Fietsers schatten risico's verkeerd in: niet auto's maar slechte fietspaden en eigen rijgedrag zijn meest gevaarlijk
Fietsers zijn zich over het algemeen niet bewust van de grootste risico's op de weg. Bij de meeste ongevallen met fietsers is er geen gemotoriseerd voertuig, zoals een auto, vrachtwagen of bromfiets betrokken, zo blijkt uit cijfers. De meeste fietsers raken eerder betrokken bij een ongeval zonder tegenpartij, door slechte fietsinfrastructuur bijvoorbeeld of hun eigen gedrag op de fiets, zo blijkt uit een onderzoek van de VUB en de UGent, in samenwerking met de Universiteit Utrecht en de Nederlandse Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid.
Voor dit onderzoek werd aan ruim 1.900 Belgen en Nederlanders ouder dan 40 gevraagd welk type ongeval volgens hen het vaakst tot een ziekenhuisopname leidt: ongevallen met een auto, vrachtwagen, bromfiets of een ander gemotoriseerd voertuig, ongevallen met andere fietsers of voetgangers of ongevallen door een obstakel of een val waar geen andere weggebruiker bij betrokken is. Ook werd gepeild naar het fietsgedrag van de respondenten, en of ze zelf ooit bij een ongeval betrokken waren.
Wat blijkt: het aantal ongevallen met een gemotoriseerd voertuig wordt sterk overschat. Maar in de praktijk is er bij meer dan 80% van de fietsongevallen geen auto, motorfiets of vrachtwagen betrokken. Als fietsers te maken krijgen met een ongeluk, dan is dat in de meeste gevallen een ongeval zonder tegenpartij, zoals een valpartij, of een aanrijding tegen een obstakel.
"Mensen hebben een verkeerd beeld, van aan welke zaken ze als fietser een letsel kunnen overhouden. Als fietser scan je de omgeving, om te zien waar het gevaar vandaan komt. En ze letten daarbij op de verkeerde dingen. Een groot percentage van de mensen denkt dat ze vooral moeten uitkijken voor een aanrijding met een gemotoriseerd voertuig, terwijl uit de statistieken blijkt dat dit type ongeval een minderheid is", zegt Bas de Geus, professor aan de Vrije Universiteit Brussel. "Hoe groter het aandeel fietsers op de weg, hoe juister de perceptie van mensen hierover is. Nederlanders schatten de risico's op de fiets over het algemeen iets beter in dan Belgen."
Degelijke fietsinfrastructuur die goed wordt onderhouden, is van levensbelang, maar ons eigen gedrag op de fiets bepaalt ook veel.
"Hoe beter de fietsinfrastructuur, hoe kleiner het risico op ongevallen: dat staat vast. Cijfers uit Nederland tonen dat aan. Fietsinfrastructuur moet een prioriteit zijn voor de overheid, en ook het onderhoud daarvan is heel belangrijk. Maar niet alle ongevallen zijn natuurlijk toe te schrijven aan een slecht onderhouden fietspad, een put in de weg, of een paaltje in het midden van de weg", aldus de Geus, die benadrukt dat niet alle verantwoordelijkheid bij de overheid ligt, maar ook bij de individuele fietser.
"Het gedrag van mensen, de manier waarop ze fietsen: daarin schuilt ook een risico op ongevallen. Luisteren naar te luide muziek, te snel fietsen en zo weinig mogelijk remmen: dat is typisch risicogedrag. Wie op een afgescheiden fietspad rijdt, en denkt enkel bij een ongeval met een auto betrokken te geraken: die denkt verkeerd, en dat heeft een invloed op fietsgedrag. Dan gaan ze sneller een bocht verkeerd inschatten bijvoorbeeld, terwijl je in die bocht in principe altijd kan wegslippen als het wegdek er glad bijligt. Je moet je daar zeker bewust van zijn."
Beluister hier het integrale gesprek met Bas de Geus in "De ochtend":
Bij meeste fietsongevallen is geen auto betrokken
Fietsersbond: "Investeer voldoende in fietspaden, en vooral ook in het onderhoud daarvan"
De Fietsersbond is niet verbaasd over de bevindingen van dit onderzoek. "Fietsongevallen worden in ons land niet bijster goed geregistreerd, omdat er vaak geen tegenpartij is. De cijfers zijn maar het topje van de ijsberg. Dan is het ook moeilijk om mogelijke oorzaken daarvan te detecteren en degelijk op te volgen", zegt Wies Callens van de Fietsersbond.
Nieuwe fietspaden aanleggen is één ding, ze goed onderhouden is ook des te belangrijker.
Volgens Callens is het belangrijker dan ooit dat Vlaanderen en Brussel voldoende investeren in fietsinfrastructuur. "We kennen allemaal de verhalen van ijsplekken in de winter, of opgehoopte rotte bladeren waar fietsers over slippen. Fietsinfrastructuur is al jarenlang de achilleshiel in het beleid. Er wordt zeker budget voor vrijgemaakt, maar minder dan de helft van de fietspaden langs gewestwegen, beheerd door Wegen en Verkeer, voldoet momenteel aan de regels", aldus Callens. "Er is nog werk aan de winkel. De kwaliteit van de fietspaden moet omhoog. Een nieuw fietspad aanleggen is één ding, bestaande putten vullen is een pak minder populair, maar des te meer nodig."
Wat de individuele verantwoordelijkheid betreft, wil Callens niet dat fietsers met de beschuldigende vinger worden gewezen. "Het bewustzijn is er, en er worden ook fietslessen georganiseerd, door bedrijven bijvoorbeeld voor hun werknemers die zich een elektrische fiets hebben aangeschaft. Er gebeurt op dat vlak voldoende."
Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":
