Direct naar artikelinhoud
Interview

Aantal coronapatiënten groeit wereldwijd sneller dan ooit: ‘Ik denk niet dat er iets is veranderd in het virus’

Een kerkhof vol coviddoden in Brazilië.Beeld AFP

Het aantal besmettingen met het coronavirus groeit wereldwijd steeds sneller. In twee dagen tijd kwamen er ruim een kwart miljoen bij. Dat doet het ergste vermoeden voor een tweede coronagolf in ons land. En daar zijn we allerminst op voorbereid.

“Terwijl wij de boel hier wat meer loslaten, circuleert het virus nog steeds en grijpt het in andere delen van de wereld flink om zich heen”, zegt Marion Koopmans, hoogleraar virologie aan de Erasmus Universiteit (Rotterdam) en sinds 2014 adviseur van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Waar de nieuwe brandhaarden van het coronavirus zijn? “We zagen dat het virus opkwam in China en Azië, daarna in Europa en de VS en nu zie je het ook in Zuid-Amerika flink de kop op steken.”

Afgaand op het aantal bevestigde gevallen van Covid-19 is te zien dat het virus zich nu snel verspreidt in onder meer Brazilië, Chili, Ecuador en Peru. In het Midden-Amerikaanse Guatemala verdubbelde het aantal coronadoden in vijf dagen, blijkt uit een analyse van non-profitorganisatie Our World in Data. Brazilië is echter een van de grootste nieuwe brandhaarden in de wereld. Daar overstijgt het aantal vastgestelde besmettingen per dag soms dat van de Verenigde Staten, de huidige koploper. “Brazilië is een enorm land in een risicosituatie”, zegt Koopmans. “Dat komt door de beperkte mate waarin maatregelen worden getroffen en doordat het politieke draagvlak voor inperkingsmaatregelen er niet groot is. Dat maakt de ontwikkeling in Brazilië riskant.”

Handhavingsproblemen

In de VS is volgens de viroloog al duidelijk geworden dat het coronavirus een grotere impact heeft op mensen met minder welvaart en een minder goede gezondheid. “Hoewel je de cijfers van landen niet een-op-een met elkaar kunt vergelijken, ga je dat effect waarschijnlijk ook zien in Brazilië, met zijn grote, arme onderklasse.”

Een groter aantal vastgestelde besmettingen in bepaalde sectoren toont volgens Koopmans in Nederland al aan dat de anderhalvemeterregel moeilijk te handhaven is. “Denk aan de slacht­huizen en de medewerkers in de glastuinbouw. In gebieden waar mensen dicht op elkaar wonen heb je dat effect in nog sterkere mate. In sloppenwijken is geen sprake van afstand houden of hygiëne. Daar denken mensen misschien ook: ik heb wel wat anders aan mijn hoofd.”

In beschermende kleding gehulde doodgravers in Breves, in de Braziliaanse deelstaat Pará, brengen een slachtoffer van Covid-19 naar zijn graf. In Brazilië zijn al meer dan 35.000 sterfgevallen gemeld.Beeld AFP

Landen waar de bevolking slechte toegang heeft tot zorg en schoon drinkwater baren haar zorgen. “Daar kan zo’n pandemie behoorlijk hard gaan.”

Op de vraag of de toename van het aantal gevallen ook te maken kan hebben met het feit dat steeds meer landen op grotere schaal gaan testen, een beleid waar de WHO al sinds 16 maart op aandringt, antwoordt Koopmans: “Het kan zijn dat er meer getest wordt en dat er meer apparatuur beschikbaar is, maar het kan ook zijn dat het virus oplaait. Ik denk niet dat er iets is veranderd in het virus. Ik denk dat je vooral ziet dat er steeds nieuwe gebieden bij komen.”

Tweede golf

Ook in Rusland, India, Iran, Mexico en bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk verdubbelt nu het aantal geconstateerde gevallen van corona binnen de vijf à tien dagen. Koopmans maakt zich ongerust over Iran. “Als je de getallen van Iran bekijkt, zou je kunnen zeggen dat er sprake is van een tweede golf. Daarvan wil ik graag weten wat er gaande is. Is dat een voorteken van wat de rest van de wereld te wachten staat?”

Met reizen kunnen we volgens de Nederlandse viroloog dan ook beter voorzichtig zijn. “We moeten niet uit het oog verliezen dat het virus nog niet uitgeraasd is. De pandemie lijkt in Europa op zijn retour, maar is nog volop gaande. Dus heb je kans dat we het coronavirus weer terughalen, zelfs als wij het virus helemaal weg zouden krijgen.”

Brazilië meldt cijfers anders

Het Braziliaanse ministerie van Gezondheid geeft alleen nog maar de dagelijkse coronacijfers vrij. Het totale aantal doden en besmettingen wordt niet meer vermeld. Volgens de Braziliaanse president Jair Bolsonaro is deze wijze van communiceren ‘adequater’.

Het ministerie meldde afgelopen weekend wel dat er in 24 uur tijd 904 nieuwe coronadoden en 27.705 nieuwe besmettingen werden geregistreerd. Op de overheidssite worden de nieuwe totalen (35.930 doden, 672.846 besmettingen) niet langer vermeld. Wel is er een prominente plek voor het aantal herstelde patiënten. Landelijke totalen, regionale cijfers en de verdeling in leeftijdsgroepen zijn verdwenen.

“De cumulatieve gegevens komen niet overeen met de situatie waarin het land zich bevindt”, zegt Bolsonaro. “Er zijn andere manieren in gang gezet om de rapportage te verbeteren.” Ook heeft de Braziliaanse president verordonneerd dat de coronacijfers pas om 22 uur lokale tijd mogen worden bekendgemaakt, ná de avondjournaals op televisie.

Brazilië meldt cijfers anders
Beeld AFP