De praktijktests, waarbij met fictieve sollicitaties wordt gecontroleerd of werkgevers of verhuurders zich bezondigen aan discriminerende praktijken, zorgen al enkele dagen voor commotie in de Vlaamse meerderheid. Woensdagavond keurde het Vlaams Parlement een resolutie goed die indirect zou kunnen leiden tot een milde vorm van praktijktests, maar een dag later stond Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) op de rem. Voor hem kan er hoogstens worden gewerkt met een meldpunt en zijn praktijktests een slecht idee, onder meer met het argument dat “de overheid niet mag liegen”.

Uitgerekend nu komt zijn collega in de Vlaamse regering, minister van Samenleven Bart Somers, met een plan om de gemeenten aan te moedigen dat te doen, nadat hij in zijn eigen stad Mechelen al praktijktests liet uitvoeren.

31 procent minder kans

Uit die tests blijkt dat mensen met een migratieachtergrond inderdaad vaker uitgesloten worden door vastgoedmakelaars of privéverhuurders. In 31 procent van de gevallen wordt iemand met een Marokkaanse naam gediscrimineerd ten opzichte van iemand met een Belgische naam, zelfs bij een vergelijkbaar loon. Dat is een cijfer dat vergelijkbaar is met een ouder onderzoek in de stad Gent. Ook alleenstaande moeders worden ongelijk behandeld.

Makelaars worden ook vaak geconfronteerd met discriminerende vragen van eigenaars, zo blijkt. De stad Mechelen start daarom een actieplan met workshops en trainingen om de makelaars beter te informeren en te wapenen. De stad gaat ook mystery calls, praktijktests per telefoon, uitvoeren bij makelaars, om na te gaan hoe de makelaars reageren.

“Het is niet de bedoeling een heksenjacht te organiseren”, zegt schepen Greet Geypen (Open VLD), “de focus ligt op sensibiliseren”. Wie slecht scoort, wordt later wel hertest.

Heel Vlaanderen

Somers, voormalig burgemeester van Mechelen, grijpt de resultaten aan om alle lokale besturen aan te moedigen om met praktijktests te werken. Verschillende steden en gemeenten, zoals Antwerpen, Gent en Mechelen doen dat al. Somers zal de resultaten en methodieken nu aan alle gemeentebesturen bezorgen, en trekt budget uit voor gemeenten die praktijktests willen organiseren.

Daarnaast wil Somers als minister van Gelijke Kansen een academische praktijktest, waarbij universiteiten anoniem resultaten verzamelen, organiseren over heel Vlaanderen. Hij beroept zich daarvoor op de resolutie die het Vlaams Parlement goedkeurde. Volgende week zit hij al aan tafel met experts om de tests te organiseren. En ook binnen de Vlaamse overheid wil Somers bekijken of er praktijktests ingevoerd kunnen worden.

Somers haalt daarmee hetzelfde trucje uit dat hij al eerder toepaste: als de Vlaamse regering iets niet wil doen of te weinig ambitieus is, stimuleert hij als voorgdijminister de gemeenten om de lat hoger te leggen. Dat deed hij eerder met een ambitieuzer klimaatplan en met extra geld voor cultuur.

Oppositiepartij SP.A: “Blij dat Somers Diependaele terugfluit”

Bij de oppositie klinkt lof voor de demarche van Somers. “Ik ben blij dat hij minister Diependaele terugfluit, en nu toch gevolg geeft aan onze vraag om werk te maken van praktijktesten”, reageert SP.A-fractieleider Hannelore Goeman. Maar de plannen van Somers zijn voor Goeman nog “te vrijblijvend”. “Want nu zal het afhangen van gemeente tot gemeente of er effectief getest wordt op discriminatie of niet. De strijd tegen discriminatie mag niet afhangen van de gemeente waar je woont. Een echt krachtig signaal tegen racisme en discriminatie betekent dat de Vlaamse regering zélf praktijktesten invoert in heel Vlaanderen, in plaats van verantwoordelijkheid door te schuiven naar de lokale besturen”, aldus Goeman.

Groen: “Bezorgd om Vlaanderen met twee snelheden”

Ook Groen is blij dat Somers “zijn nek uitsteekt”. “Maar we blijven wel bezorgd voor een Vlaanderen met twee snelheden”, zegt Vlaams Parlementslid An Moerenhout. “Het kader voor huurders, verhuurders en immokantoren blijft verschillen van plaats tot plaats. Dat zorgt voor onzekerheid bij huurders en verhuurders. In het bijzonder degenen die vatbaar zijn voor racisme en discriminatie”, klinkt het. Moerenhout roept de Vlaamse regering ook op een “uniform beleid” uit te werken. “Voor ons is dat een Vlaams kader voor praktijktesten op de héle Vlaamse huurmarkt”, aldus Moerenhout.

Vlaams Belang: “N-VA moet Somers halt toeroepen”

Vlaams Belang is dan weer niet te spreken over de plannen van Somers, en wil dat N-VA Somers “een halt toeroept”. De praktijktesten staan volgens de partij namelijk niet alleen “haaks op de burgerlijke vrijheden”, maar zet Somers met zijn initiatief ook coalitiepartner N-VA voor schut. “Woensdag nog keurden de meerderheidspartijen immers een resolutietekst goed waarin praktijktesten werden afgewezen en gisteren noemde minister Diependaele praktijktesten zelfs nog ‘de overheid die doet alsof ze liegt’”, aldus Janssens.

Janssens verwijst ook naar het regeerakkoord. Daarin wordt ook niet gesproken over praktijktesten. “Somers speelt dus cavalier seul en doet alsof coalitiepartner N-VA niet bestaat. Eerder plooide de N-VA in de stad Antwerpen al voor de sp.a-eis om praktijktesten in te voeren. Als de partij nog enige geloofwaardigheid wil behouden, moet ze Bart Somers nu een halt toeroepen”, meent Janssens. “Wie bepaalt de lijn van deze regering? Minister-president Jan Jambon (N-VA) of Open VLD?”, vraagt de Vlaams Belang-fractieleider zich nog af.