Chinees Volkscongres keurt controversiële veiligheidswet Hongkong goed, VS betreuren verlies autonomie

Het Chinese ‘parlement’, het Nationaal Volkscongres (NPC), komt maar één keer per jaar bijeen. De voornaamste taak is het bekrachtigen van besluiten die al eerder zijn genomen. In het congres bleek één afgevaardigde tegen het voorstel te zijn. Zes onthielden zich van stemming. De overige 2.878 parlementsleden stemden wel allemaal voor.

Het voorstel leidt naar verwachting tot nieuwe felle protesten in Hongkong en naar mogelijk Amerikaanse handelssancties. De voorbije dagen was het al onrustig in de regio, gisteren nog toen pro-Chinese parlementsleden in Hongkong een wet bespraken die het niet respecteren van het Chinese volkslied strafbaar moet maken.

Critici van de wet vrezen dat Peking de anti-Chinese oppositie in Hongkong in het vizier heeft en de autonomie van Hongkong wil ondermijnen. De voormalige Britse kroonkolonie Hongkong is sinds 1997 opnieuw onderdeel van China, maar heeft een eigen regering en een westers rechtstelsel, dat volgens internationale verdragen tot minstens 2047 gegarandeerd is. Die speciale status staat bekend als ‘één land, twee systemen’. In de rest van China is de rechterlijke macht niet onafhankelijk en wordt oppositie vervolgd.

Volgens de Chinese premier Li Keqiang is de nieuwe wet echter bedoeld om “stabiliteit en welvaart op lange termijn” van de stad te verzekeren.

Met de stemming wordt opdracht gegeven een wet voor Hongkong te maken om daar “met nieuwe instrumenten bedreiging van de nationale veiligheid (van China) te voorkomen, te verhinderen en te bestraffen. Separatisme, rebellie en terrorisme” moeten streng worden vervolgd, indien nodig met hulp van Chinese agenten. Volgens de regering van Hongkong blijven die straks onder de wetten van Hongkong werken en kunnen ze dus geen verdachten vervolgen zoals in China.

De massale protesten in Hongkong die vorig jaar maart losbarstten waren gericht tegen plannen om het uitleveren van verdachten aan China te regelen. Het voorstel is in september ingetrokken. Maar de protestbeweging is gebleven en richt zich nog steeds fel tegen de invloed van Peking.

In het parlement in Hongkong kwam het vandaag ook opnieuw tot een opstootje. Tijdens de bespreking van de wet tegen het misbruik van het Chinese volkslied gooide een van de pro-democratische parlementsleden, Ted Hui Chi-fung, een zak met daarin stinkende rotte planten naar de plaats van de parlementsvoorzitter. Politie en brandweer moesten tussenkomen. Het Pekinggezinde parlementslid Chan Hoi-yan werd overgebracht naar het ziekenhuis nadat ze zei dat de geur haar ziek maakte.

De veiligheidsdiensten leidden Hui uit het halfrond. Tijdens het debat liepen de spanningen eerder ook al hoog op: twee parlementsleden uit hetzelfde kamp werden ook al naar buiten geleid. Buiten legde Hui uit dat hij de zak gebruikt had om te protesteren tegen parlementsvoorzitter Andrew Leung, die het spreekrecht van de parlementsleden die voor democratie zijn inperkte. “Wat aan het rotten is, is ons ‘één land, twee systemen, onze rechtstaat, onze Hongkongse waarden”, aldus Hui. “Ik wil Andrew Leung en het kamp dat voor Peking is, een koekje van eigen deeg geven.”

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo heeft het Congres in Washington ondertussen officieel geïnformeerd dat Hongkong niet langer wordt gezien als een deel van China dat veel autonomie geniet. De VS behandelen Hongkong in economisch opzicht anders dan de rest van China. Maar Buitenlandse Zaken moet wel periodiek vaststellen of Hongkong nog autonoom genoeg is om recht te hebben op die speciale behandeling. “Geen enkele redelijke persoon kan nu nog beweren dat Hongkong een hoge mate van autonomie heeft binnen China", aldus Pompeo in een verklaring.

De relatie tussen de VS en China staat al langer onder druk. Er is sprake van handelsspanningen en ruzie over de wijze waarop China is omgegaan met de uitbraak van het coronavirus. Ook de status van Hongkong is een pijnpunt. "De VS hoopten ooit dat een vrij en welvarend Hongkong een voorbeeld zou zijn voor het autocratische China, maar nu is duidelijk geworden dat China Hongkong juist naar zichzelf aan het modelleren is", stelde Pompeo.

Het oordeel van het Amerikaanse ministerie betekent niet automatisch dat alle handelsvoordelen die Hongkong geniet direct komen te vervallen. De Amerikaanse regering moet nog besluiten welke stappen het hierna zal zetten. Er kan worden besloten om stapsgewijs steeds strengere maatregelen te nemen.

Ingewijden zeggen tegen The New York Times dat bijvoorbeeld kan worden besloten om exportproducten uit Hongkong dezelfde importheffingen op te leggen als handelswaar uit China. Ook zouden handelsbeperkingen die gelden voor China uitgebreid kunnen worden naar Hongkong. Dat kan betekenen dat Amerikaanse bedrijven daar sommige producten straks niet meer mogen verkopen met het oog op de nationale veiligheid of de mensenrechtensituatie.