Direct naar artikelinhoud
Defensie

Steeds meer vragen rond miljoenendeal mondmaskers: ‘Nog nooit meegemaakt’

Steeds meer vragen rond miljoenendeal mondmaskers: ‘Nog nooit meegemaakt’
Beeld Photo News

Heeft de obscure Luxemburgse postbusvennootschap Avrox de deal voor 15 miljoen stoffen mondmaskers fair gewonnen? Textielfirma's die hun dossier perfect in orde hadden, blijken door de overheid om onduidelijke redenen overboord gegooid. "Nooit meegemaakt", zucht één firma. "Dit moet onderzocht worden", vindt N-VA.

Met dertig waren ze, de firma's die eind april stonden te springen om alle Belgen van stoffen mondmaskers te voorzien. De federale regering heeft die mondmaskers aan alle burgers beloofd en gaf aan Defensie de opdracht om in ijltempo een leverancier te zoeken. In amper enkele dagen tijd werd een besloten aanbesteding uitgeschreven waarop geïnteresseerden konden intekenen. Ze stuurden allemaal hun offertes binnen en voegden er tal van documenten bij. Op basis daarvan kon Defensie beslissen aan wie ze het contract - ter waarde van uiteindelijk een kleine 40 miljoen euro - zou gunnen.

Nooit meegemaakt

Er rijzen nu vragen over de manier waarop de definitieve selectie is gemaakt. Michael Freilich, Kamerlid voor N-VA, ging op zoek naar de dossiers van firma's die de opdracht niet binnenhaalden en stelde iets vreemd vast. "Defensie heeft in verschillende dossiers het bedrijf uitgesloten zonder gegronde reden", zegt Freilich, die de documenten met Het Laatste Nieuws deelde. Ook de krant komt tot dezelfde conclusie: minstens zeven firma's zijn om een onduidelijke reden overboord gekieperd.

In de meeste gevallen gaf Defensie de firma's een 'onvoldoende' omdat ze niet konden aantonen dat ze in het recente verleden al eens een levering van minstens 250.000 stoffen mondmaskers succesvol hadden afgewerkt. De vraag naar zo'n referentie is logisch, want je wil als overheid niet samenwerken met een firma die amper ervaring heeft. In de meerderheid van de dossiers die Kamerlid Freilich verzamelde, zijn die referenties aanwezig, maar werden de betrokken firma's toch van de lijst geschrapt omdat er zogezegd geen referentie in het dossier stak. "Ook wij hebben dat - na lang aandringen - van Defensie als officiële reden gekregen", zegt Pol Speleers van textielbedrijf Seyntex. "Nochtans kunnen we bewijzen dat er wél een referentie in ons dossier zat."

Lees ook: Voorzichtig optimisme over Belgische cijfers: ‘Moederdag-effect’ blijft uit

Seyntex is al enkele jaren leverancier van maskers en beschermingsmateriaal bij de federale politie en vermeldt dat in het dossier. Andere firma's spreken van leveringen aan Belgische of Franse steden en Amerikaanse bedrijven. Toch werden ze één voor één geweigerd wegens 'ontbrekende referenties'. "Ik was stomverbaasd toen ik dat vernam", aldus Speleers. "Seyntex werkt al vijftig jaar met Defensie. Nog nooit heb ik dit meegemaakt."

Sommige firma's blijken ook geweigerd wegens administratieve fouten, die nochtans niet uit het dossier blijken. Veel Belgische textielbedrijven begrijpen er niks van. "Iedereen kan zich ermee verzoenen als hij een contract verliest omdat een ander beter is", zegt Speleers. "Maar hier krijg je de indruk dat het spel niet eerlijk is gespeeld."

Rekenhof

Freilich, die al weken op het dossier werkt, vindt dat het tijd wordt dat een onafhankelijke instantie zich over de zaak buigt. "Want hoe dieper ik graaf, hoe meer nieuwe vragen er naar boven komen." Hij vraagt het Rekenhof om het dossier te onderzoeken. "Ik wil niemand met de vinger wijzen. Defensie is snel te werk moeten gaan en heeft een ondankbare taak gekregen, maar ik vind het belangrijk dat iedereen weet hoe de vork exact aan de steel zit."

Zeker omdat intussen duidelijk is geworden dat Avrox, de uiteindelijke winnaar van de aanbesteding, een obscure firma is waar men in de textielsector nog nooit van heeft gehoord. De vennootschap is niet meer dan een Luxemburgse postbus. Ze wordt bovendien gefinancierd door een steenrijke Jordaniër met linken naar belastingparadijzen en een Jordaanse bank die in opspraak kwam in Israël wegens financiering van terreur. Avrox wordt niet gerund door de Jordaniër, maar door een Franse restauranthouder en een Frans-Italiaanse voetbalmakelaar.

Freilich wees eerder al op die bizarre situatie, maar Minister van Defensie Philippe Goffin (MR) wuifde de kritiek weg. "Avrox is géén postbusvennootschap." Een cameraploeg van 'VTM Nieuws' ging deze week ter plaatse poolshoogte nemen en kon vaststellen dat op het adres in Luxemburg 37 andere vennootschappen gevestigd zijn. Iemand van Avrox spreken, bleek onmogelijk. Bovendien ontdekte Freilich eerder al dat het doel van de vennootschap pas deze maand gewijzigd werd van 'autoverhuur' naar 'handel in textielmateriaal'. Wat erop wijst dat Avrox mogelijk geen relevante ervaring had toen het zich bij Defensie aanmeldde. "De firma gaf een referentie van de levering van 1 miljoen maskers", zei Goffin in de Kamer. Nu blijkt echter dat andere firma's die deelnamen aan de aanbesteding minstens even goede referenties hadden, maar niettemin geschrapt werden.

Procedures gevolgd

Ook de prijs van veel firma's lag onder die van Avrox. Het vroeg 2,5 euro per masker, de maximale toegelaten prijs in de aanbesteding, terwijl andere firma's gelijkaardige stoffen maskers konden leveren voor 1,5 tot 2 euro. Dat scheelt al gauw enkele miljoenen euro op de totale factuur. Avrox combineerde dus gebrekkige ervaring met een hoge prijs, maar werd toch als eerste gekozen. Wellicht omdat het als enige beloofde dat alle 15 miljoen maskers ten laatste op 24 mei geleverd zouden zijn. Maar dat blijkt een leugen. De firma heeft tot nog toe slechts 1,5 miljoen maskers geleverd.

"Het is vijf voor twaalf: speel open kaart", vraagt Freilich aan de overheid. Minister Goffin was gisteren niet bereid om op de vragen van Het Laatste Nieuws in te gaan. Hij antwoordde kort: "Defensie heeft de procedures gevolgd.”