Nieuwe roep om onderzoekscommissie coronacrisis: ‘Als duizenden overlijdens dit niet noodzaken, wat dan wel?’

Steeds meer wordt duidelijk dat de woon-zorgcentra, zeker aan het begin van de corona-epidemie, aan hun lot overgelaten werden. Onderzoek van deze krant legde onder meer bloot dat op sommige plaatsen te weinig zuurstofondersteuning geboden kon worden voor alle bewoners die daar nood aan hadden.

De oppositie in het Vlaams Parlement grijpt de berichtgeving aan om opnieuw te pleiten voor een onderzoekscommissie. Die vraag was er al eerder, maar uiteindelijk besliste het parlement om een eenvoudigere evaluatiecommissie in het leven te roepen. Het verschil is belangrijk: een onderzoekscommissie heeft zowat de bevoegdheden van een onderzoeksrechter, en kan eisen om documenten vrij te geven of mensen onder ede te laten getuigen. Een gewone commissie kan ook documenten of getuigen vragen, maar de betrokkenen hoeven daar niet op in te gaan.

“Wij zijn altijd voorstander geweest van een onderzoekscommissie, zodat aan het licht kan komen wat er goed is gegaan en wat er fout is gelopen”, zegt sp.a-parlementslid Hannes Anaf. “Maar het maakt me niet uit hoe we het beestje noemen, zolang we maar aan alle informatie kunnen komen.”

Veel om te evalueren

Bij oppositiepartijen PVDA en Vlaams Belang is de vraag om een onderzoekscommissie nadrukkelijker. “Enkel op die manier kunnen we dit helemaal uitspitten”, zegt VB-fractieleider Chris Janssens. “Als de duizenden overlijdens in de woon-zorgcentra geen onderzoekscommissie noodzaken, dan weet ik niet wat volgens de andere partijen wél een onderzoekscommissie waard is.”

Jos D’Haese van PVDA vindt dat beide opties elkaar niet uitsluiten. “Er is bijzonder veel om te evalueren, zoals de contact tracing en de aanpak in het onderwijs. Maar als je alle onthullingen over de woon-zorgcentra op een rijtje zet, dan zie je dat er daar toch een zeer specifiek probleem is. De helft van de coronadoden viel daar de betreuren. Daarom kan er parallel een onderzoekscommissie komen naar wat er zich in de woon-zorgcentra afgespeeld heeft.”

De partijen van de meerderheid zijn niet overtuigd. Zij wijzen erop dat de mogelijkheid voorzien is om later de evaluatiecommissie naar een volwaardige onderzoekscommissie te laten evolueren. “Als blijkt dat dat nodig zou zijn, kan de commissie opgeschaald worden”, zegt Peter Van Rompuy (CD&V). “Als er mensen onder ede gehoord moeten worden, kunnen we overschakelen”, zegt ook Wilfried Vandaele (N-VA).

Ook Open Vld vindt het nog te vroeg om de gemaakte afspraken te herzien, zegt Willem-Frederik Schiltz. “De commissie is nog niet eens begonnen, of er wordt al gevraagd om door te schakelen. Dat lijkt me een beetje voorbarig. We zullen tot op het bot gaan, alles moet uitgeklaard kunnen worden.” Schiltz benadrukt ook dat het de oppositie is die de leiding van de commissie in handen heeft gekregen – meer bepaald Björn Rzoska (Groen).

Transparantie

Bij heel wat partijen leeft al langer het gevoel dat minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) tekortgeschoten is in deze crisis. Voor PVDA is dat een extra argument voor een onderzoekscommissie. “Het is onwaarschijnlijk hoe Beke elke keer weer de schuld van zich afschuift. Hij fietst telkens rond zijn verantwoordelijkheid. Als je kritische vragen stelt, krijg je ofwel geen ofwel een nietszeggend antwoord. Er is een stuitend gebrek aan transparantie”, vindt D’Haese.

Kritiek die door Steffen Van Roosbroeck, woordvoerder van Beke, gepareerd wordt. “Wij zijn al de hele periode zo transparant als maar kan zijn. Iedere week geven we toelichting bij wat er gebeurt en gepland wordt. Aansluitend beantwoorden we urenlang vragen. Alle verslagen en documenten die men wenst, worden bezorgd.” Of er een onderzoekscommissie moet komen? “Het is de zaak van het parlement om daarover te oordelen.”