. Daarnaast vindt een groot deel van de bevolking de manier waarop de regeringen de gezondheidscrisis in het algemeen aanpakken matig tot (heel) goed. Maar echt overtuigen deden de politici zelf niet en bovendien is er ook daar een neerwaartse trend. Dat blijkt uit "De Stemming", een onderzoek van de VUB en de Universiteit Antwerpen in opdracht van VRT NWS en De Standaard, uitgevoerd in de maand april.
Om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, nam de overheid enkele drastische maatregelen die onze vrijheid inperken. Toch kunnen die maatregelen op veel steun rekenen bij de bevolking. Enkel het verbod om naar een tweede verblijf te gaan ligt iets moeilijker. Het verbod om vrienden thuis te ontvangen kon aanvankelijk dan weer op het meeste begrip rekenen bij de mensen.
“Kon” en “aanvankelijk”, want de steun voor die maatregel is vrij snel beginnen af te nemen. Ook voor de andere maatregelen is de steun vanaf de tweede helft van april duidelijk beginnen af te brokkelen. Toch blijft de bevolking voor een groot stuk achter de maatregelen staan, ook de jongeren. Al zijn die jongeren minder dan de ouderen te vinden voor een maatregel zoals het niet ontvangen van vrienden thuis.
"We zijn de bevraging begonnen op de piek van de crisis en een 20-tal dagen later was de crisis wat meer onder controle. Wellicht was de urgentie ook een beetje weg bij de mensen en werden ze het beu om geen vrienden meer te mogen ontvangen. Dus de steun erodeert", zegt professor Stefaan Walgrave (UA), die samen met Jonas Lefevere (VUB) het onderzoek heeft gevoerd.
De steun erodeert
Mocht de regering nog strengere maatregelen hebben afgekondigd, denk bijvoorbeeld aan een maximale straal waarbinnen je je huis zou mogen verlaten, dan zou daar veel minder steun voor geweest zijn bij de bevolking. Een gecontroleerde verplichte quarantaine van alle besmette personen zou wel breed aanvaard geweest zijn.
Pakken de regeringen corona goed aan?
Steun voor de maatregelen is één zaak. Steun voor de regeringen die ze uitvaardigen, communiceren en doen naleven is een andere zaak. De onderzoekers van de VUB en de Universiteit Antwerpen hebben daarom ook de vraag gesteld of de regeringen de coronacrisis goed aanpakken. Wat blijkt?
Net als bij de steun voor de coronamaatregelen is er ook bij de tevredenheid over de regeringen een dalende trend te zien. Tot halverwege april zat de tevredenheid met de federale regering nog in een stijgende lijn. Daarna werden de mensen duidelijk minder tevreden over het regeringsbeleid. En ook wat betreft de Vlaamse regering is er tegen eind april een significante daling qua tevredenheid tegenover eerder in de maand april.
In het algemeen vindt om en bij de 35 procent van de mensen de aanpak eerder goed, 5 à 6 procent is zelfs “zeer tevreden”. Aan de andere kant vindt 10 procent dat de aanpak “heel slecht is”. En 33 à 36 procent van de bevraagden is kennelijk niet echt overtuigd en vindt de aanpak van de regeringen “noch slecht, noch goed”. Opvallend: bij opiniepeilingen geniet de Vlaamse regering vaak meer vertrouwen dan de federale. Nu is er nauwelijks verschil.
Mensen kijken wel degelijk naar deze crisis door een partijdige bril
Het hoeft niet te verbazen dat de kiezers van de radicale partijen (de uiterst linkse PVDA en het uiterst rechtse Vlaams Belang) het meest ontevreden zijn over het coronabeleid van de regeringen. De CD&V-kiezers zijn globaal gezien het meest tevreden. Mensen die eerder links stemmen, steunen de federale regering, ook al zitten daar geen linkse partijen in. N-VA-kiezers zijn vooral tevreden over het beleid van de Vlaamse regering, meer dan over de federale regering, waar de partij geen deel van uitmaakt.
"Je ziet wel degelijk dat mensen naar deze crisis kijken door een partijdige bril. Ze steunen het beleid van de regering waar hun partij een belangrijke rol in speelt", stelt professor Walgrave.
Wie liep in de kijker?
In deze coronacrisis lopen verschillende ministers in de kijker. Maar geen enkele minister krijgt een uitstekend rapport volgens het onderzoek. De waardering bij de bevolking is over de hele periode van het onderzoek het hoogst voor premier Sophie Wilmès (MR). Maar op die waardering zit duidelijk sleet. In het begin van de studie (op 9 april) gaf 53 procent van de bevraagden nog aan dat Wilmès op hen een eerder goede tot heel goede indruk maakt. Op het einde van de studie (28 april) is dat percentage al gedaald tot 30 procent.
Premier Wilmès kon dus niet blijven overtuigen. Ook voor federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) daalt de appreciatie significant na verloop van tijd. Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) gaf in het algemeen de minst goede indruk. Bij zijn collega op onderwijs Ben Weyts (N-VA) ging de appreciatie na verloop van tijd lichtjes omhoog, al is die stijging statistisch gezien niet significant.
Je ziet dat de meeste kiezers niet echt enthousiast reageren over de ministers
"Je ziet dat de meeste kiezers niet echt enthousiast reageren over de ministers”, aldus Walgrave. “Eén minister steekt er bovenuit, dat is merkwaardig genoeg Sophie Wilmès. Nochtans een Franstalige die totaal onbekend was bij de Vlamingen. De federale premier is diegene die veruit de beste score heeft. Al is die score wel significant gedaald. Ik denk dat dat te maken heeft met haar communicatie, dat de late persconferentie met de fameuze powerpoint en de verwarring rond het bezoek in de woonzorgcentra misschien toch sporen heeft nagelaten.”
Als partij vielen vooral N-VA en in mindere mate Open VLD op bij de bevolking. Maar die zichtbaarheid komt met een prijs: bij slechts een derde van de ondervraagden lieten die partijen een positieve indruk na. De oppositiepartijen waren zo goed als onzichtbaar. Van hen viel Vlaams Belang nog het meeste op, vooral bij de eigen kiezers.
"Het vertrouwen in het beleid valt al bij al nog mee"
Heeft het beleid nu overtuigd of niet? Een moeilijke vraag, vindt professor Walgrave. "Bovenop de zeer diepe politieke crisis hebben we een coronacrisis gekregen. De manier waarop burgers daarnaar kijken, valt al bij al nog mee. Het vertrouwen in wat deze regeringen aan het doen zijn, is zeker niet weg. Het zou dramatischer geweest kunnen zijn in de context van de lang aanslepende politieke crisis die er al voor de verkiezingen was."
"De aanpak van de crisis heeft zeker niet geleid tot een sterke stijging in populariteit of vertrouwen, hoewel dat denkbaar was geweest. Maar de uitkomst is zeker niet dramatisch voor diegenen die de coronacrisis nu aanpakken."
Bekijk de analyse van onze politiek journalist Ivan De Vadder in "Het Journaal":
De bevraging werd door Kantar TNS online afgenomen bij 2.040 stemgerechtigde inwoners van het Vlaamse gewest, van 9 april tot en met 28 april.