Moet België ook schadevergoeding aan Congo voor koloniaal verleden? Deze landen betaalden al voor daden uit hun geschiedenis

“De geallieerde en geassocieerde regeringen verklaren, en Duitsland erkent, dat Duitsland en zijn bondgenoten verantwoordelijk zijn voor alle verliezen en alle opgelopen schade die de geallieerde en geassocieerde regeringen en hun staatsburgers hebben geleden als gevolg van de oorlog die hun door de aanval van Duitsland en zijn bondgenoten is opgedrongen”, luidt artikel 231 van het Verdrag van Versailles (1919) na WOI.

Het bekendste voorbeeld van de herstelbetalingen werd vastgelegd in dat historische verdrag, waarin de geallieerden de vredesvoorwaarden oplegden aan het verslagen Duitsland. Duitsland moest de verantwoordelijkheid voor de oorlog erkennen, alle koloniën en gebieden afstaan en voor 132 miljard goudmark aan herstelbetalingen doen aan onder meer Frankrijk en België. Uiteindelijk betaalde Duitsland slechts een deel van dat immense bedrag.

Herstelbetalingen aan een heel volk door voormalige kolonisatoren, zoals België er een is, is nog niet gebeurd. Er waren wel tal van oproepen die geen gevolg kreeg.

In 2015 riep het Indiase parlementslid Shashi Tharoor tijdens een speech op de universiteit van Oxford het Verenigd Koninkrijk op tot herstelbetalingen voor de periode dat India een kolonie van het land was. De Indiase premier Narendra Modi sprak nadien zijn steun uit voor de eis. Ook van Jamaica kwam de vraag om herstelbetalingen te betalen. 

Voormalig president van Haïti Jean-Bertrand Aristide, eiste in 2003 al 21 miljard dollar “herstelbetalingen” van de voormalige kolonisator Frankrijk. 

Ondanks het feit dat het een complexe juridische strijd is, hebben een aantal zaken aangespannen door slachtoffers en nabestaanden al tot gerichte herstelbetalingen geleid.

De Britse regering besliste in 2013 om een schadevergoeding te betalen aan overlevenden van de onderdrukking van de Mau Mau-opstand in Kenia. Ongeveer 5.000 overlevenden van de Britse interneringskampen kregen elk 2.600 pond (omgerekend 3.060 euro) compensatie. Tot de gedetineerden die in de Britse kampen zwaar zijn mishandeld, behoorde ook Hussein Onyango Obama, de grootvader van de huidige Amerikaanse president Barack Obama.

In Nederland boog een rechter zich over het bloedbad dat het Nederlandse leger in 1946-1947 in toenmalig Nederlands-Indië had aangericht onder Indonesische mannen. De kinderen van de slachtoffers wilden erkenning van hun leed en eisten een schadevergoeding van 20.000 euro.  

In twee zaken oordeelde het gerecht in Den Haag vorig jaar alvast dat er geen sprake was van verjaring. Het hof vond dat “de buitengewone ernst en de grote mate van verwijtbaarheid van het gebruikte geweld verjaring in de weg staan”. Uiteindelijk ontving één slachtoffer 5.000 euro smartengeld.

Nog in Groot-Brittannië spanden vijf Gurkha-veteranen in 2009 een zaak aan tegen de overheid. Deze voormalige soldaten, afkomstig uit Nepal en India, waren hun hele loopbaan in dienst van het Britse leger, maar ontvingen een pensioen dat tot twee derde lager was als dat van Britse veteranen. 

Volgens de regering was hun band met Groot-Brittannië niet sterk genoeg, maar het Hooggerechtshof besliste uiteindelijk dat hun eis om gelijke behandeling terecht was. Het Hof had het toen ook over een “morele schuld” aan alle Gurkha-veteranen.

Lees ook: Spijt betuigen of excuses aanbieden: wat is het verschil? (+)